Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.1995, Blaðsíða 29

Oftast er auðvelt að þekkja þá
sjúklinga sem komnir eru á síðustu
stig sjúkdómsins, en það þarf
skarpa athyglisgáfu og markvisst
hjúkrunarmat til að finna sjúklinga
sem leynast með áfengissýki á
byrjunarstigi.
sem leynast með áfengissýki á byrjunarstigi. Mikilvægt er
að þekkja fyrstu einkennin til að geta greint ástandið fyrr
en seinna, því batalíkur sjúklinga, sem greinast snemma
og áður en félagsleg staða þeirra hefur raskast, eru taldar
vera 68-85% (Tweed, 1989; Alexander, Morello, Gould og
Peterson, 1993).
Enn þá er ofneysla áfengis og annarra vímuefna
algengari meðal karla en kvenna en þær sækja fast á.
Aldraðir hafa hæstu tíðni dauðsfalla af völdum sjúkdóma
er tengjast neyslunni. Áfengissýki er ekki stéttbundinn
sjúkdómur en fólk sem hefur langa neyslusögu færist
oftar nær fátæktarmörkum. I Bandaríkjunum voru
flestir þeirra sein komu á bráðasjúkrahús vegna áfengis-
sýki árið 1985 á aldrinum 25-44 ára (Schenk, 1991;
Anderson, 1990; Tweed, 1989; Alexander o.fl., 1993).
Flestir þeirra sem farið hafa í áfengismeðferð á Islandi
undanfarin 10 ár eru á þrítugsaldri (Tómas Helga-
son,1988; Theódór Halldórsson og Þórarinn Tyrfings-
son,1992). Blönduð neysla áfengis og lyfja er tahn
nokkuð algeng en rannsóknir sýna að 60% þeirra sem
misnota áfengi nota einnig önnur vímuefni, svo sem
róandi eða örvandi lyf (Schenk, 1991). Hingað til hafa
konur verið algengari neytendur róandi og vöðvaslakandi
lyfja eins og af benzodiazepam flokki. Nýlegar rannsókn-
ir sýna hins vegar að sú neysla hefur aukist mest hjá ung-
um karlmönnum og er samldiða neyslu áfengis og ólög-
legra vímuefna (Cole og Chiarello, 1990; Ettorre, 1992;
Seivewright og Dougal, 1992).
Óöryggi og vankunnótta heilbrigðis-
þjónustunnar
Þótt umönnun alkóhólista hafi hin síðari ár mætt mikið á
bráðasviði heilbrigðisþjónustunnar hefur innan hennar
gætt vankunnáttu og óöryggis í meðhöndlun þessara
sjúklinga (Alexander, Morello, Gould, Peterson, 1993;
Schenk, 1991; Tweed, 1989). Jack (1989) hendir á að
hluta vandans geti verið að finna í sögulegri hefð þar sem
áfengissjúklingar hafi tilheyrt einangruðu sviði geð-
læknisfræðinnar.
Sumners (1990) telur að skipulagsleysi (confusion)
hafi ríkt um það hver hæri ábyrgð á meðhöndlun þessara
sjúklinga. Ein afleiðing þessa er að menntun heilhrigðis-
stétta um alkóhólisma og skyld ofneysluvandamál hefur
setið á hakanum allt fram á þennan dag.
Nám lækna og hjúkrunarfræðinga um þetta efni er
enn þá lítið að umfangi og þannig skipulagt að fræðslan
beinist að sjúkdómum tengdum neyslunni frekar en að
ástandinu sjálfu, einkennum þess og þróun (Long, 1990;
Tweed, 1989; Beasley, 1991). Breytinga er þó að vænta
því að sögn Jóhönnu Bernharðsdóttur, lektor við Háskóla
Islands, er fyrirhugað að auka fræðslu til handa
hjúkrunarnemum um ofneyslu á komandi misserum.
Skráning sjúkdómsins í sjúkraskýrslur virðist auk
þess enn vera ófullnæjandi og tilviljunarkennd og fara
helst eftir viðhorfum þeirra sem taka slcýrsluna af sjúkl-
ingnum hverju sinni. I bandarískri rannsókn kom fram
að 39% þeirra sjúkraskýrslna sem skrifaðar voru um
TÍMAliIT HJUKRUNARFRÆÐINGA 2.-3. tbl. 71 urg. 1995
77