Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2010, Blaðsíða 23

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 86. árg. 2010 19
Selimiye – herstöðin í Istanbul. Húsið var sjúkra­
hús í Krímstríðinu og finna má í því lítið safn þar
sem varðveist hafa nokkrir munir frá Florence.
dynjandi fagnaðarlæti rigndi yfir hana
liljum og orkideum sem stóðu í fullum
blóma umhverfis herbúðirnar.
Það var mikils virði að finna hlýhuginn
frá hermönnunum því brátt var annað í
vændum hjá mér.
Yfirmaður herliðsins, Raglan lávarður,
hafði alltaf verið Florence velviljaður og
sýnt starfi hennar mikinn áhuga en hann
var ekki viðlátinn þegar hún kom. Það var
hins vegar Hall læknir sem bar ábyrgð á
heilbrigðismálum bæði á Krím og í Skutari
og hafði verið henni andvígur frá upphafi.
Hann var afbrýðisamur vegna stuðnings
ríkisstjórnarinnar við Florence og reiður og
sár vegna þeirrar gagnrýni sem hann hafði
orðið fyrir og taldi hennar sök. Fyrir honum
var því stund hefndarinnar upprunnin.
Hann vildi sýna hver valdið hefði og
fékk á sitt band liðsforingjana sem voru
undirokaðir og skriðu fyrir honum.
Hann hafði úthugsað vandlega hvernig
hann skyldi auðmýkja Florence: Það hafði
verið glompa í pappírunum sem hún fékk
frá stjórninni þegar haldið var til starfa
austur á bóginn og hún hafði margsinnis
óskað eftir leiðréttingu. Í skjalinu stóð að
Florence ætti að hafa yfirumsjón með
hjúkrun hermanna í Skutari í Tyrklandi.
Ekki var tekið fram að hún ætti einnig
að hafa umsjón með sjúkraskýlunum
á Krím og Krím var í Rússlandi en ekki
Tyrklandi. Af þeim sökum gat Hall læknir
einfaldlega sagt henni að þarna hefði hún
ekkert að gera, hann skorti umboð til að
hýsa hana og honum bæri ekki á nokkurn
hátt skylda til að sjá henni eða fylgdarliði
hennar fyrir mat.

Í marga klukkutíma stóð ég fyrir
utan skála liðsforingjanna og beið í
næturkuldanum. Ég fann fyrir hatri
þeirra í minn garð. Mér hafði orðið það
á sem þeir myndu aldrei fyrirgefa mér,
ég hafði afhjúpað ódugnað þeirra og
siðleysi – eða eins og Sutherland læknir
hafði sagt – að þeir sendu hermennina
í opinn dauðann. Nú var hefndin
þeirra. Þeir áttu enga ósk heitari en að
brenna mig á báli eins og hverja aðra
galdranorn. En þeir gerðu sér ekki ljóst
að þeir myndu ekki losna við mig því
ég hafði bæði drottninguna og ensku
þjóðina að bakhjarli.
Ofan á varð að Florence hélt til um
borð í „Robert Low“ og hún ásetti sér
að kyngja öllum móðgunum. Og hún
naut stuðnings Sutherlands og einnig
Soyers, sem vildi allt fyrir hana gera, en
ekki síst frú Roberts er var ein allra besta
hjúkrunarkonan. Florence hóf þegar í
stað að athuga sjúkraskýlin og reyndist
aðstaðan þar vera álíka ófullkomin og
hún hafði verið í Skutari. Að fáum dögum
liðnum var hún byrjuð að gera áætlanir
um nýja skála og betra eldhús, reglur
um hjúkrunina og umgengnisreglur fyrir
hjúkrunarkonurnar. Það síðasttalda var
ekki veigaminnst. En Hall læknir hafði
fylkt sínu liði!
Fyrir hópi „systranna“ var ein sem hafði
komið hingað með ungfrú Stanley. Hún
sagði það hreint út að henni hefði aldrei
fallið nafnið mitt, Nightingale, og af því
leiddi að hún gæti ekki heldur þolað
mig. Auk þess myndi hún ekki hlýða
mér því miklu eðlilegra væri fyrir konu að
taka við skipunum frá karlmanni. Þessu
var Hall læknir alveg sammála.
Óvild og slúður var landlægt meðal
hjúkrunarkvennanna þarna ekki síður en
í Skutari, hversu kurteisar og kristilegar
sem þær annars virtust vera.
Eitt af því sem flaug um var að ég hefði
franskan kokk til þess að framreiða
daglega handa mér þríréttaðan
málsverð á meðan ég léti fleygja
fáeinum kjöttætlum í aðra. Margt annað
var með sama sniði ...
En Florence var ekki á því að gefast upp.
Hér líkt og í Skutari sat hún hverja lausa
stund við beð deyjandi hermanna. Uns
Flestir telja að sjúkdómur Florence Nightingale
hafi verið öldusótt. Kenning Gudrun Simonsen, að
Florence hafi fengið taugaveiki (e. typhoid fever eða
enteric fever), nýtur því lítils stuðnings. Öldusótt er
bakteríusjúkdómur en sýkillinn berst með ógerilsneyddri
mjólk. Hjá Florence hefur sýkingarvaldurinn líklegast
verið Brucella melitensis en sá stofn finnst í geitum
og kindum. Brucella abortus veldur sýkingu í kúm.
Sjúkdómurinn heitir á ensku Brucellosis eftir breska
lækninum David Bruce en hann staðfesti árið 1887
að um bakteríusýkingu væri að ræða. Fyrsta nafnið
á sjúkdómnum var Möltuhitasótt en breskir læknar á
Möltu lýstu fyrst einkennunum. Þangað komu veikir
breskir hermenn úr Krímstríðinu.
Einkenni sjúkdómsins eru hiti sem kemur og fer, sviti,
slappleiki, blóðleysi, höfuðverkur, depurð og vöðva-
og beinverkir. Hiti, sviti og beinverkir eru einkennandi
í upphafi sjúkdómsins og stafa af blóðsýkingu.
Sjúkdómurinn getur gengið yfir á nokkrum vikum eða
staðið í mörg ár eins og hjá Florence Nightingale.
Meðferðin byggist á langtímasýklalyfjagjöf. Nauðsynlegt
er að gefa að minnsta kosti tvö lyf, til dæmis streptómysín
í vöðva og doxísyklín með inntöku.
Brucella er gram-neikvæður stafgerill. Sýkillinn myndar
ekki gró en þolir vel þurrkun og var virka efnið í fyrsta
sýklavopninu sem Bandaríkjamenn bjuggu til.
Krímveikin