Þjóðmál - 01.12.2013, Page 54

Þjóðmál VETUR 2013 53
erlendu vísindafólki til landsins) . Og ljóst
er að stefna stjórnvalda hefur alltaf verið að
sjálfsagt sé að slíkt starf fari fram í landinu .
Í því ljósi er afar merkilegt að skoða annars
vegar yfirlýsta stefnu stjórnvalda, og hins
vegar framkvæmdirnar . Þar kemur í ljós
sami tvískinnungurinn og hjá forystu HÍ
— glæsileg stefna í orði, en þveröfugar
aðgerðir á borði .
Árið 2003 var sett á stofn Vísinda- og
tækniráð . Í ráðinu sitja fjórir ráðherrar, þeirra
á meðal forsætis- og menntamálaráðherra,
og er forsætisráðherra formaður . Það ætti því
að mega taka trúanlega þá yfirlýsingu um
tilganginn sem ráðinu er markaður í lögum,
nefnilega að „Stefna stjórnvalda í vísinda-
og tæknimálum skal mörkuð af Vísinda- og
tækniráði til þriggja ára í senn“ . Óhætt er
að segja að yfirlýst stefna ráðsins, þau tíu ár
sem það hefur starfað, hafi alltaf falið í sér
að samkeppnissjóðir, sem fjármagna rann-
sóknir, skyldu efldir til muna, á kostnað
beinna fjárveitinga til háskóla (en ekkert
raun verulegt eftirlit hefur verið haft með
notkun skólanna á því fé) .
Þrátt fyrir þessa yfirlýstu stefnu hafa
sam keppnissjóðirnir ekkert verið efldir, í
sam an burði við beinar fjárveitingar til há-
skól anna, öll þessi ár . Þeir sem fyrst og
fremst bera ábyrgð á þessu eru mennta-
mála ráðherrar á hverjum tíma, því þótt
for sætis ráðherra sé formaður Vísinda- og
tækni ráðs heyrir starfsemi þess að öðru leyti
undir menntamálaráðuneytið, auk þess
sem það er menntamálaráðherra sem ber
ábyrgð á háskólakerfinu . Það er því sérstak-
lega athyglisvert að skoða pólitíska stefnu
og yfirlýsingar þessara ráðherra, og flokka
þeirra .
Í ályktun Landsfundar Sjálfstæðisflokksins
árið 2005 segir:
Samkeppni um opinbert fjármagn til
rann sókna og tækniþróunar hvetur til
skil virkni og skilgreinir takmark og til-
gang þeirra betur en fastar fjárveitingar til
opin berra stofnana . Þó eru níu af hverj-
um tíu krónum af opinberum rann sókna-
fjárveitingum bein framlög til há skóla og
stofnana . Landsfundur telur mikilvægt
að auka verulega hlut sam keppnisfjár
í opinberum rannsókna fjár veit ingum
þannig að keppt sé um rann sókna fjár-
veitingar samkvæmt mati á gæðum rann-
sókna verkefna og væntingum um árangur
og bestu verkefnin hverju sinni hljóti
styrk . Tryggja þarf að samkeppnissjóðir
séu nægil ega sterkir til að hafa það vogarafl
sem til þarf .
Þrátt fyrir að þetta væri gildandi stefna
flokksins, og í samræmi við stefnu Vísinda-
og tækniráðs, ákvað þáverandi mennta-
málaráðherra, Þorgerður Katrín Gunnars-
dóttir, í byrjun árs 2007, að þrefalda framlög
til rannsókna við HÍ, án þess að auka neitt
framlög til samkeppnissjóða . Aukningin átti
að nema meira en þreföldu því fjármagni
sem helstu rannsóknasjóðirnir höfðu til
umráða og því ljóst að þetta myndi veikja
Óhætt er að segja að yfirlýst stefna ráðsins, þau tíu ár
sem það hefur starfað, hafi alltaf
falið í sér að samkeppnissjóðir,
sem fjármagna rannsóknir, skyldu
efldir til muna, á kostnað beinna
fjárveitinga til háskóla . . . Þrátt
fyrir þessa yfirlýstu stefnu hafa
samkeppnissjóðirnir ekkert verið
efldir, í samanburði við beinar
fjárveitingar til háskólanna, öll
þessi ár .