Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit
Ataaseq assigiiaat ilaat

Náttúrufræðingurinn - 2016, Qupperneq 52

Náttúrufræðingurinn - 2016, Qupperneq 52
Náttúrufræðingurinn 124 are easy to pass through. A lot of the cover- age on the internet and other public media is based on ignorance and in many ways irresponsible. The main subject of the article is the authors’ investigation of the extensive damage done to the large caves in Hallmundarhraun, the Surtshellir-Stefáns- hellir system and Víðgelmir, also Borgarhellir in the Gullborg lava field. 84 breakage spots were counted in Borgarhellir and 1093 in Víðgelmir. Every single one of the most beautiful and pecu- liar stalagmites in both caves has been broken and removed. Almost every free- standing stone in Borgarhellir and more than two thirds of the dripstones in Víðgelmir are gone. As to the Surtshellir- Stefánshellir system, even though the au- thors knew Stefánshellir and recognised the cave had been cleaned out, the extent of damage came as a surprise. Especially striking was the incredible amount of sta- lagtites or lava straws broken form the roof/ceiling of the cave. It is the the authors’ conclusion that Víðgelmir was decorated with greater amount of delicate lava formations than any other known large lava cave on earth, and the Stefánshellir part of the Surtshellir- Stefánshellir system came second. Considering the amount of delicate forma- tions Stefánshellir boasted of in its prime, the complicated labyrinthine structure of the cave, it was probably the most aes- thetic lava cave ever found, when Stefán Ólafsson farmer at Kalmanstunga discov- ered it 16 years of age in 1917. In post scriptum the authors relate the state of lava caves preservation, attitude towards preservation and public and pri- vate measures on the four main shield vol- cano islands on earth, Gala pagos, Hawaii, Iceland and Jeju, and in Australia and on the Azores. Þakk ir Stefán Árnason, Valgerður Einarsdóttir, Hjalti J. Guðmundsson, Guðni Gunnarsson, Bill Halliday, Magnea Jóhannsdóttir, Björn Jónsson, Jón Ásgeir Kalmansson, Ólafur Jes Kristófersson, Andy Lillington, Greg Middleton, Martin and Kirsty Mills, Björn Ólafsson, Biggi Ómars, Stefán Ólafsson, Jan Paul van der Pas, Jay R. Reich, Einar K. Stefánsson, Hjörleifur Stefánsson, Sölvi Sveinsson, Kristján Sæmundsson, Chris Wood, Guðmundur B. Þorsteinsson og allir hinir lífs sem liðnir sem lagt hafa hönd á plóg við rannsóknir, verndun og varðveislu hraunhellaarfleifðar Íslands. Heim ild ir 1. Árni B. Stefánsson & Gunnhildur Stefánsdóttir 2016. Surtshellir in Hall- mundarhraun. Historical overview, exploration, memories, damage, an attempt to reconstruct its glorious past. International Symposium on Vulcanospeleology 2016. http://www.cavepics.com/IVS17/STEFANS- SON.pdf (skoðað 5. desember 2016). 2. Bergbúa þáttur 1991. Bls. 441–450 í: Íslensk fornrit XIII (útg. Þórhallur Vilmundarson og Bjarni Vilhjálmsson). Hið íslenska fornritafélag, Reykjavík. 