Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.11.1985, Blaðsíða 13

Björg Einarsdóttir
Kvennaævi
Halldóra Guðmundsdóttir Olson
(1854-1921)
Lyfti Grettistaki í heilbrigðismálum
Ævi og störfkvenna liggja oftast í láginniþegar skráð er sagaþjóða, svo er einnig um
íslenskar konur. Hlutur þeirra í mótun samfélagsins og daglegum störfum er
fyrirferðarlítill íalmennri sögu. Ítímans rás hafa konurþó sinntflestum verkþáttum
sem á annað borð voru við lýði hverju sinni. Kunnáttufólki vœriþað verðugt verkefni
að lyfta hulunni af því íhverju störf íslenskra kvenna hafa veriðfólgin oggirða með
þvífyrir aðþúsunda ára starfssagaþeirra verði afgreidd stuttlega meðþvíaðþær hafi
tekið ínál, eins og stundum hefur máttsœtta sig við. Á vettvangiheilbrigðismálahafa
konur lyft Grettistökum ogforvitnilegt vœri að gera úttekt áþvíhverþeirra hlutur er
íþeim grunni sem núverandi heilbrigðiskerfi landsmanna hvílir á. Hér verður ekki
farið nánar út íþá sálma en leitast við að dragafram í dagsljósið útlínur í ævi ogstarfi
íslenskrar konu sem fór til Vesturheims á síðustu öld. Þar gerðist hún brautryðjandi
í sínu byggðarlagi á einu sviði heilbrigðismála svo eftir var tekið og „varpaði Ijóma
á íslenskt þjóðerni“.
Fá tækifœri á Fróni
Eitt af því sem einkenndi þjóðlífið
hér á landi á ofanverðri 20. öld
voru hinir miklu mannflutningar
úr landi til Vesturheims. Árlega
fóru stórir hópar fólks héðan til
fyrirheitna landsins í vestri og
fæstir áttu þess kost að líta föður-
land sitt aftur. Fyrri hluta sumars
árið 1886 fór útflytjendaskip frá
Stykkishólmi með stóran hóp vest-
urfara innanborðs þar á meðal
hjónin Halldóru Guðmundsdóttur
og Siggeir Ólafsson ásamt sonum
sínum tveimur, Finnboga sjö ára
og Ólafi þriggja ára. Ekkert þeirra
átti afturkvæmt til íslands. Hall-
dóra og Siggeir voru á besta aldri
er þetta var en höfðu orðið fyrir
þeim raunum að missa sex af átta
börnum sínum, efnahagur þeirra
var bágur og heilsa Siggeirs ekki
góð. Fór þeim sem fleirum að
þykja tækifærin fá á Fróni og vildu
freista gæfunnar í nýja heiminum.
Hneigðist að hjúkrunar-
og lœkningastörfum
Af ætt og uppruna Halldóru er það
að segja að hún fæddist 5. ágúst
1854 að Elliða í Staðarsveit á
Snæfellsnesi, dóttir hjónanna
Önnu Sigurðardóttur og Guð-
mundar Stefánssonar sem þar
bjuggu. Halldóra var þriðja í
aldursröð átta systkina, en af þeim
létust fjögur í bernsku. Móðir
þeirra féll frá þegar Halldóra var
aðeins átta ára gömul og skömmu
síðar fluttist faðir hennar að Ferj-
ukoti í Borgarhreppi.
Eftir lát móðurinnar fóru systkinin
Halldóra og Sveinn til uppfósturs
hjá Porbjörgu Stefánsdóttur föð-
ursystur þeirra og manns hennar
Guðmundar Sigurðssonar, sem
var móðurbróðir þeirra. Halldóra
ólst upp við mikið ástríki fóstru
sinnar á Elliða, sem var vel að sér
til munns og handa og lét fóstur-
dótturina njóta góðs af því. Lærði
Halldóra öll venjuleg störf eins og
þau tíðkuðust á góðu íslensku
sveitaheimili á þessum tíma og
einnig ýmsar kvenlegar listir sem
kallaðar voru. Halldóra var bók-
hneigð, hugur hennar hneigðist að
hjúkrunar- og læknisstörfum og
hún kynnti sér allt sem tök voru á
um þau efni. Ekki var um auðugan
garð að gresja um bókakost varð-
andi þær greinar en vitað er að
Halldóra á Elliða hafði undir
höndum „Yfirsetukvennafræði“,
handbók ljósmæðra á þeim tíma,
las þá bók vandlega og varð vel að
HJÚKRUN 3 -4/^5-61. árgangur 11