Fréttablaðið - 25.11.2017, Blaðsíða 30

Frá því í byrjun vikunnar hafa konur í stjórnmál-um í öllum flokkum sagt frá kynferðislegri áreitni, misrétti og kvenfyrirlitn-ingu sem þær verða fyrir
í starfi frá félögum sínum. Sögurnar
lýsa menningu sem ljóst er að þarf
að uppræta öllum til bóta og ræða á
opinskáan máta.
Unnur: Ég hef ekki skrifað neitt inn
á þessa Facebook-síðu. Ég, eins og
fjölmargar aðrar konur, á að baki
sögur sem lýsa kvenfyrirlitningu
eða fela í sér áreitni. Fyrst þegar við
ræddum þetta í flokknum fannst
okkur sem við hefðum ekki lent í
neinu „alvarlegu“ en svo þegar við
fórum að ræða betur saman sáum
við ástæðu til að skrifa undir. Okkur
finnst jafnalvarleg skilaboðin sem
við fáum og lýsa fyrirlitningu og
ýmislegt annað sem Áslaug Arna
hefur komið inn á.
Björt: Ég segi eins og Áslaug Arna,
manni finnst það að ræða þessi
mál geta veikt mann. Maður veit
að þetta snýr að mönnum sem sitja
fyrir framan mann á ríkisstjórnar-
borðinu. Maður hugsar: Ég er svo
sterk, ég get höndlað þetta. Ég veit
að sendiboðinn er skotinn. Ég nenni
ekki að standa í því. Ég þarf að velja
mína slagi. En svo fæ ég djúpt sam-
viskubit þegar ég hugsa um það að
ég er ekki að ryðja brautina fyrir
yngri konur. Þá líður mér illa yfir því
að ég hafi ekki tekið slaginn.
Unnur: Mér dettur í hug að ef að
við höfum styrkinn í það þá ættum
við oftar að tala við þann sem fer
yfir mörkin. Segja mjög skýrt við
viðkomandi að hann sé að fara yfir
mörkin. Ég finn að í sumum til-
fellum ef mörkin eru ekki skýr, þá
hafa sumir ekki skilning á því hvað
er rétt eða rangt. Því miður. Ég gæti
til dæmis sagt: Ég vil að þú hættir að
hringja í mig á kvöldin. Ef eitthvað
slíkt truflaði mig. Á sama tíma og ég
segi þetta, þá er það auðvitað ekki á
okkar ábyrgð að stöðva áreitni. En
ég held samt að það væri gott að efla
bæði kynin í að ræða opinskátt um
hvar mörkin liggja.
Rósa: Pólitík er þess eðlis að maður
þarf að brynja sig. Það eru alls konar
áreiti og leiðinlegheit sem fylgja
stjórnmálaþátttöku. Um leið og
maður brynjar sig til að geta einbeitt
sér að málefnum sínum þá leiðir
maður hjá sér kynferðislega áreitni
sem maður hefur orðið fyrir og segir
við sig: Ég get alveg tekið þetta. Reynir
að gera lítið úr henni og segir við
sjálfa sig að viðkomandi karl sé fáviti
og skipti ekki máli. Það sem svona
átak leiðir í ljós er hins vegar að við
getum ekki tekið þetta á okkur. Þegar
þessu er safnað saman, þá mynd-
gerist áreitnin, það rifjast upp alls
konar hlutir sem eru fullkomlega
óeðlilegir. Maður hefur alltaf afgreitt
þennan kúltúr þannig að þetta sé nú
skíturinn sem fylgir því að vera stjórn-
málakona. Það hefur verið sagt við
mig af ráðherra: Ég get ekki hlustað á
þig þegar þú ert að halda ræðu heldur
horfi bara á þig og hugsa með mér
hvað þú sért nú sæt. Sami ráðherra
hefur sagt mér að hann viti nú ýmis-
legt um einkalíf mitt á þeim tíma sem
ég var einstæð. Þetta eru dæmi um
valdbeitingu og kvenfyrirlitningu
sem við verðum fyrir og er algjörlega
óásættanleg. Þetta er tæki, þar sem
það er verið að búa til valdaójafnvægi.
Skilaboðin eru þessi: Mundu það að
þú ert nú kona sem átt að vera sæt og
ég veit nú ýmislegt um þig.
Heiða: Einhverjum finnst erfitt að
við séum að ræða bæði misrétti,
kvenfyrirlitningu og kynferðisof-
beldi. En þetta er það kynjakerfi sem
við búum í. Allt það sem við erum
að ræða eru birtingarmyndir þess
að karlar halda að þeir hafi ákveðin
völd yfir líkömum kvenna. Þetta eru
hlutir sem við þurfum að ræða. Mér
finnst rétt að blanda saman vald-
beitingunni og fyrirlitningunni.
Þetta eru tvær hliðar á sama peningi.
Það er síðan sérstaklega alvarlegt að
þetta sé kúltúrinn í stjórnmálum því
það er okkar lýðræðislega leið til að
stjórna samfélaginu.
Björt: Hún er líka umhugsunarverð
staðan sem við stjórnmálakonur
erum í. Um leið og maður tekur slag-
inn er maður mögulega að útiloka
gott starf á milli flokka í ráðum og
nefndum sem gæti komið málefn-
inu sem brennur á manni til góða.
