Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2010, Blaðsíða 24

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 86. árg. 201020
hún eitt kvöldið kom um borð örþreytt og
kvalin. Í miðju samtali féll hún skyndilega
í yfirlið. Læknir var sóttur og hann kvað
upp þann úrskurð að „ungfrú Nightingale
hefði fengið Krímveikina“. Í Balaklava
komst allt í uppnám. Ákveðið var að hún
skyldi flutt í land og í Hallarkapelluna
sem stóð uppi á hæð, þar var loftið
heilnæmara en niðri við höfnina. Fjórir
hermenn báru hana á sjúkrabörum og
þó leiðin væri ekki löng var mörgum
sinnum skipt um burðarmenn svo að
sem flestir ættu þess kost að votta
henni virðingu. Florence var þegar hér
var komið fárveik, með háan hita og
óráði. Sorg ríkti meðal hermannanna í
Balaklava. Þegar hermennirnir í Skutari
fréttu af veikindum hennar „sneru þeir sér
undan og táruðust og voru þeir þó ekki
af viðkvæmustu tegund“ skrifaði einn
undirforingjanna heim til Englands.
Í meira en tvær vikur var Florence á milli
heims og helju og með óráði. Hún vildi
hafa blýant í hendinni og í hitasóttaróráði
skrifaði hún ótal athugasemdir: Henni
fannst herbergið vera fullt af fólki sem
krafðist þess að fá afhent flest sem
nöfnum tjáir að nefna, að höfuðið á henni
væri orðið að vél, að óður maður frá
Persíu heimtaði af henni þrjátíu þúsund
pund! Hún var ekki kyrr eitt augnablik,
hitinn hélst og hún virtist vera við dauðans
dyr. Gráti nær varð frú Roberts að klippa
af henni hárið, sem var bæði mikið og
fallegt, því ómögulegt var að greiða
það. Dag og nótt beið fólk með mikilli
eftirvæntingu og öllum létti mikið þegar
tilkynnt var: Hættan er liðin hjá! Ungfrú
Nightingale er að komast yfir veikindin.
Kvöld eitt þegar hún var á batavegi
kom einmana reiðmaður, hulinn stórri
yfirhöfn, að húsinu þar sem hún lá og
drap á dyr. Frú Roberts fór til dyra og
sagði: „Uss, hafið ekki svona hátt, hver
eruð þér?“ „Ég er aðeins hermaður sem
hefur þeyst langa leið til þess að hitta
hana. Hún þekkir mig, segið aðeins að
ég heiti Raglan.“ Þarna var yfirmaður alls
heraflans, Raglan lávarður, kominn til að
hitta Florence. Þetta varð í síðasta skiptið
sem þau sáust því nokkrum vikum síðar
lést Raglan lávarður, gjörsamlega útslitinn
af þeirri miklu ábyrgð sem honum hafði
verið lögð á herðar.
Heima í Englandi vöktu veikindin gífurlega
athygli. Móðir hennar skrifar henni: „Við
höfum verið skelfingu lostin, þú ert svo
langt í burtu og hefur verið svo veik.
En í dag lesum við í blöðunum, okkur
til mikillar hughreystingar, að Raglan
lávarður hafi sent skeyti um að þú sért
á batavegi!“
För mín til Krím varð heldur óyndisleg.
Það eina sem kom út úr henni var
að uppgötva að Balaklava er full
af óhreinindum og lús, spillingu og
rógburði. Svo veiktist ég og þá var
ekki um annað að ræða en fara aftur
til Skutari.
Florence var máttfarin eftir veikindin.
Hún gat ekki matast af sjálfsdáðum,
röddin hafði brostið og hún talaði í
hálfum hljóðum. Charles Bracebridge
hafði samstundis komið frá Skutari til
að aðstoða hana og hún hafði fulla þörf
fyrir hjálp hans. Dálítið undarlegt gerðist
þegar hún var að leggja af stað. Hall
læknir ætlaði að útvega henni farkost yfir
Svartahafið til Skutari. Um fleiri en eitt
skip var að ræða og hann valdi „Jura“
vegna þess að þar væri hlýjast. Með
mikilli fyrirhöfn var Florence komið um
borð, skipið hafði rétt í þessu losað farm
af hestum og lyktin af þeim var svo stæk
að það leið yfir Florence en það versta
var eftir: Í þann mund er skipið á að
létta akkerum fær Charles hugboð um
að ekki sé allt með felldu. Hann tekur
skipstjórann tali og verður þess áskynja
að skipið á að sigla beinustu leið til
Englands án viðkomu í Skutari! Hann og
fylgdarlið varð ekki höndum seinna að
flytja Florence, jafn veikburða og hún var,
aftur í land og síðan yfir í annað skip ...
Charles og hitt fólkið lagði sig allt að því
í lífshættu við að koma mér frá borði.
En ráðagerðir Halls læknis um að losa
sig endanlega við mig urðu að engu í
þetta skipti!
Stormur geisaði á Svartahafi meðan á
ferðinni stóð. Florence var sjóveik og
örmagna þegar hún loks kom aftur til
Skutari. Hún gat ekki talað og hvorki
hreyft legg né lið. Það var gjörbreytt
kona og tærður líkami sem nú var borinn
á land. Hermenn með társtokkin augu
fylgdu börunum sem hún lá á upp að
íbúðarhúsi herprestsins þar sem hún
átti að búa fyrst um sinn og reyna að ná
kröftum aftur.
Frá húsinu var útsýni yfir Bosporussund.
Fegursta útsýni í heimi! En ég hafði ekki
fyrr haft tíma til að virða það fyrir mér.
Allir lögðust á eitt til að Florence gæti
notið friðar og kyrrðar og náð heilsu á ný.
Einn morguninn komu tveir hermenn
með litla uglu til mín. Þeir sögðu að hún
héti Aþena. Ég hafði einhvern tíma sagt
þeim frá litlu uglunni minni sem ég átti
heima. Sidney Herbert sendi mér lítinn
kjölturakka alla leið frá Englandi! Ein
hermannakonan setti litla barnið sitt í
leikgrind inn til mín, það held ég að hafi
verið það besta af öllu sem fyrir mig
var gert.
Vikurnar liðu og þegar sumri hallaði hafði
Florence náð heilsu aftur. En hún varð
aldrei jafn sterk og hún hafði verið áður.
Krímveikin, sem nú er talið að hafi verið
taugaveiki, markaði sín spor það sem
eftir var ævinnar.
Gudrun Simonsen er norsk útvarpskona og
gaf 1986 út bókina Hvem var du, Florence
Nightingale? Björg Einarsdóttir hjúkrunar­
fræðingur þýddi bókina en hún kom aldrei
út á íslensku. Í staðinn birtist hún sem
framhaldssaga í Tímariti hjúkrunarfræðinga
1996­1998. Þessi grein er útdráttur úr 10.
kafla en hann birtist upphaflega í 4. tbl.
1997. Þýðingin hefur verið örlítið lagfærð.
Þýskt frímerki gefið út 1955 í röðinni Helfer
der Menschheit. Fyrir mistök fékk Florence
þýska nafnið Florentine og ætti það að
gera frímerkið áhugavert fyrir þá sem safna
merkjum með villum.