Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2013, Blaðsíða 76

Náttúrufræðingurinn - 2013, Blaðsíða 76
Náttúrufræðingurinn 76 þó að leitað hafi verið á helstu sandsíla svæðum umhverfis eyjarnar og allt austur að Vík. Raunar hafa yfirleitt fengist svo fá sandsíli þar að aldurshlutföll í sýnunum segja litla sögu. Á sama tíma veiddist meira af síli á öðrum svæðum. Svo virðist sem stofn sandsílis í nágrenni við Vestmannaeyjar hafi orðið fyrir áfalli sem hefur nánast þurrkað hann út. Ástand á stofni sandsílis við Vestmannaeyjar var því augljós- lega lakara en á öðrum stöðum þar sem þó fundust eldri síli við upphaf rannsóknanna. Alls staðar vantaði þó 2005 árganginn sem hefði átt að finnast í athugunum sumarið 2006. Afrakstur rannsókna sumarið 2007 var svipaður og árið áður þar sem áfram var ördeyða við Vestmanna- eyjar og Vík. Rannsóknirnar það sum ar staðfestu að árgangar sand- síl is frá 2005 og 2006 voru alls staðar afar litlir. Í ágúst 2007 bárust fréttir af umtalsverðu magni sandsílis víða á grunnslóð við landið sunnan- og vestanvert. Svo virðist sem sandsíla- seiði hafi borist inn á svæðin eftir að rannsóknaleiðangri sumarsins lauk. Athuganir á sandsílum sem aflað var í grennd við Vestmannaeyjar og einnig í Faxaflóa haustið 2007 sýndu að þetta voru seiði sem höfðu klak- ist þá um vorið. Þetta er athyglisvert í ljósi þess að í rannsóknaleiðangri 2007 fengust ekki sérstaklega mörg seiði nema í Breiðafirði. Einnig virt- ust lundar í Vestmannaeyjum ekki finna þessi seiði fyrr en í byrjun ágúst því þá vakti athygli að pysjur hættu að drepast í varpholunum. Síðan hefur árgangurinn frá 2007 verið ríkjandi í stofni sandsílis víðast hvar. Þessar rannsóknir á sandsíli sýna að nýliðun í stofninn, metin sem fjöldi eins árs fiska, hefur mis farist öll árin frá 2005 ef undanskilinn er 2007 árgangurinn. Bæði árin 2009 og 2010 fannst talsvert af seiðum á öðrum svæðum en við Suðurströnd ina, en þau skiluðu sér ekki í stofn inn sem eins árs gamlir fiskar. Hlut fallslega mikið fannst af seiðum sumarið 2012 á öllum rannsókna svæðum en það hlutfall magnast upp vegna þess hve litlir aðrir ár gang ar eru. Þá er einnig rétt að vekja athygli á því að fáir ýsumagar innihéldu sandsíli haustið 2012 sem getur bent til lélegrar nýliðunar sandsílis enn eitt árið. Tímasetning sandsílaleiðangra hentar ekki sérlega vel til athugana á seiðum frá vorinu. Ástæðan er sú að sandsílaseiðin sem klekjast út um vorið eru uppi í sjó fyrri hluta sumars. Um mitt sumar byrja seiði að grafa sig í sandinn og verða þá fyrst veiðanleg í plóginn. Þó er líklegt að mikið magn sandsílaseiða kæmi í ljós á þeim svæðum sem athuguð eru, ef seiðin væru til staðar. Stöðugt er leitað að sandsíli með fiskileitartækjum á rannsókna- bátnum og einnig er áhersla lögð á að fylgjast með atferli sjófugla og hvala sem geta gefið vísbendingar um hvar sandsíli er að finna. Í rann- sókn um undanfarin ár var fjöldi seiða mestur árin 2007, 2009 og 2010, en einungis 2007 árgangurinn skil- aði góðri nýliðun. Þá má benda á að þau sandsílaseiði sem fengust sumarið 2007 voru óvenjulega stór. Að teknu tilliti til þess virðist sem leiðangur í júlí geti þrátt fyrir allt veitt vísbendingar um styrk árgangs þess árs. Fjöldi sandsíla í ýsumögum virðist einnig vera í samræmi við aðrar athuganir á styrk árganga. Mjög fá sandsíli fundust í ýsu- mög um haustin 2003 til 2010, með þeirri undantekingu að haustið 2007 fundust sandsíli í fjórðungi þeirra. Það bendir einnig til þess að tals- verður hluti sandsíla sem ýsa étur á haustin séu seiði frá vorinu sem hugsanlega mætti nýta sem vísbend- ingu um styrk árgangsins. Ástæður þessara hrakfara hjá sandsíli liggja ekki fyrir. Þó má nefna að á þeim svæðum sem rann- sóknir hafa verið stundaðar hefur orðið markverð aukning í stofnum síldar Clupea harengus og ýsu, en stofnar beggja tegunda uxu mjög hratt upp úr aldamótum og voru í hámarki árin 2008 og 2006.35 Sama má segja um stofn skötusels Lophius piscatorius sem óx mikið á árunum frá 2002 til 2005.36 Aukning í þessum þremur tegundum, sem éta egg, seiði og fullorðin sandsíli, gæti hafa aukið afrán á sandsíli á rannsókna- svæðunum. Ef þetta er eina skýr- ingin á lélegu ástandi sandsílis þá þyrfti afránið að hafa verið mest við Vestmannaeyjar og einnig þyrfti afrán á sandsílaseiði að hafa verið minna 2007 en næstu árin bæði fyrir og eftir það. Það virðist ekki mjög líklegt þótt nákvæmar upplýs- ingar vanti. Makríl Scomber scombrus hefur einnig fjölgað mikið undan- farin sumur í íslenskri landhelgi.35 Makríll er þekktur afræningi á sandsíli í Norðursjó37 en hér við land er fæðan aðallega smávaxin krabbadýr.38 Það er því augljóst að makríll getur haft neikvæð áhrif á sandsíli með samkeppni við það um fæðu og með afráni. Ólíklegt virðist að notkun á dragnót á sandsílasvæðum kunni að hafa orsakað þau vandræði sem stofn sandsílis er í. Til að svo megi vera þyrfti sókn með dragnót að sveiflast í takti við breytingar á stofn stærð eða nýliðun hjá sandsíli. Handbærar upplýsingar virðast afsanna þessa kenningu þar sem sókn með dragnót hefur verið til- tölulega stöðug frá síðustu alda- mótum.39 Einnig hafa ekki fundist neikvæð áhrif af dragnót á lífríki hafsbotnsins hér við land.40 Þá má benda á að hrunið í stofni sandsílis við Vestmannaeyjar varð bæði á svæðum þar sem dragnótaveiðar eru leyfðar og bannaðar. Því verður að telja ólíklegt að skýring á breyt- ing um í stofni sandsílis tengist drag nótaveiðum. Auk afráns og samkeppni um fæðu geta verið aðrar ástæður fyrir bresti í nýliðun sandsílis, svo sem breytingar í umhverfinu. Frá því hrygningu sandsílis lýkur um ára- mót og þar til hrogn klekjast út vorið eftir getur margt gerst. Hraði eggþroska ræðst fyrst og fremst af sjávarhita, seltu og birtu en sömu þættir ráða einnig tímasetningu klaks.41 Sú tímasetningin getur verið afdrifarík því seiðin þurfa fljótlega eftir klak að finna hentuga fæðu. Hafi hækkun sjávarhita við landið flýtt klaki sandsílis án þess að hafa samsvar andi áhrif á fæðuhópa seiðanna gætu þau hafa drepist úr
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.