Morgunblaðið - 14.05.2016, Blaðsíða 17

FRÉTTIR 17Innlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. MAÍ 2016
MOSFELLSBAKARÍ
Háholti 13-15 Mosfellsbæ | Háaleitisbraut 58-60 Reykjavík
s. 566 6145 | mosfellsbakari.is
Ert þú búin að prófa
súrdeigsbrauðin okkar?
Renndu við í Mosfellsbakarí og fáðu þér hollara brauð.
fenix 3 sameinar glæsilega hönnun og fjölnota GPS snjallúr
Íþrótta- og útivistarfólk þarf ekki lengur að velja á milli – fenix 3 er bæði fullkomið íþróttaúr, útivistarúr,
snjallúr og úr sem þú notar daglega í vinnu og leik. Þú getur einnig sérsniðið úrið að þínum þörfum með
mismunandi upplýsingagluggum, forritum eða úraskífu með Connect IQ appinu frá Garmin.
Ögurhvarfi 2, 203 Kópavogur, sími 577 6000, garmin.is
toppaðu
gærdaginn
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Sveitarstjórn Skaftárhrepps fjallar í
dag um endurtekna aðvörun Orku-
stofnunar (OS) um að vatnaveitingar
út á Eldhraun við Árkvíslar verði
stöðvaðar. OS framlengdi frest til að
stöðva vatnaveitingarnar til 1. júní
n.k. Einnig á að ræða umsókn aðila,
sem ekki er hægt að nafngreina að
svo stöddu, um framkvæmdaleyfi
vegna vatnaveitinga út á Eldhraun
við Árkvíslar vegna atvinnustarf-
semi. Sami aðili hefur sótt um leyfi til
vatnaveitinga til Orkustofnunar.
Ítrekaðar aðvaranir
Í bréfi OS til Skaftárhrepps frá 27.
apríl s.l. kemur fram að OS hafi í
bréfi til Skaftárhrepps þann 5. ágúst
2015 ítrekað aðvörun um að stöðva
vatnaveitingar út á Eldhraun við
Árkvíslar fyrir 1. september 2015.
Fresturinn var svo framlengdur til 1.
desember 2015 vegna Skaftárhlaups-
ins.
Starfsmenn OS skoðuðu aðstæður
við eystri kvísl Skaftár, Árkvíslar og
Brest ásamt sveitarstjóra Skaftár-
hrepps. Starfsmenn OS skoðuðu
einnig ástandið við Tungulæk og
Grenlæk hjá þjóðvegi þriðjudaginn
26. apríl sl. Lítið rennsli var í eystri
kvísl Skaftár undir Skálarheiði. Tölu-
vert vatn rann þó úr Skaftá til Árkv-
ísla og Brests um forna farvegi sem
áður voru stíflaðir með görðum
Landgræðslu ríkisins og Vegagerð-
arinnar. Garðarnir brustu í Skaftár-
hlaupinu í fyrra. Nánast ekkert vatn
skilaði sér úr Skaftá, vegna lágs
vatnsborðs hennar, um þrjú rör í
stíflugarði sem var gerður til að stýra
rennsli um Brest. Stíflugarðurinn er
óskemmdur eftir hlaupið. OS hefur
krafist þess að tveimur röranna verði
lokað.
„Í Tungulæk var lágrennsli, e.t.v.
allt að 100-200 l/s, og í Grenlæk var
nánst þurrð og rennslið af stærðar-
gráðunni 10-30 l/s, hvoru tveggja
metið við þjóðveg með augnmati skv.
reynslu,“ segir í bréfi OS til Skaft-
árhrepps. Fram kemur í bréfinu að
rannsóknir hafi sýnt að vatnaveiting-
ar út á hraunið um Brest hafi aðeins
lítilsháttar áhrif á rennsli Tungu-
lækjar og Grenlækjar.
Málið er fyrir dómstólum
Sandra Brá Jóhannsdóttir, sveit-
arstjóri Skaftárhrepps, sagði að
sveitarfélagið hefði margoft svarað
erindi Orkustofnunar og alltaf á
sömu nótum. „Skaftárhreppur ætlar
ekki að aðhafast neitt vegna þessara
veitumannvirkja að svo stöddu,“
sagði Sandra. Hún sagði að Veiði-
félag Grenlækjar hefði stefnt is-
lenska ríkinu og Skaftárhreppi vegna
þessara vatnaveitinga. Málið væri
fyrir dómstólum.
„Á meðan það er óljóst hver er
skaðabótaskyldur getur Skaftár-
hreppur ekki aðhafst neitt við þessi
veitumannvirki,“ sagði Sandra.
