Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2010, Blaðsíða 41

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 86. árg. 2010 37
lítill sem engin. Hörður Högnason,
framkvæmdastjóri hjúkrunar á Heil­
brigðis stofnun Vesturlands, segir í
grein í Morgunblaðinu 11. nóvember
að útreikningar heimavarnarliðsins séu
hóf samir og í raun megi reikna með að
ný útgjöld verði hærri en sparnaðinum
nemur.
Út um allt land hafa verið haldnir fundir
undir merkjum hollvina heilbrigðisþjónust­
unnar. 28. október var til dæmis fjölsóttur
fundur í Reykjanesbæ. Þar kom fram að
íbúar eru orðnir pirraðir og þreyttir á að
bíða eftir aðgerðum vegna atvinnuleysis.
Niðurskurður á sjúkrahúsinu komi eins
og enn eitt reiðarslagið. Talið er að
um 100 manns muni missa vinnuna.
Svipaðar raddir hafa heyrst á fundum
og útisamkomum á Sauðárkróki,
Blönduósi, Ísafirði, Selfossi og Húsavík
svo dæmi séu nefnd. Á Húsavík sótti
fjöldi manns um stöðu ráðuneytisstjóra
í nýja velferðarráðuneytinu, líklega í
mótmælaskyni. Hollvinahópar heil brigðis­
stofnana á landsbyggðinni komu sér síðan
saman um að stofna aðgerðahóp og efndi
hann til meðmælafundar á Austurvelli 11.
nóvember. Hið nýja heiti meðmælafundur
var valið til þess að leggja áherslu á
stuðning við núverandi heilbrigðiskerfi
frekar en mótmæli við niðurskurð. Um
300 manns mættu á útifund fyrir framan
Alþingishúsið en þar voru haldnar
stuttar ræður og heilbrigðisráðherra
afhentir undirskriftalistar. Í tilkynningu
frá aðgerðahópnum kom fram að ef
tillögurnar yrðu að veruleika yrði um leið
réttur landsmanna til heilbrigðisþjónustu í
í grennd við sína heimabyggð afnuminn.
Tillögurnar feli einnig í sér ógn við öryggi,
lífskjör, búsetuskilyrði og atvinnutækifæri
fólks á landsbyggðinni.
Harkalegur niðurskurður
Ljóst er að draga þarf saman á mörgum
sviðum ríkisrekstrar til þess að Íslendingar
geti ráðið fram úr hinum ógnarlega
fjárlagahalla. Hins vegar eru tillögurnar
til niðurskurðar í heilbrigðismálum, sem
fram koma í fjárlagafrumvarpinu, mjög
harkalegar. Samtals eru þær 4,8 milljarðar
króna. Um 84% fyrirhugaðs niðurskurðar
beinast að heilbrigðisþjónustu á
landsbyggðinni. Á heilbrigðisstofnunum
er dregið kröftuglega saman á sjúkra­
sviðum og hjúkrunarsviðum en bætt
lítillega við á heilsugæslusviðum. Þetta
er í samræmi við langtímastefnu yfirvalda
en allt gert á einu bretti. Sagt er að í
þessu felist leiðrétting á hjúkrunarrými
fyrir hverja þúsund íbúa en markmiðið
er að þau verði tvö á landsbyggðinni
en eitt á höfuðborgarsvæðinu. Sums
staðar hafi þau verið talsvert fleiri en
tvö. Á Vestfjörðum, Sauðárkróki og á
Austurlandi hefur nú þegar verið hagrætt
á hjúkrunarsviði og verður þar enginn
niðurskurður. Hann er því meiri á sjúkrasviði
en það er nafn heilbrigðisráðuneytisins
fyrir sérfræðilæknisþjónustu, rannsókna­
þjónustu og svipuð viðfangsefni. Á
Sauðárkróki er hann til dæmis 76% og
85% á Heilbrigðisstofnun Þingeyinga.
Þar á bæ hafa menn reyndar mótmælt
þessari skiptingu heilbrigðisráðuneytisins
og kallað hana gamaldags en heilbrigðis­
stofnunin segist vinna sem ein heild
og ógerlegt sé að skera af einn þátt á
þennan hátt.
