Dagblaðið Vísir - DV - 20.02.2015, Blaðsíða 31

Helgarblað 20.–23. febrúar 2015 Umræða Stjórnmál 31
Vínlandsævintýri
ur áratugum mundu flestir fjöldann
allan af símanúmerum – nú eru allir
með þessi númer í farsímanum og
þykir gott ef menn muna sín eigin.
Merkilegar rannsóknir Páls
Semsagt, það kom í ljós að lýs-
ingar Eiríks sögu á ferðinni til Leifs-
húsa á Nýfundnalandi og hvernig
er umhorfs þar reyndust svo réttar
að það var næstum hægt að ganga
að rústunum. Og það sem er með-
al annars merkilegt við rannsóknir
Páls Bergþórssonar er að hann hef-
ur leitað uppi aðra staði vestanhafs
sem hinar fornu sagnir greina frá,
og fundið þá flesta. Og þá kemur
vægast sagt margt merkilegt í ljós.
Núorðið viðurkenna auðvitað
allir hefðbundnir fræðimenn að
Vínlandsferðirnar hafi átt sér stað;
fornleifarnar á Nýfundnalandi
skáru úr um það. En mér heyr-
ist vera tregða hjá mörgum þeirra
til að trúa því að landkönnuðirn-
ir hafi farið eitthvert mikið lengra
en það. En eins og er fullkomlega
rökrétt skoðar Páll Bergþórsson, og
það er eitt hans merkasta framlag,
austurströnd Norður-Ameríku vítt
og breitt til að finna þá staði sem
lýst er í gömlu íslensku bókunum
um þessar siglingar. Því hinir fornu
sægarpar voru landkönnuðir, all-
ar heimildir segja okkur að ef þeir
fundu ný lönd eða nýjar slóðir þá
könnuðu þeir þær eftir megni. Þeir
fyrstu sem rákust á Ísland sigldu
í kringum þessa stóru eyju til að
sannfærast um að hún væri einmitt
það; þetta er mun lengri sigling en
til dæmis frá Nýfundnalandi suð-
ur til þess sem nú heitir Nýja Eng-
land, svo við nefnum það svæði
sem næsta augljóst er að víkingarn-
ir hafi kannað. Minnumst þess að
þetta voru margra ára leiðangrar
og með miklu fjölmenni; Þorfinnur
Karlsefni og Guðríður Þorbjarnar-
dóttir eru sögð hafa haft 150 manna
fylgdarlið. Og fólk sem hefur siglt
yfir úthafið, meðal annars svo erf-
iða leið sem fyrir Hvarf (suðurodda
Grænlands) telur ekki eftir sér að
sigla með ströndum til að skoða
grösug lönd.
Enda hefur Páll fundið flesta
helstu ákvörðunarstaði víking-
anna eins og þeim er lýst, til dæm-
is Kjalarnes, Leifsbúðir og Straum-
fjörð, og allt kemur heim og saman:
Landslag, staðhættir, gróðurfar og
dýralíf.
Einn er sá staður sem sagt er
frá, og Þorfinnur Karlsefni og hans
fylgdarlið kölluðu Hóp. Þar gerðust
dramatískir atburðir, og norræna
fólkið lenti meðal annars í blóð-
ugum átökum við frumbyggja. Páll
hefur fært sannfærandi rök fyrir því
hvað sá staður sé nefndur í dag, og
er það ekki ómerkara pláss en New
York. Siglingatími þangað, svo og
allar staðháttalýsingar eiga mjög
vel við; við erum komin til Long Is-
land og Manhattan. Og er óneitan-
lega heillandi tilhugsun að þar hafi
okkar forfeður og formæður verið
að spóka sig fyrir þúsund árum.
New Reykjavik
Eitt sinn var ég staddur í New York,
sat inni á veitingastað í því fræga
húsi Empire State Building. Inn-
fæddir sem þar sátu heyrðu fram-
andi tungumál og vildu vita hvað
það héti; höfðu getið sér þess til að
það væri kannski hollenska, en var
New York eins og flestir vita New
Amsterdam. -Nújá, íslenska?! Og
svo rifjuðu þeir upp sín í milli hvort
ekki væri rétt það sem þeir hefðu
einhvern tíma heyrt, að íslenskir
eða norrænir víkingar hefðu siglt
til Norður-Ameríku langt á undan
öllum öðrum Evrópubúum. Jú, ég
gat frætt þá um að svo væri. Og þar
sem ég hafði þá lesið bókina hans
Páls Bergþórssonar, Vínlandsgát-
una, gat ég einnig frætt þá á því
að mínir forfeður hefðu meira að
segja verið hér á Manhattan fyrir
þúsund árum. Löngu á undan Kól-
umbusi, og því fólki. Löngu áður
en staðurinn fékk nafnið New York.
Meira að segja löngu áður en stað-
urinn kallaðist New Amsterdam.
Og þar sem ég var alveg í stuði til
að smyrja þykkt á söguna, sem hin-
um innfæddu fannst mjög áhuga-
verð, þá bætti ég því við að hitt rétta
upprunalega nafn þessarar heims-
borgar ætti eiginlega að vera New
Reykjavik!
Þetta litu út fyrir að vera ungir
bisnessmenn, kannski lögfræðingar.