3. Árni Hjartarson 2014. Hallmundarkviða, eldforn lýsing á eldgosi. Náttúrufræðingurinn 84 (1–2). 27–37. 4. Sveinn Jakobsson 2013. Vesturgosbelti. Bls. 359–365 í: Náttúruvá á Íslandi. Eldgos og jarðskjálftar (aðalritstj. Júlíus Sólnes). Viðlagatrygging Íslands og Háskólaútgáfan, Reykjavík. 5. Kristján Sæmundsson 1966. Zwei neue C-14-Datierungen isländischer Vulkanausbrüche. Eiszeitalter und Gegenwart 17. 85–86. 6. Halldór Laxness 1969. Aldur Hellismanna. Tímarit Máls og menningar 30 (3–4). 365–369. 7. Haukur Jóhannesson 1989. Aldur Hallmundarhrauns í Borgarfirði. Fjölrit Náttúrufræðistofnunar 9. 12 bls. 8. Hellismanna saga 1968. Bls. 411–413 í: Borgfirðinga sögur. Íslendinga sögur 2. (útg. Guðni Jónsson). Íslendingasagnaútgáfan, Reykjavík (frumútg. 1946). 399–466. 9. Sturlunga saga 1988. I–II. Skýringar og fræði. Ritstj. Örnólfur Thorsson. Svart á hvítu, Reykjavík. (Um Órækju í Surtshelli bls. 381. 10. Bjarni Jónsson 1949. Íslenskir Hafnarstúdentar. BS, Akureyri. 420 bls. 11. Þorkell Arngrímsson (Thorkillus Arngrim) 1675/1757. Observation XCIV. De l’algue Saccharifere, de l’oscabiorn & d’une Caverne d’Islande. Úr bréfi Þ.A. til Ole Borch 31. júlí 1675. Collection Académique ... concer- nant l’histoire naturelle et la botanique, la physique expérimentale et la chymie, la médecine et l’anatomie. Tome IVe de la Partie Étrangere, Et le Ier de l’Histoire naturelle séparée. Dijon 1757, bls 315–316. (Birtist upphaflega í Thomæ Bartolini Acta medica & philosophica Hafniensia, 1675 eða 1676.) 12. Eggert Ólafsson og Bjarni Pálsson 1772/1981. Ferðabók Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar um ferðir þeirra árin 1752–1757. I–II. Þýð. Steindór Steindórsson. 4. útg. (fyrri útg. þýð. St.St. 1974, frumútg. Sórey 1772). Bókaútgáfan Örn og Örlygur, Reykjavík. 661. (Tilv. 137–176; uppdráttur hellisins 14.) 13. Henderson, E. 1818. Ferðabók. Frásagnir um ferðalög um þvert og endi- langt Ísland árin 1814 og 1815 með vetursetu í Reykjavík. Snæbjörn Jónsson þýddi. Snæbjörn Jónsson, Reykjavík 1957. 456 bls. (Tilv. 353–354. – Frumútg. Edinborg 1818: Iceland or the Journal of a recidence of that island ...) 14. Gaimard, G. 1837, Voyage en Islande et au Groënland ... 1835 et 1836. A. Bertrand, París. (Ísl. útg. mynda: Voyage ..., Asór 1967; Menningarsjóður 1982; Íslandsmyndir Mayers 1836. Örn og Örlygur 1986.) 15. Preyer, W. og Zirkel, F. 1862. Reise nach Island im Sommer 1860. Mit wissenschaftlichen Anhängen. Brockhaus, Leipzig. 499 bls. (Tilv. 95–107.) 16. Zugmeyer, E. 1903. Eine Reise durch Island im Jahre 1902. Verlag von Aldolph W. Künast, Wien. 192 bls. (Tilv. 178–185; uppdráttur Surtshellis aftan megintexta.) 17. Matthías Þórðarson 1910. Tveir hellar í Hallmundarhrauni. Skírnir 1910. 330–351. (Tilv. 348–349) 18. Matthías Þórðarson 1920. Stefánshellir. Nýfundinn stórhellir í Hall- mundar hrauni, rétt hjá Surtshelli. Eimreiðin. 289–291. (Tilv. 290, 291.) 