Þjóðmál - 01.06.2013, Page 83

82 Þjóðmál SUmAR 2013
var Indriði Pálsson, forstjóri Skeljungs, og
viðurkenndi að það væri margt til í því, sem
við vorum að segja .
Þessi samtöl og stóryrði skiluðu ekki
árangri . Þá fóru skrýtnir hlutir að gerast .
Stór útgerðarmenn og stórir fiskverkendur
komu í heimsókn hver á fætur öðrum á rit-
stjórn Morgunblaðsins til að útskýra fyrir
okkur, að við værum að stofna útflutn ings-
hagsmunum þjóðarinnar í hættu með þess-
um skrifum og báðu okkur þess lengstra
orða að hætta . Smátt og smátt áttaði ég
mig á að þessar heimsóknir komu til vegna
hvatningar úr viðskiptaráðuneytinu frá
Þórhalli Ásgeirssyni, ráðuneytisstjóra, sem
var áhugamaður um viðskipti við Sovét-
ríkin . Og til þess að fullrar sanngirni sé gætt
skal tekið fram, að auðvitað var Þórhallur að
hugsa um útflutningshags muni okkar . En
við spurðum á móti: Hver segir að Sovét-
menn hætti að kaupa af okkur fisk, þótt við
kaupum olíu frá öðrum? Þeim var annt um
áhrif sín hér, sem voru veruleg og hefðu ekki
stofnað þeim í voða með því að staðfesta að
fiskkaupin ættu sér pólitískar rætur .
Stóra trompið var svo að á samningafundi
í Moskvu kröfðust sovézkir samningamenn
þess, að skrif Morgunblaðsins yrðu stöðvuð .
Þeim var bent á að ríkisstjórn Íslands
gæti engu ráðið um þau . Þeir sögðu þá að
forsætisráðherra landsins væri stjórnar-
formaður útgáfufélagsins, svo að hann hlyti
að geta ráðið því hvað stæði í blaðinu . (Þetta
var í tíð ríkisstjórnar Geirs Hall grímssonar .)
Þetta voru fyrstu kynni mín — en ekki
þau síðustu — af því, sem gerist þegar
fjölmiðill snýst gegn viðskiptaveldunum á
Íslandi . Fyrir okkur vakti ekki annað en að
benda á möguleika á að fá olíu á lægra verði,
landsmönnum öllum til hagsbóta, þótt við
sæjum þann viðbótarávinning að draga úr
pólitískum áhrifum Sovétmanna hér .
Það er of mikil sjálfhverfni hjá Svavari að
halda því fram í ævisögu sinni að þessi skrif
hafi snúizt um hann, þótt vel megi vera að
skotið hafi verið á hann í leiðinni!
Svavar segir: „Því var haldið fram í
forystugreinum Morgunblaðsins, að það
væri samsæri mitt og Rússa að olían
hækkaði í verði . . .“ Og ennfremur:
„Sjálfstæðisflokkurinn heimtaði að ég færi í
viðræður við Rússa til að lækka verð á olíu .
Ég hlyti að hafa sérstaklega góð sambönd .“
Þetta er út af fyrir sig rétt . Var ekki sjálf-
sagt að viðskiptaráðherrann leitaði eftir
beztu viðskiptakjörum fyrir þjóð sína? En
athyglis verðara þó að á bak við lokaðar dyr
olíunefndarinnar, sem starfandi var á þessum
tíma undir forystu Jóhannesar Nordals,
sagði Ingi R . Helgason, náinn sam starfs-
maður Svavars, að honum dytti ekki í hug
að eyðileggja sambönd sín í Moskvu með
því að takast ferð á hendur þangað austur .
Ég dreg þá ályktun af umfjöllun Svav-
ars um þetta mál í ævisögu hans að hann
hafi raunverulega gengið í banda lag með
embættismannakerfinu í við skipta ráðu neyt-
inu, olíufélögunum og stór út gerðar mönn-
um um að halda óbreyttu kerfi í olíuinn-
kaupum (sem var þægilegt fyrir olíu félögin)
á sama tíma og við á Morg un blað inu héldum
S tóra trompið var svo að á samningafundi í Moskvu
kröfðust sovézkir samningamenn
þess, að skrif Morgunblaðsins
yrðu stöðvuð . Þeim var bent á
að ríkisstjórn Íslands gæti engu
ráðið um þau . Þeir sögðu þá að
forsætisráðherra landsins væri
stjórnar formaður útgáfufélagsins,
svo að hann hlyti að geta ráðið því
hvað stæði í blaðinu . . .