Og þeir urðu aðeins hugsi við þess-
ar síðustu upplýsingar, jafnvel ör-
lítið áhyggjufullir, og spurðu: „Eruð
þið kannski hingað komin til að gera
landakröfur?“ n
Heimsborgin New York „Þá bætti ég því við að hið rétta upprunalega nafn þessarar heimsborgar ætti eiginlega að vera New Reykjavik!“
Þ
að er staðreynd að ríkisstjórn
Framsóknarflokksins og Sjálf-
stæðisflokksins hefur sett upp-
byggingu heilbrigðiskerfisins
í forgang. Í fjárlögum fyrir árið 2015
kemur fram að Landspítalinn fái um
50 milljarða króna með sértekjum í
sinn hlut. Að auki eru þar 875 milljón-
ir króna, sem ætlaðar eru í fyrstu skref
í byggingu nýs Landspítala. Í fjárlög-
um fyrir árið 2015 eru sérstök framlög
í rekstrar- og stofnkostnað heilbrigð-
isstofnana og heilsugæslustöðva, þau
framlög aukast um 2,1 milljarð. 100
milljónir bætast inn í rekstrargrunn
heilbrigðisstofnana og jafnframt
renna 100 milljónir aukalega í tækja-
kaup fyrir heilbrigðisstofnanir á lands-
byggðinni.
Uppbygging er hafin
Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar Fram-
sóknarflokksins og Sjálfstæðisflokks-
ins segir: „Íslenskt heilbrigðiskerfi
verður að vera samkeppnisfært við
nágrannalönd um tækjakost, að-
búnað sjúklinga og aðstæður starfs-
manna. Ríkisstjórnin leggur áherslu á
að landsmenn njóti aðgengis að heil-
brigðisþjónustu óháð búsetu.“
Þann 8. janúar sl. undirrituðu full-
trúar Læknafélags Íslands, Skurð-
læknafélags Íslands og ríkisstjórn-
arinnar sameiginlega yfirlýsingu
um markvissa uppbyggingu heil-
brigðiskerfisins. Með yfirlýsingunni
vilja þessir aðilar undirstrika mikil-
vægi heilbrigðiskerfisins og styrkja
enn frekar heilbrigðisþjónustu í
landinu. Helstu atriði yfirlýsingarinn-
ar eru m.a. bygging nýs Landspítala
og markviss endurnýjun tækjabún-
aðar í heilbrigðiskerfinu. Markmið yf-
irlýsingarinnar er að bæta starfsað-
stöðu heilbrigðisstarfsfólks og auka
þjónustu við almenning. Auknu fjár-
magni verður veitt til heilbrigðismála
og breytingar gerðar í þeim tilgangi að
auka skilvirkni í kerfinu. Stefnt er að
aukinni samvinnu heilbrigðisstofn-
ana og markvissri verkaskiptingu. Ís-
lenska heilbrigðiskerfið á að verða
samkeppnishæft við það sem tíðkast
annars staðar á Norðurlöndum.
Nauðsynlegt er að í öllu þessu ferli
sé horft til þess að landsmenn allir eigi
greiðan aðgang að heilbrigðisþjón-
ustu óháð búsetu, efnahag eða stöðu.
Heilbrigðisáætlun fyrir Ísland
Það má velta fyrir sér, að samhliða
þeirri uppbyggingu sem á sér stað í
heilbrigðiskerfinu, að fara þurfi í að
búa til heilbrigðisáætlun fyrir Ísland.
Þar þarf að meta og kanna með til-
liti til fjarlægða, samgangna, aldurs-
samsetningar íbúa byggðarlaga og
svo framvegis, hvaða þjónustu eigi að
veita hér og þar um landið. Kanna þarf
hvaða kostnað og áhrif það gæti haft í
för með sér. Auk þess þarf að velta fyr-
ir sér, hvort aukin samvinna geti átt
sér stað innan heilbrigðiskerfisins.
Hvort og hvernig hægt væri að nýta
betur þær heilbrigðisstofnanir sem
eru í kringum höfuðborgina. Þar má
t.d. nefna heilbrigðisstofnanir á Akra-
nesi, Selfossi og Reykjanesbæ. Á þess-
um heilbrigðisstofnunum eru auðar
deildir og gott starfsfólk sem er eflaust
tilbúið til að taka á móti verkefnum.
Kostnaður sjúklinga lækkar
Afar jákvætt er að sjá að í fjárlögum
fyrir árið 2015, kemur inn 150 millj-
óna króna auka fjármagn. Það á að
hafa þau áhrif að lyfjakostnaður sjúk-
linga lækki um 5%. Einnig lækkar virð-
isaukaskattur á lyf úr 25,5% í 24% sem
ætlað er að koma fram í lækkun á lyfja-
verði. Jafnframt starfar nú nefnd und-
ir forystu Péturs Blöndal sem hefur
það að markmiði að koma með til-
lögur hvernig megi fella læknis- og
lyfjakostnað, rannsóknar- og sjúkra-
þjálfunarkostnað og annan heilbrigð-
iskostnað undir eitt niðurgreiðslu- og
afsláttarfyrirkomulag. Í nefndinni er
unnið að einfaldara og réttlátara kerfi
sem hefur það að leiðarljósi að verja
einstaklinga gegn of háum kostnaði. n
Heilbrigðiskerfið í forgang, fyrir alla
Elsa Lára Arnardóttir
þingmaður Framsóknarflokksins
Kjallari „Markmið yfirlýs-
ingarinnar er að
bæta starfsaðstöðu
heilbrigðisstarfsfólks
„Það er
merkilegt
í sjálfu sér að
heyra Pál tala, en
hann varð níræð-
ur í fyrra. En þarna
stóð hann, reffi-
legur, flottur í tau-
inu, skýrmæltur
og skýr í hugsun.