Orð og tunga - 01.06.2001, Qupperneq 32

22
Orð og tunga
Ákveðið var að halda sig við gömlu reglurnar eftir sem áður því að erfiðara yrði
um vik að finna flettiorðin ef þeim væri raðað eftir nýju reglunum, m.a. vegna þess að
oft léki vafi á því hvort orð í bók af þessu tagi væru rituð með breiðum eða grönnum
sérhljóða og auk þess kæmi fyrir fjöldi orða með ólíkum táknum yfir sérhljóðum sem
þá yrði erfitt að raða í stafrófsröð.
Ytri aðstæður
Orðabókadeildin var til húsa í 100 fermetra kjallara þar sem eingöngu voru gluggar
á norðurhlið. Vinnusvæðið var tiltölulega opið en lágt til lofts. Við fyrstu sýn virtist
staðurinn bæði óhentugur og óaðlaðandi en reyndin varð önnur. Þetta opna svæði hafði
ýmsa kosti. Allar upplýsingar um vinnsluna bárust betur á milli manna en ef hver hefði
setið í sínu lokaða herbergi. Öll samvinna starfsfólks varð nánari og minni hætta var
á óánægju og flokkadráttum. En reynslan hafði kennt ritstjórunum að mikil hætta er
á slíku við svo krefjandi störf og þá skipa menn sér gjama í flokka eftir herbergjum.
Þarna var enginn afkimi nema salernið!
Fjármál Alfrœðiorðabókarinnar voru nánast alfarið í höndum forlagsins. Ritstjórar
bókarinnar sömdu um laun við fast starfsfólk og greiðslur til sérfræðinganna fyrir þeirra
störf. Jafnframt miðuðu þeir vinnuáætlanirsínar við ákveðinn fjárhagsramma og reyndu
að halda öllum kostnaði við vinnsluna í algjöru lágmarki.
Lokaorð
I aðfaraorðum útgefanda að íslensku alfrœðiorðabókinni segir: „Það er ekki ofmælt
þegar sagt er að hér sé í fyrsta sinni verið að hugsa á íslensku á markvissan hátt um mjög
margar greinar þekkingar og miðla vitneskju um þær ljóst og aðgengilega til lærðra og
leikra" og „ ... bæði flytja þær [erlendar alfræðibækur] margt, sem oss skiptir litlu máli
og hinn alþjóðlegi hluti þeirra er á erlendri tungu, sem óhjákvæmilega orkar á skilning
vom og veldur því að oss hættir til að hugsa um og skýra hin fræðilegu atriði á einhvers
konar hálfíslensku. Islensk alfræði er því ekki lítilsvert tæki til vemdar tungu vorri, og
ómetanlegt hjálpargagn til að hugsa og rita á íslensku um erlend og alþjóðleg efni... “
Nú, tíu ámm síðar, er óhætt að fullyrða að Alfræðiorðabókin hefur sinnt þessu hlut-
verki. Það sýna viðtökurnar sem hún hefur fengið. Bókin er orðin sjálfsagt hjálpargagn
í skólum landsins og handhægt uppflettirit á heimilum landsmanna. Hún hefur þannig
átt drjúgan þátt í að festa í sessi og samræma íslenskan orðaforða á ólíkum sviðum,
komið nýyrðum á framfæri og stuðlað að samræmingu á rithætti fjölmargra heita og
örnefna.
Það er gaman að líta yfir farinn veg þegar vel hefur tekist til. Það geta allir gert sem
unnu að Islensku alfrœðiorðabókinni. Með samstilltu átaki tókst að ná settu marki.