Orð og tunga - 01.06.2001, Blaðsíða 49

Orð og tunga - 01.06.2001, Blaðsíða 49
Guðrún Kvaran: Vasabækur Bjöms M. Ólsens 39 i Bjærggræsgangene gaar paa Kanten af en Klpft for at varsko om Faar paa den anden Side’. Troðjólast merkir OBl Grímsey. Orðasambandið fannst ekki. Langanesi merkir Bjöm t.d. orðin hrœll ‘spýta til að hreinsa með dún á dúngrind’, sullgarðar m.pl. ‘klakahrönn í flæðarmáli’, skessilega ‘stórkostlega’, kimbill ‘böggull’, brimbútur ‘digur og lágur maður’, brosmalegur ‘klúr, gildur, svörgulslegur’, dœlast ‘nauða, nöldra’, afskerapískur ‘lítill hákarl’, dusi ‘stór hákarl’, hitaloði ‘molluhiti’. Orðið hrœll er ómerkt í OBl sem bent gæti til að Sigfús hafi haft fleiri dæmi en frá Birni. Sama gildirum sögninaað hrcela sem Sigfús hefurdæmi um úr Lítillivamíngsbók eftir Jón Sigurðsson sem gefin var út 1861. Örfá dæmi eru til í söfnum Orðabókarinnar um hrcel og benda þau ekki til staðbundins máls. Orðið sullgarðure,r sett upp í eintölu í OBl og merkt Nl. Dæmi í ritmálssafni Orðabókarinnar em flest norðlensk en þó ekki öll og dæmi í talmálssafni sýna að orðið er þekkt utan Norðurlands. Atviksorðiðskessilega merkir OBl Langanesi en engin dæmi fundust í söfnum Orðabókarinnar. Orðið kimbill í böggulsmerkingunni er ómerkt í OBl og benda heimildir Orðabókarinnar ekki til þess að um staðbundna merkingu sé að ræða. Sú merking sem Björn nefnir í brirnbútur er í viðbæti aftan við OBl og er Axarfirði bætt við sem einnig er frá Bimi. Sama er að segja um orðin brostnalegur, afskerapískur, hitaloði og dusi að þau em merkt Langanesi í viðbæti sem sýnir að verið var að vinna úr vasabókunum eftir að fyrstu arkirnar höfðu þegar verið prentaðar þótt Sigfús geti þess í formálanum að þau Björg Þorláksdóttir Blöndal, kona hans, hafi lokið uppskriftum 1917. Öræfum merkir Bjöm t.d. orðin dompinn ‘sem í er slen’, tadda ‘lítill poki’, dux, hann er ekki dux ‘ófrómur, þjófóttur’, handfelldur ‘um börn, óþægur, sem allt af verður að hafa hönd á’, slembra ‘regnskúr’, lumprar ‘stórir vettlingar’. I OBl er dompinn merkt V-Skaft., tadda er merkt Öræfum og Hornafirði og dux fannst ekki. Orðið handfelldur er í viðbæti merkt Sl. Það er ekki í ritmálssafni Orðabókarinnar en fáein dæmi fundust í talmálssafni sem bentu til Suðurlands öll nema eitt þar sem fram kom að orðið væri þekkt í Skagafjarðarsýslu og víðar. Slembra er ómerkt í OBl enda víðar þekkt en f Öræfum. Orðið lumpri er í OBl merkt Af. en í talmálssafni Orðabókarinnar em öll dæmi úr A-Skaft. utan eitt úr Mýrdal. Fljótum merkir Bjöm t.d. orðin nasir (á skíðum) ‘fremri endinn á skíðum’, got ‘lítill hákarl’, stúfur ‘stærri en got’, brettingur ‘stærri en stúfur’ og gráni ‘hákarl’. Nasir í þessari merkingu er ómerkt í OBl. Got er einnig ómerkt enda víðar þekkt en í Skagafirði, stúfur er merkt Fljótum, brettingur er merktur Af. en gráni Nl. Arnarfirði merkir Bjöm t.d. orðin ræpa ‘þoka á fjöllum’ og sama er gert í OBl. Sögnin að dapla ‘róa lítið eitt’ er aftur á móti merkt Vf. í OBl. Um hana var eitt dæmi í talmálssafni en ekkert í ritmálssafni Landeyjum merkir Bjöm orðið kœfa ‘ágjöf í lendingu’ sem í viðbæti OBl er merkt Rang. Vestmannaeyjum merkir Bjöm orðin hnoðaburður ‘steinnibba á bjargbrún sem sigmaður festir vaðinn í’, keppadrellir ‘maður sem fer aftastur upp á Súlnasker og ber alla keppina',fýla ‘veiða fýl’, súla ‘veiða súlu’ bringur ‘flötur á kletti að framan milli „palla‘“. Engin sérmerking er við hnoðaburðurí OBl en dæmi er frá Ólafi Davíðssyni. Þegar betur er að gáð er merking ekki hin sama. Dæmi Orðabókarinnar úr ritmálssafni benda öll til Vestmannaeyja. Keppadrellir er ómerkt í OBl og vísað í silakepp. Sagnirnar
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180

x

Orð og tunga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.