19. Mills, M.T. & Wood, C. 1972. A preliminary investigation of Vidgelmir lava cave, Mid-West Iceland: A case for cave conservation. Bls. 3–17 í: Shepton Mallet Caving Club Journal Series five, number 4, haust 1972. 20. Reich, J.R. jr. 1974. Surtshellir. An expedition to the most famous Icelan- dic cave. Iceland Review 3–4. 56–63. 21. Larson, C.V. 1993. An illustrated glossary of lava tube features. Western Speleological Survey Bulletin No 87. 80. Mynd bls. 42. 22. Auglýsing frá Náttúruverndarráði 10. ágúst 1958, skv. heimild í 1. gr. laga nr. 48/1956 um náttúruvernd. Lögbirtingablað nr. 71, 51. árg. 23. Auglýsing nr. 120/1974 frá Náttúruverndarráði 3. apríl 1974 um friðlýsingu dropsteina. Á vefsetri Umhverfisstofnunar. https://www. u s t . i s / l i b r a r y / S k r a r / E i n s t a k l i n g a r / F r i d l y s t - s v a e d i / Auglysingar/r_120_1974_auglysing_dropasteinar.pdf (skoðað 5. des- ember 2016). 24. Björn Hróarsson 2006. Íslenskir hellar. Vaka-Helgafell, Reykjavík. 671 bls. (Tilv. 660–664.) 25. Cetay, M. 2011. Volcanospéléologie en Islande, perspectives scientifiques et émergence du géotourisme. Lave 148. 18–31. 26. Lovísa Ásbjörnsdóttir, Sigmundur Einarsson og Kristján Jónasson 2012. Iceland. Bls. 170–179 í: Geoheritage in Europe and its conservation (rit- stj. Wimbledon, W.A.P. og Smith-Meyer, S.). ProGEO, Ósló. 27. Sigurður Þórarinsson 1950. Náttúruvernd. Náttúrufræðingurinn 30. 1–12. 28. Lög um náttúruvernd, nr. 48/1956. 29. Árni B. Stefánsson & Gunnhildur Stefánsdóttir 2008. About the preserva- tion and conservation of sensitive formations in Icelandic lava caves. Bls. 53–64 í: Proceedings of the 13th International Symposium on Vulcano- speleology, 1–5 sept. 2008, Jeju-eyju, Suður-Kóreu. The Commission on Volcanic Caves. 113 bls. (Tilv. 53–64.) 30. Árni B Stefánsson 2008. Íslenskir hraunhellar, verndun, varðveisla, sýning. Fræðsluerindi á vegum Hins íslenska náttúrufræðifélags í Öskju 24. nóvember 2008. Í vörslu höfundar. 31. Sigurður Þórarinsson 1957. Hellar í Gullborgarhrauni. Lesbók Morgunblaðsins 6. október. 501–504. 32. Sigurður Sveinn Jónsson og Björn Hróarsson 1991. Opnun Víðgelmis. Surtur, ársrit Hellarannsóknafélags Íslands. Bls. 39–42. 33. Árni B. Stefánsson 1995. Varðveisla Hraunhella. Surtur, ársrit Hella rann- sóknafélags Íslands. Bls. 27–36. 34. Magnús Bjarnfreðsson 1963. Vegamannahellirinn. Tíminn 7. júlí. 8, 15. 35. Þorleifur Kristófersson 1963. Spjöll hafa verið framin í hinum nýfundna helli á Snæfellsnesi, Vegamannahelli. Bréf til ritara Náttúruverndarráðs dags. 31. ágúst 1963. Í gögnum Náttúruverndarráðs (1983). 36. Árni B. Stefánsson 2007. Samantekt um fund og örlög hellis. Skýrsla send Hafnarfjarðarbæ, Reykjanesfólkvangi og Umhverfisstofnun 4. september. Í vörslu höfundar og viðkomandi stofnana. 37. Birgir Olgeirsson 2014. Sagðir hafa dansað naktir í kringum eld í hellinum Leiðarenda. Vefsetur DV. 25. janúar. http://www.dv.is/ frettir/2014/1/25/sagdir-hafa-dansad-naktir-i-kringum-eld-i-hellinum- leidarenda/ (skoðað 2. febrúar 2016).
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.