Samkvæmt fjárlagafrumvarpinu hefur
heilsugæslan verið efld en sú efling verður
að teljast hófsamleg í meira lagi. Mest er
hækkunin 9,3% í Vestmannaeyjum (á
móti 56% lækkun á sjúkrasviði og 35%
á hjúkrunarsviði) en á nokkrum stöðum
er hækkunin innan við 1% og að jafnaði
um 5%.
Mótmælendur hafa bent á að þetta sé
reiðarslag fyrir búsetu á landsbyggðinni,
sérstaklega fyrir atvinnumál kvenna. Á
fimmta hundrað myndi missa vinnuna á
landsbyggðinni ef fjárlagafrumvarpið yrði
samþykkt óbreytt og eins og kemur fram
í formannspistlinum á bls. 3 væru 80%
þeirra konur.
Í umræðunni hafa sumir stillt upp
landsbyggðinni á móti höfuðborgar­
svæðinu og þá sérstaklega Landspítala.
Sett hefur verið spurningarmerki við
nýbyggingu Landspítalans þegar heil­
brigðisstofnanir á landsbyggðinni þurfi
að draga saman þannig að sumar
þeirra leggist nánast af. Aðrir hafa reynt
að stilla til friðar og sameina krafta
heilbrigðisstarfsmanna til að standa vörð
um heilbrigðisþjónustuna í heild. Guðrún
Árný Guðmundsdóttir, yfir hjúkrunar fræð­
ingur sjúkrasviðs Heilbrigðis stofnunar
Þing eyinga, sá ástæðu til að senda frá sér
hugleiðingar sínar um þessa samkeppni
milli landsbyggðar og Landspítala.
Hún bendir á að heilbrigðisstofnanir
og sjúkra hús, eins og Landspítali og
Sjúkra húsið á Akureyri, hafi mismunandi
hlutverk og ein stofnun geti ekki sinnt
sínu hlutverki án hinnar. Í ályktun frá
hjúkrunarráði Landspítalans kemur fram
að Landspítali hafi nú þegar tekið á sig
talsverðan niðurskurð. Dæmi um það
er að frá því í fyrra hafi starfsmönnum
fækkað um 600. Ráðið kallar eftir
víðtækri samvinnu um stefnumörkun
innan heilbrigðisþjónustunnar og
að fjárlög byggist á fyrirframmótaðri
stefnu. Boðaður niðurskurður muni
koma illa niður á sjúklingum og skaða
heilbrigðisþjónustuna til lengri tíma litið.
Sparað í skini og skúrum
Sparnaður í heilbrigðiskerfinu er ekki
nýjung. Hann hefur nú staðið yfir í mörg
ár og hefur að því virðist sérstaklega
beinst að Landspítala. Einnig hafa
heilbrigðisstofnanir verið sameinaðar
í hagræðingarskyni, nú síðast á
Vesturlandi. Líklega er heilbrigðiskerfið
á Íslandi eina dæmið um að tilmælum
hagfræðingsins John Maynard Keynes
um aðhald í ríkisrekstri á góðæristímum
hafi verið fylgt. Niðurskurðurinn nú er hins
vegar ekki samkvæmt þessum fræðum.
Margt segir einnig til um að aldrei sé eins
mikil þörf fyrir heilbrigðisþjónustu og á
krepputímum. Óvissa og streita koma
fram sem líkamleg einkenni. „Fólk er af
sér gengið af áhyggjum,“ sagði Katrín
Guðmundsdóttir, hjúkrunarfræðingur
við Heilbrigðisstofnun Suðurnesja,
við blaðamann Morgunblaðsins í lok
október og færði rök fyrir að þörfin
fyrir heilbrigðisþjónustu væri meiri nú en
áður. Þetta kemur heim og saman við
rannsóknir til dæmis frá Finnlandi eftir fall
bankanna þar um 1990.
Örlög heilbrigðisþjónustunnar eru nú
í höndum Alþingis. Þegar blaðið fór í
prentun var frumvarpið enn þá til umræðu
í fjárlaganefnd og ekki vitað hvenær
önnur umræða eða atkvæðagreiðsla færi
fram í þinginu.