Maður þarf að velja sínar baráttur og
þess vegna hef ég látið sumt slæda.
Maður er kannski að berjast í því að
ná markmiði sem skiptir samfélagið
öllu máli og þá skiptir það mig engu
máli að einhver kjáni sé í ruglinu og
viti ekki betur. En ég er hugsi yfir
þessu, samviskubitið situr eftir. Verð
ég ekki að taka á þessu fyrir næstu
konu? Konu sem hefur kannski ekki
sama attitjúd og ég, eða hefur minni
völd? Yngri?
Og af hverju eru konur að detta
úr stjórnmálum? Ég trúi því ekki að
það sé eingöngu vegna þess að þær
vilji bara eyða tíma sínum í eitthvað
annað. Það er kannski væmið að
segja það en ég á baráttukonu fyrir
móður og ég á dóttur og þegar ég
horfi á hana, þá hugsa ég stundum:
Er ég að skilja þetta eftir fyrir hana?
Unnur: Við verðum að laga þetta
fyrir bæði dætur okkar og syni. Þau
eiga ekki að fara í gegnum þetta sem
við höfum látið viðgangast. Ég er
ánægð með það að við séum farnar
að tala um þetta. Það er auðveldara
fyrir konur sem lenda í áreitni og
fyrirlitningu í starfi að segja: Þetta
er ekki í lagi!
Rósa: Með því að lyfta lokinu er líka
verið að draga mörk.
Heiða: Áreitni og fyrirlitning slær
konur út af laginu. Eins og gerðist
þegar Steinunn Þóra Árnadóttir,
þingkona Vinstri grænna, fékk
athugasemd frá samstarfsfélaga
sínum á þingi, þingmanninum
Brynjari Níelssyni. Svo gerðist það á
pallborði núna í október fyrir kosn-
ingar að það var karl að káfa á konu
fyrir framan heilan menntaskóla!
Unnur: Ef þetta væri núna, þá hefði
hún kannski haft styrk til að segja:
Af hverju ertu að káfa á mér fyrir
framan allt þetta fólk?
Björt: En ég held að fólk vanmeti að
það þarf ótrúlegan kjark til að gera
það og það hafa hann ekki allir.
Þurfa ekki allir að hafa hann. Við
þurfum ekki að bera ábyrgðina á
þeim sem beitir áreitni eða ofbeldi.
Rósa: Fyrir utan það að viðbrögðin
eru alls konar. Maður getur frosið
eða farið að hlæja jafnvel og konum
líður ekki heldur vel með það, því
þau viðbrögð eru notuð gegn þeim.
Með því að setja mörk eflum við
okkur í að bregðast við á „réttan“
hátt án þess þó að ég sé að varpa
ábyrgðinni á konur sjálfar. Alls ekki.
Heiða: En svo eru mörkin bara skýr.
Gleymum því ekki. Þú káfar ekki á
öðru fólki. Grípur ekki í brjóst,
rass og kynfæri. Það er ekki eins og
það sé eitthvað á gráu svæði eða að
karlar viti ekki að þeir eigi ekki að
gera það.
Björt: Ég hef margoft lent í því að
einhver tekur utan um mig, eða
klappar mér á bak. Svo bara rennur
höndin niður á rass!
Heiða: Ó, ég hef sko líka lent í því. Ég
hugsaði: Æi, ég er fædd 1971. Þetta
hefur engin áhrif á þig. En það hefur
áhrif, maður krumpast alveg inni í
sér.
Björt: Þú ferð fyrr úr partíinu. Nenn-
ir þessu ekki. Ert ekki jafn áhugasöm
um að taka þátt í viðburðum þar
sem hætta er á  þessu rugli.
Rósa: Skilaboðin eru að þú sem
stjórnmálakona þarft bæði að
brynja þig gegn leiðinlegu áreiti í
stjórnmálavafstri og kynferðislegri
Taka áhættu
með því að
stíga fram
Heiða Björg Hilmisdóttir, borgarfulltrúi og varafor-
maður Samfylkingarinnar og stofnandi Facebook-
hópsins Í skugga valdsins, Rósa Björk Brynjólfs-
dóttir, þingmaður Vinstri grænna, Björt Ólafsdóttir
umhverfisráðherra og Unnur Brá Konráðsdóttir,
fyrrverandi forseti Alþingis, eru komnar saman
í Ráðhúsi Reykjavíkur til að ræða sameiginlega
reynslu íslenskra kvenna í stjórnmálum.
Heiða Björg, Unnur Brá, Björt og Rósa í Ráðhúsi Reykjavíkur, komnar saman til skrafs og ráðagerða. FRéttaBlaðið/antonBRink
Skilaboðin eru þeSSi:
Mundu það að þú ert nú
kona SeM átt að vera
Sæt og ég veit nú ýMiS
legt uM þig.
Rósa Björk
Kristjana Björg
Guðbrandsdóttir
kristjana@frettabladid.is
2 5 . n ó v e m b e r 2 0 1 7 L A U G A r D A G U r30 H e L G i n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
2
5
-1
1
-2
0
1
7

0
4
:3
1
F
B
1
1
2
s
_
P
0
9
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
5
3
-1
D
5
4
1
E
5
3
-1
C
1
8
1
E
5
3
-1
A
D
C
1
E
5
3
-1
9
A
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
1
1
2
s
_
2
4
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K