Þjóðmál - 01.06.2013, Qupperneq 31

30 Þjóðmál SUmAR 2013
dýrara í svona kerfi heldur en ella væri fyrir
meginþorra fólks .
Svo má ekki gleyma að vaxtabótakerfi af
þessu tagi hvetur til skuldsetningar . Pétur er
séður maður og kýs að eiga minna í íbúðinni
sinni þar sem vextir af íbúðarláninu eru
niðurgreiddir . Páll er hins vegar varfærinn
og kaupir sér minni íbúð en áttar sig
ekki á að þar sem hann skuldar ekki nóg
fær hann ekki notið sömu framlaga úr
sameiginlegum sjóðum og Pétur þrátt fyrir
að hafa borgað jafnháa skatta og hann .
Fyrir flest skynsamlega þenkjandi fólk heitir
þetta mismunun; hjá öðrum kallast þetta
jöfnuður .
Húsaleigubætur
Húsaleigubætur eru brenndar sama marki . Pétur leigir Páli íbúð á 100 .000
krónur á mánuði . Páll þarf hins vegar ekki
að greiða alla þá upphæð sjálfur því hann
fær húsaleigubætur frá ríkinu upp á 30 .000
krónur . Við blasir að ef ekki væri vegna
húsaleigubóta kæmist Pétur ekki upp með að
rukka Pál um 100 .000 . Hugsanlega myndi
markaðsverð enda í 70 .000 . Hér gerum
við einfaldlega ráð fyrir að ekki sé búið að
afsanna lögmálið um framboð og eftirspurn
þannig að Pétur reynir að sjálfsögðu að leigja
Páli íbúðina á eins háu verði og hann ræður
við að greiða . Ef leigjendur eru ekki tilbúnir
að borga meira að jafnaði fyrir sams konar
íbúð og Páll leigir þýðir lítið fyrir Pétur að
skrúfa verðið up í 100 .000 nema hann viti
af 30 .000 króna viðbótarframlagi annars
staðar frá .
En setjum sem svo að leiguverð yrði
80 .000 krónur fyrir svona íbúð ef engar
væru leigubæturnar . Væri Páll þá ekki betur
settur með rétt til húsaleigubóta? Ef horft
er á málið frá þröngu sjónarhorni má segja
að svo væri . Páll greiddi þá 10 .000 krónum
minna hvern mánuð fyrir íbúðina . En hvað
gerist á móti? Jú, Pétur, leigusalinn, fær í
vasann 20 .000 krónur um hver mánaða-
mót, gefins frá alþýðu landsins gegnum
skattkerfið . Páll er hluti af þessari alþýðu og
borgar með sköttum sínum hluta af þessum
20 .000 krónum alla starfsævina auk hluta
af annarra manna húsaleigubótum, þannig
að þegar upp er staðið borgar hann í raun
þessar bætur sjálfur meira eða minna . Það
eina sem gerist í raun er að peningar Páls
eru teknir úr öðrum vasa hans og settir í
hinn .
Þá þekkja margir að flestir þeirra sem
þiggja bætur af þessu tagi þurfa þeirra í
raun ekki með því þeir eru aflögufærir um
ýmislegt sem telst ekki til lífsnauðsynja, t .d .
bíl og smartsíma . Bætur, sem ættu að vera
hugsaðar til að tryggja að fólk hafi húsa-
skjól, reynast því oft það ríflegar að afgangur
er fyrir hlutum sem fólk getur vel verið án,
a .m .k . um tíma . Vitaskuld er miklu eðlilegra
V axtabótakerfi af þessu tagi hvetur til skuldsetningar .
Pétur er séður maður og kýs að
eiga minna í íbúðinni sinni þar
sem vextir af íbúðarláninu eru
niðurgreiddir . Páll er hins vegar
varfærinn og kaupir sér minni
íbúð en áttar sig ekki á að þar
sem hann skuldar ekki nóg fær
hann ekki notið sömu framlaga
úr sameiginlegum sjóðum og
Pétur þrátt fyrir að hafa borgað
jafnháa skatta og hann . Fyrir flest
skynsamlega þenkjandi fólk heitir
þetta mismunun; hjá öðrum kallast
þetta jöfnuður .