Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.1995, Blaðsíða 36

Lungnasvið
Lungnaendurhæíing er margþætt meðferð, sniðin að þörf-
um einstaklingsins. Þar er megináhersla lögð á nákvæma
sjúkdómsgreiningu, meðferð, andlegan stuðning og
fræðslu. Stefnt er að því að stöðva eða bæta líkamlegan
eða andlegan skaða og koma sjúklingnum aftur til bestu
heilsu sem sjúkleiki og almenn lífskilyrði leyfa.
Við innskrift á lungnaendurhæfingu er heilsufar
hvers einstaklings metið samkvæmt International Classi-
fication of Impairments, Disabilities and Handicaps
(ICIDH) (WHO, 1980), sem var þýtt og staðfært af starfs-
fólki í lungnateymi.
Við matið eru sex mismunandi þættir (survival roles),
sem skipta máli fyrir lífsafkomu einstaklingsins, lagðir til
grundvallar:
1. Áttun
2. Eigin umsjá (physieal indipendence)
3. Umferli/hreyfifærni (mohility)
4. Störf (occupation)
5. Félagsleg tengsl (social integration)
6. Fjárhagur/fjárhagslegt sjálfstæði (economic
selfsufficiency)
Fyrir hvern þátt eru gefin 0 til 8 stig.
Því íleiri stig, þeim mun verra ástand (Mynd 2).
Heildarstig eru skráð við komu og markmið sett. Síð-
an eru stigin aftur talin við útskrift. Með þessu er hægt
að sjá tölulegan og myndrænan árangur endurhæfingar.
Sjúklingur 1 .Kona Sjúklingur 2. Karl
40 ára 72 ára
Sjúkdómur Langvinn lungnateppa Kæfisvefn
Öndunarbilun Offita
Endurteknar lungnabólgur
Mynd 2.
Hjúkrun á lungnasviði er að stærstum hluta bundin
við fræðslu. Fræðsla fyrir skjólstæðinga fer fram með
fyrirlestrum fyrir hópa og/eða viðtölum við einstaklinga.
I fræðslunni er t.d. fjallað um lungnasjúkdóma, líðan
sjúklinga og hvernig bregðast skal við ýmsum hugsan-
legum aðstæðum, m.a. andnauð, annars vegar undir álagi
og hins vegar í hvíld.
Haldnir eru fyrirlestrar um na'ringu og neysluvenjur
með hliðsjón af lungnasjúkdómum og næringarástandi
fólks.
Frætt er um úðalyf og notkun þeirra með fyrirlestr-
um og sýnikennslu í þriggja til fjögurra manna hópum.
Mikilvægt er fyrir lungnasjúklinga að gera sér grein fyrir
mikilvægi úðalyfja í daglegu lífi. Hjúkrunarfræðingur
tekur viðtal við alla sem byrja á súrefnismeðferð og gerir
þeim ljóst að súrefni er lyf. Viðtöl og sýnikennsla eru
notuð við kennslu í notkun á hjálpartækjum, t.d. úðavél,
blásturskúlur (Tri flow) og lleiri.
Vikulegir fundir eru haldnir um reykingavarnir. Þeir
skiptast í fraiðslufyrirlestra og stuðningsfundi. Kennd er
notkun nikótínlyfja. Sérhæfður stuðningur er veittur
eftir útskrift ineð símaviðtölum við meðlimi reykinga-
varnarhóps. Nýlega er hafin rannsókn til að meta árang-
ur reykingavarna hjá inniliggjandi lungnasjúkhngum og
eftir útskrift þeirra af Reykjalundi. Samanburðarhópur
er á lungnadeild á Vífilsstöðum og er í honum fólk sem
reykir við innskrift. Þessi rannsókn er undir stjórn
hjúkrunarfræðinga.
Fylgst er með breytingum á ýmsuin þáttum líkams-
starfsemi allra sjúkhnga, svo sem blóðþrýstingi, púls,
öndun, fráblæstri (peak flow), þyngd og súrefnismettun.
Unnt á að vera að grípa inn í áður en breytingar verða til
liins verra.
Ef einhver grunur er um að súrefnismettun hlóðs falli
að næturlagi, er gerð svefnrannsókn þar sem mælt er súr-
efni og koltvísýringur í hlóði yfir nótt. Eftir það er metið
hvort viðkomandi geti nýtt sér hjálpartæki eins og blást-
ursvél.
Lögð er áhersla á að skjólstæðingur fái sem fyrst vitn-
eskju um alla þá aðstoð sem liann þarf og getur fengið
eftir að lieim er komið. Það gerir heimferð og heimkomu
síður kvíðvænlega. Það skiptir því miklu máli að kynna
sér hagi og aðstæður, t.d. með heimilisathugun og/eða
fjölskyldufundi.
84
TIMARIT H.IUKKUNARFRÆÐINGA 2.-3. tbl. 71 árg. 1995