Dagblaðið Vísir - DV - 20.02.2015, Blaðsíða 10

Helgarblað 20.–23. febrúar 201510 Fréttir
L
eiðtogar íslensku ríkisstjórn­
arinnar, ásamt ráðgjöfum
þeirra við vinnu að afnámi
fjármagnshafta, hafa í vaxandi
mæli haft áhyggjur af því að
farsímar þeirra kunni að vera hlerað­
ir af erlendum kröfuhöfum slitabúa
föllnu bankanna. Nánast útilokað
hefur þó reynst að komast að því
með fullri vissu hvort slíkar símhler­
anir eigi – eða hafi átt – sér stað.
Samkvæmt öruggum heimildum
DV hafa stjórnvöld af þessu tilefni
séð ástæðu til að kalla til sérfræðinga
frá rannsóknardeild lögreglunnar í
því skyni að láta kanna hvort mögu­
lega sé fylgst með samskiptum þeirra
í gegnum farsíma og tölvupóst. Út­
tekt sérfræðinga lögreglunnar, sem
var framkvæmd undir lok síðasta
árs, laut annars vegar að því skoða
farsíma ráðgjafa stjórnvalda og hins
vegar hvort búið væri að koma upp
hlerunarbúnaði á tilteknum stöð­
um þar sem vinna við að móta fram­
kvæmd stefnu um losun fjármagns­
hafta hefur átt sér stað.
Ekki fannst þó neinn hlerunar­
búnaður í þeirri úttekt. Stjórnvöld
voru engu að síður upplýst um það af
sérfræðingum lögreglunnar að mjög
erfitt væri að fá úr því skorið hvort ein­
hverjir farsímar væru hleraðir. Tiltölu­
lega auðvelt væri að koma upp búnaði
fyrir símhleranir án þess að nokkurn
tíma væri hægt að komast að því.
Takmarka farsímanotkun
Ástæða þótti til að fá lögregluna
til að framkvæma slíka rannsókn
vegna margvíslegra vísbendinga um
að ýmsar viðkvæmar upplýsingar í
tengslum við vinnu að losun hafta
virtust oftar en ekki vera jafnóðum
á vitorði erlendra kröfuhafa og ráð­
gjafa þeirra. Mikilvægt hefur verið
talið að allar upplýsingar um þær
mögulegu ráðstafanir sem stjórnvöld
munu grípa til samhliða losun hafta,
sem er líklega stærsta og flóknasta
hagsmunamál sem íslensk yfirvöld
hafa staðið frammi fyrir í lýðveldis­
sögunni, yrðu ekki á almannavitorði.
Að öðrum kosti kynnu þær aðgerðir
ekki að skila þeim árangri sem stefnt
væri að.
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson
forsætisráðherra segir aðspurður
um öryggisráðstafanir stjórnvalda
samhliða vinnu að losun hafta að
það sé „auðvitað alltaf í gangi vinna
við að tryggja öryggi gagna hjá ríkis­
stjórn og símtæki ráðherra eru þar
ekki undanskilin. Eins og komið
hefur fram áður hefur í nokkurn tíma
verið í gildi sú regla að farsímar eru
ekki leyfðir á ríkisstjórnarfundum og
sama gildir um ýmsa aðra fundi ráð­
herra þar sem viðkvæmar eða mikil­
vægar upplýsingar eru til meðferðar.“
„Gerið ráð fyrir því“
Þrátt fyrir að ekki hafi fundist hler­
unarbúnaður á þeim stöðum sem
leitað var á þá voru skilaboð sér­
fræðinga lögreglunnar, samkvæmt
upplýsingum DV, til stjórnvalda og
ráðgjafa þeirra hins vegar skýr: Gera
ætti ráð fyrir því, með hliðsjón af þeim
gríðarlegu hagsmunum sem erlendir
kröfuhafar ættu undir á Íslandi, að
símar þeirra einstaklinga sem kæmu
að vinnu við losun fjármagnshafta
gætu verið hleraðir. Skynsamlegt væri
því að forðast öll samskipti í gegnum
farsíma til að ræða málefni sem mik­
ill trúnaður þyrfti að ríkja um. Þá ætti
að sama skapi að fylgja þeirri reglu
að leiðtogar ríkisstjórnarinnar og
ráðgjafar stjórnvalda í haftamálum
slökkvi á farsímum sínum og taki þá
ekki með á fundi þar sem ræða þarf
trúnaðarmál í tengslum við vinnu að
losun hafta.
