Frón - 01.04.1943, Blaðsíða 18

80
Jakob Benediktsson
tvennu í framkvæmd þurfti framar öllu pólitíska vakningu
þjóðarinnar. l’essi munur á forsendum kemur þegar fram í
fyrstu grein Jóns Sigurðssonar um Alþingi í fyrsta árgangi
Nýrra l'élagsrita.
V
Fjölnir kom ekki út vorið 1840, og var þá um sumarið rætt
um að stofna í Kaupmannahöfn nýtt og stærra félag til að halda
honum áfram, en eftir allmikiö þóf klofnuðu samtökin, — aöal-
lega út af Fjölnisnafninu, sem Jón Sigurösson og fleiri vildu
leggja niSur, — og urðu úr tvö félög, annað sem síðar hélt
áfram Fjölni og hitt sem hóf útgáfu Nýrra Félagsrita undir
forustu Jóns Sigurössonar. Fjölni var þó ekki haldið áfram fyrr
en 1843, en vorið 1841 gáfu Fjölnismenn og margir úr hinu
félaginu út Þrjár ritgerðir Tómasar Sæmundssonar, þar sem í
var Alþingisritgerð hans sem áður var á minnzt. í fyrsta árgangi
Nýrra félagsrita, sem kom út samtímis, birti Jón Sigurðsson
fyrstu stjórnmálaritgerð sína um hið nýja Alþingi. í inngangi
ritgerðarinnar lýsir Jón afdráttarlaust þeirri skoðun sinni, að
þingbundin konungsstjórn sé hið heppilegasta stjórnarfyrir-
komulag, og er hér í fyrsta sinni í íslenzku riti tekin ákveðin
afstaða gegn einveldinu. Hins vegar var Jóni ljóst að ekki myndi
hlýða að koma með beinar tillögur í þá átt um hið fyrirhugaða
þing Islendinga, heldur snýst ritgerð hans um nauðsyn þess að
Island fái ráðgjafarþing, og að það sé gert þannig úr garði
að íslandi megi sem mest gagn að verða. Jón bendir á það að
þótt konungur sé einvaldur sem áður, muni ráðgjafarþing veita
íslendingum þá æfingu á meðferð stjórnmála, að þeir vcrði færir
um að taka við mestum hluta stjórnarinnar er fram líði stundir.
Fetta sýnir ótvírætt, að honum hefur þegar verið ljóst að hverju
marki skyldi stefnt, sem sé því að fá stjórnina inn í landið, og
að ráðgjafarþingið var fyrsta skrefið í þá átt og gat orðið öflugt
vopn í þeirri baráttu sem í hönd fór. Með því að fylgja því
fast fram að þingið skyldi háð í Reykjavík gekk Jón í berhögg
við Fjölnismenn, og sýndi þar sem oftar að hann lét ekki
rómantískar tilfinningar sitja í fyrirrúmi fyrir pólitískum veru-
leika og hagsýni. Meðal annars bendir hann á nauðsyn þess
að skapa íslenzkan höfuðstað sem orðið geti miðdepill íslenzkrar