Svava - 01.07.1902, Blaðsíða 39

SA VA
35
V, 1.]
íöð gálfræðilegra lmg'saua. í þas-su tilliti er vert að
gæta þess sem próf. Jos. Koiiler segir, liann á heima f
Berlín, er alkuunur lagamaður og liefir œft réttarfars—
samanburð. I formálanum fyrir bók þeirri ev hann
nefuir „Aherglaube und Strafrocht“ segir hann svo:
„Sú hugmynd, að rangur eiður sé sjálfsformœling, er
sprottin af gömlu skfrslunurn eða guðsdómi, og er enn
rík í skoðunum aimennings; eius er unr þá hugmynd,
að menn með ákveðnum aðferðum geti afstýrt formœl-
ingunni (eins og með þrumuleiðara), og á þann hátt
svavið rangan eið að ósekju. Báðar þessar hugrayndir
eru eftirtektavert atriði í sögu hjátrúarinnar. Hvervetna
eru eðlishvatir mannsins þær somu, og samræmiö í manu-
logum tilffnningum og ímyudunum svo mikið, uð það
fær oss undrunar hve miklu valdi sameigiulegur áa-arfur
getur beitt við oss. Þegar einhver stórkostleg þjóða-
óhöpp hafa átt sér stað, hefir almenuingui' ávalt þurft
oitthvort sektarlamb til að kasta syndabyrðínni á, hefir
þá stundum viljað svo til, að einmitt velgjörari þjóðar-
arinnar hetir orðið fyrir heiftarlegum ofsóknum, og er
slíkt undir náttúruhvötum vorum komið, sem komu svo
glögglega í ljós í alþýðu-dómgæzlu fomaldarinnar, og
enn eimir af á vorum dögum. Hér eru sameinuð tvö
sálfræðileg framkvæmdavöfl, á aðra hliðina, nauðsynlogt