Slíkar ráðstafanir hafa sem fyrr
segir verið í gildi á ríkisstjórnarfund­
um í meira en eitt ár en sagt var frá
því í fjölmiðlum undir árslok 2013 að
ráðherrar þyrftu nú að skilja farsíma
sína eftir í lokuðu umslagi áður en
fundir ríkisstjórnarinnar hefjast. Ótti
við hleranir var á meðal ástæðna
fyrir þessu breytta fyrirkomulagi en
óprúttnir aðilar geta látið farsímann
taka upp öll samskipti án þess að eig­
andi hans verði þess var eða afritað
gögn sem eru á símanum.
Fjármagn og miklir hagsmunir
Sigmundur nefnir að það verði ekki of
varlega farið í þessum málum. „ Slíkar
njósnaaðferðir eru nær okkur en við
höldum eins og nýlegar fréttir frá
Noregi hafa sýnt. Afbrot af þessu tagi
virðast því miður vera orðin tiltölu­
lega auðveld fyrir þá sem hafa fjár­
magn og mikilla hagsmuna að gæta.“
Ólafur Sigurvinsson, sérfræðingur
í upplýsingatæknimálum, segir að
það hafi í mörg ár verið fremur auð­
velt og ódýrt að komast yfir búnað í
því skyni hlera farsímasamskipti. „Ef
það eru miklir hagsmunir í húfi þá
má að sjálfsögðu gera ráð fyrir því
að fylgst sé með farsímanotkun. Því
er skynsamlegast að forðast að ræða
viðkvæm trúnaðarmál, sem mega
ekki líta dagsins ljós, í farsíma – og hið
sama gildir um tölvupóstsamskipti.“
Ólafur, sem hefur einnig tengst
Wikileaks­samtökunum og sinnt
tækniráðgjöf fyrir DV undanfarna
mánuði, segir aftur á móti að það sé
ekki hægur leikur að komast að því
hvort verið sé að hlera síma fólks. „Á
meðal þeirra atriða sem fylgjast ætti
með ef grunur leikur á að símar séu
hleraðir er til dæmis ending og hitn­
un á rafhlöðu, hvort síminn sé lengi
að slökkva á sér og ef einkennileg
hljóð eða truflanir eru í samskiptum.“
Fordæmalaust uppgjör
Uppgjör á eignum íslensku
slitabúa föllnu bankanna er í raun
Óttast símhleranir
erlendra kröfuhafa
n Sérfræðingar lögreglunnar fengnir til að leita að hlerunarbúnaði n Fannst ekki en
stjórnvöldum sagt að gera ráð fyrir hlerunum n Reyndu að þvinga fram trúnaðargögn
Hörður Ægisson
hordur@dv.is „Slíkar njósna­
aðferðir eru nær
okkur en við höldum
eins og nýlegar fréttir frá
Noregi hafa sýnt.
– Sigmundur Davíð
Farsímanotkun takmörkuð
Leiðtogar ríkisstjórnarinnar og ráð-
gjafar þeirra hafa óttast að farsímar
þeirra kunni að vera hleraðir vegna
vinnu að losun hafta. MynD SiGTryGGur Ari
rannsókn Leitað var að hlerunar-
búnaði á stöðum þar sem ráðgjafar
hafa unnið að losun hafta.