„Orkustofnun hefur verið tilkynnt
um það en þrátt fyrir það halda þeir
áfram að ítreka þessa beiðni.“
Mikill vatnsskortur í ám og lækj-
um fyrir austan veldur mönnum
miklum áhyggjum. Grenlækur,
Tungulækur, Sýrlækur og Jónskvísl
eru mjög vatnslítil um þessar mund-
ir. Þá muna elstu menn ekki eftir
jafnlitlu vatni í Eldvatni í Meðallandi
og nú. Melalækur og Mávavötn eru
líka að hverfa vegna vatnsskorts.
Grenlækur og Tungulækur hafa ver-
ið mjög fengsælar og vinsælar sjó-
birtingsár.
Sandra sagði að vísindamenn
greindi á um hvaðan vatn rynni í
þessa læki. Orkustofnun teldi útilok-
að að vatn færi úr Árkvíslum og um
Eldhraun út í lækina. Veðurstofan
væri á öðru máli. „Þetta er gríðarlega
flókið mál og margir og ólíkir hags-
munir sem tengjast þessu,“ sagði
Sandra.
Hún sagði að það væri mjög alvar-
legt mál að fyrrnefndir lækir og fall-
vötn væru að verða vatnslausir.
Mokað upp úr skurðinum
Sandra kvaðst hafa öruggar heim-
ildir fyrir því að aðili hafi sótt um leyfi
til Orkustofnunar um að viðhalda
vatnaveitingum við Árkvíslar vegna
atvinnustarfsemi. Hún gat ekki upp-
lýst í gær hver umsækjandinn er en
sagði að umsókn um framkvæmda-
leyfi vegna þessara áforma yrði til
umræðu á fundi sveitarstjórnar í dag.
Sandra sagði að skurður sem ligg-
ur frá Skaftá að rörunum og stíflu-
garðinum við Brest væri fullur af aur
eftir Skaftárhlaupið. OS hefur heim-
ilað fyrrgreindum aðila að moka upp
úr skurðinum til að auka rennslið til
1. júní. OS heldur sig engu að síður
við það að sveitarfélagið eigi að loka
fyrir tvö rör af þremur fyrir 1. júní
n.k.
Morgunblaðið/Einar Falur
Grenlækur Veiðimenn segja að þessi sjóbirtingsparadís sé að þorna upp.
Tekist á um
vatnaveitingar
út á Eldhraun
 Fengsælir lækir og veiðiár í
V-Skaftafellsýslu að þorna upp
Flókið vatnafar
» Veðurstofan gaf í fyrra út
skýrslu: Vatnafar í Eldhrauni.
Náttúrulegar breytingar og
áhrif veitumannvirkja.
» Ljóst er að saga náttúru-
legra breytinga og breytinga af
mannavöldum sem hafa haft
áhrif á vatnsbúskapinn á
svæðinu er bæði flókin og
samofin.
» Grunnvatnið kemur frá úr-
komu á hraunin, ketilvatni frá
Skaftárkötlum og jökulbráð og
vatni úr Skaftá.
Héraðsdómur Norðurlands eystra
hefur fallist á ósk eigenda meirihluta
Reykjahlíðarlands í Mývatnssveit um
að dómkvaddir matsmenn leggi mat á
jarðhitasvæði þeirra og jarðhitarétt-
indi Landsvirkjunar og ríkisins við
Kröflu og Bjarnarflag.
Landeigendur Reykjahlíðar og rík-
ið gerðu árið 1971 með sér samkomu-
lag um jarðhitaréttindi á afmörkuðu
jarðhitasvæði í landi Reykjahlíðar þar
sem kveðið var á um að jarðhitarétt-
indin yrðu íslenska ríkinu „til frjálsra
umráða og ráðstöfunar“. Ríkið samdi
síðan árið 2006 við Landsvirkjun um
afnot fyrirtækisins af jarðhitaréttind-
um innan jarðhitasvæðisins við
Kröflu, Bjarnarflag og Námafjall.
Landeigendur Reykjahlíðar eiga
jarðhitaréttindi utan við afmarkað
svæði Landsvirkjunar og vilja nýta
það eða fá greiðslur fyrir nýtingu
þess. Héraðsdómur féllst á að dóm-
kvaddir matsmenn meti hver sé hlut-
fallslegur réttur sérhvers eiganda
jarðhitaréttindanna á svæðunum til
nýtingar þeirra.
Ríkið og Landsvirkjun lögðust
gegn matsbeiðninni en í úrskurðinum
er vísað til samkomulags sem Lands-
virkjun gerði við landeigendur árið
2005 sem opnaði fyrir slíkt mat.
Jarðhitaréttindi metin
Morgunblaðið/RAX
Kröflusvæðið Deilt er um jarðhita-
réttindi við Mývatn.
 Fallist á kröfu landeigenda Reykjahlíðarlands