Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.06.1993, Blaðsíða 20

» FAGMÁL «
þörfum framkvæmdu greinar-
höfundur og hjúkrunarfræði-
nemar við HI sem stunduðu nám
í fæðingahjúkrun sameiginlega á
meðan konumar dvöldu á sæng-
urkvennadeildum.
Tafla V sýnir hvemig konum
var skipt í hópa eftir fræðslu-
þörfum: U.þ.b. helmingur
kvenna (N 85) reyndist ekki
hafa þörf fyrir meiri fræðslu en
þær höfðu fengið og aðstæður
þeirra til að hafa barn á brjósti
reyndust góðar. Þær fengu því
enga viðbótarfræðslu. Hinar
konurnar (N 82) reyndust hafa
þörf fyrir aukna fræðslu, sem
þeim var veitt af höfundi ásamt
nemum í hjúkrunarfræði. Kon-
unum var skipt í tvo hópa eftir
fræðsluþörfum. Við úrvinnslu
gagna var hópnum með auknar
fræðsluþarfir aftur skipt (1. og
2.) eftir því hvort þær höfðu haft
barn á brjósti >3 mánuði eða
styttri tíma. í ljós kom að í hópi
1. voru fleiri konur með ófull-
nægjandi þekkingu en nokkuð
góðar aðstæður til að hafa bam á
brjósti í samanburði við konur í
2. hóp. í 2. hóp voru konur sem
skorti bæði þekkingu og/eða
aðstæður þeirra voru erfiðar.
Báðir hópar höfðu fengið reglu-
bundin fræðslusímtöl skv. tillög-
um um brjóstagjafafræðslu, sem
er lýst nánar í brjóstagjafahand-
bók fyrir heilbrigðiststéttir
(Goldfarb & Tibbets 1980, bls.
152-154). Markmið fræðslunnar
voru tvenns konar: I fyrsta lagi
var konum hjálpað að læra
meira um brjóstamjólk og -gjöf.
í öðru lagi voru konur fræddar
um hvernig þær gætu greint
brjóstagjafavandamál og brugð-
ist við þeim. Símafræðslan var
veitt af greinarhöfundi. Samtölin
voru skráð skv. hjúkrunarferli.
Fjöldi símtala fór eftir þörfum
hverrar konu. Konur í 1. hóf>
fengu símafræðslu eingöngu. í
2. hóp voru konur einnig heim-
sóttar af hjúkrunarfræðinemum
sem höfðu metið fræðsluþarfir
þeirra. Nemendur skráðu vitjanir
sínar skv. hjúkrunarferli sem
prófverkefni. Heimsóknir þeirra
voru viðbót við reglulegar vitj-
anir heilsuverndarhjúkrunar-
fræðinga í heimahús og voru
álitnar stuðningur fyrir konumar.
Konur sem voru heimsóttar
fengu engin símtöl.
Ahrif aukinnar fræðslu voru
metin með tilliti til ábótargjafar
og tímalengdar brjóstagjafar og
er sagt frá niðurstöðum hér:
Hópur sem fékk enga
fræðslu
Það vekur athygli að allar
mæður í hópnum sem fékk enga
aukafræðslu gáfu bömum sínum
ábót með brjóstamjólk, með
einni undantekningu. Abótar-
gjöfin dró ekki að neinu ráði úr
tímalengd brjóstagjafar í þeim
hópi, þar sem 89% barna voru
>3 mánuði á brjósti, sem er 30%
umfram meðaltímalengd árið
1983. Flestir þeir þættir, sem
drógu úr líkum á brjóstagjöf
>3mán. voru því rétt metnir í
sængurlegu. 11% kvenna í þeim
hópi, sem fékk enga fræðslu
hættu brjóstagjöf fyrir 3. mánuð.
Þær greindu frá eftirfarandi
ófyrirsjáanlegum aðstæðum eftir
útskrift:
- vinna utan heimilis, próf-
taka fyrir 3. mán., þungt heimili
(N=5)
- mikil magakveisa barns,
greining á meðfæddum galla
barns, ófullnægjandi þyngdar-
auking bams (N=9)
- ófullnægjandi mjólkurlosun
mæðra (tengd jólahaldi) (N=4).
Hópur 1
Símafræðslan virtist skila sér
best til frumbyrja sem töldu sig
ekki vita nóg um brjóstagjöfina.
Eingöngu einni fjölbyrju af
þremur með skemmri reynslu af
brjóstagjöf en í þrjá mánuði
tókst að víkja frá fyrri reynslu
sinni og vera >3 mánuði. Helm-
ingi kvennana tókst að örva
mjólkurframleiðslu sína nægi-
lega mikið til að komast hjá
ábótargjöf fyrir 3. mánuð.
Alyktað er að minni ábótargjöf
fyrstu þrjá mánuði hafi aukið
líkumar á viðhaldi brjóstagjafar
>3 mánuði hjá konum, sem sko-
rti aðallega stuðning frá sínum
nánustu og þekkingu til að örva
eigin mjólkurframleiðslu, en
ekki hjá þeim sem höfðu nægi-
lega þekkingu, eins og fram kom
að framan. Fræðsla til kvenna í
1. hóp, sem skorti aðallega bók-
lega/ fræðilega þekkingu og
stuðning frá bamsföður, skilaði
sér bæði til að draga úr ábótar-
gjöf og til að viðhalda brjósta-
gjöfinni >3 mánuði. í þeim hóp
voru fleiri frumbyrjur, einstæðar
mæður og konur, sem fengu tak-
markaðan eða engan stuðning
frá bamsföður en í 2. hóp. Því er
ályktað að stuðningur frá
hjúkrunarfræðingum geti að ein-
hverju leyti komið í staðinn fyrir
stuðning frá nákomnum varð-
andi brjóstagjöf. Niðurstöðumar
benda einnig til þess að frekar
erfitt sé að breyta reynslu-
þekkingu með aukinni fræðslu
þótt það sé ekki algilt.
Fyrsta rey nsla af brjóstagjöf-
inni virðist v ara sá grundvöllur
sem konur 1 >yggja á varðandi
seinni börn. heilbrigðisste og aðstoð vi eingongu á\ barn, heldur seinna meir v Því er sá tírni, sem ttir verja í frœðslu ð frumbyrjur ekki inningur fyrir eitt margfaldast hann ið hvert barn.
Hópur 2
í 2. hóp hættu allar við
brjóstagjöfina fyrir 3. mánuð. Af
20 HJÚKRUN 1 "-/93 - 69. árgangur