Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.2018, Blaðsíða 65

20. apríl 2018 65fréttir - eyjan
Eitt heitasta málið í þing-
kosningunum í næstu viku
G
rænlendingar ganga að kjör-
borðinu á þriðjudag í næstu
viku og kjósa til þings. Flest-
ir flokkanna, sem bjóða
fram, hafa á stefnuskrá sinni að
Grænland verði sjálfstætt ríki og
segi skilið við konungsríkið Dan-
mörku. Meirihluti kjósenda vill
einnig sjálfstæði frá Danmörku en
eins og hjá stjórnmálaflokkunum
er sá fyrirvari að sjálfstæðið megi
ekki eyðileggja velferðarsamfélag-
ið. Til að það geti orðið að veruleika
þurfa Grænlendingar að finna leið-
ir til að fjármagna rekstur velferðar-
samfélagsins án fjárstuðnings frá
Danmörku en þeir fá nú um fjóra
milljarða danskra króna í beinan
fjárstuðning árlega.
Stóru flokkarnir, Siumut og IA,
vilja ekki negla niður einhverja dag-
setningu fyrir sjálfstæði Grænlands
en Partii Naleraq vill efna til þjóðar-
atkvæðagreiðslu um sjálfstæði svo
fljótt sem mögulegt er og vill gjarn-
an stefna að sjálfstæði 2021.
Kim Kielsen, formaður lands-
stjórnarinnar, er hlynntur sjálf-
stæði en vill þróa efnahagslífið
áður en til sjálfstæðis kemur til að
Grænlendingar verði í stakk bún-
ir til að vera án fjárframlagsins frá
Dönum.
Of mikil dönsk áhrif
Mörgum Grænlendingum þyk-
ir sem dönsk áhrif séu of mikil í
landinu. Rannsóknir hafa sýnt að
dönsk áhrif eru töluverð á mörg-
um sviðum. Um helmingur lands-
manna talar nær eingöngu græn-
lensku og skilur lítið sem ekkert í
dönsku. Um 44 prósent tala bæði
málin mjög vel. Þetta skiptir miklu
máli því lykillinn að góðum ár-
angri er að tala dönsku og þá góða
dönsku. Ef fólk getur það ekki tak-
markar það mjög tækifæri þess í líf-
inu.
Í menntaskólanum í Nuuk eru
nær allir kennararnir Danir og það
veldur nemendunum vandræð-
um ef þeir hafa ekki fullt vald á
dönsku. Sumir segja að grænlensk-
ir fjölmiðlar séu einnig með danska
slagsíðu því yfirleitt séu ritstjórarn-
ir Danir og einnig blaðamennirnir.
Fréttaflutningur á Grænlandi sé því
alltof oft út frá dönsku sjónarhorni.
Margir eru ósáttir við að þeir
geti ekki farið til læknis, á skrifstofu
sveitarfélagsins eða kveikt á sjón-
varpi án þess að danska og dönsk
menning taki á móti þeim.
Innviðirnir eru einnig van-
máttugir í þessu mikla og volduga
landi þar sem oft er um langan veg
að fara á milli bæja. Af þeim sökum
eru það aðeins forréttindahópar og
embættismenn, sem oft eru dansk-
ir, sem komast um landið. Aðrir
hafa einfaldlega ekki efni á því að
ferðast innanlands né utan.
Jótlandspósturinn hefur eftir
Pele Broberg, sem er í framboði fyr-
ir Partii Naleraq, að hann vilji efna
til þjóðaratkvæðagreiðslu um sjálf-
stæði eins fljótt og unnt er. Í fram-
haldi eigi síðan að byggja upp nýtt
land.
„Ef það eru alltaf þeir ljóshærðu
og bláeygðu sem fá góðu störf-
in kemur upp öfund. Við Græn-
lendingar verðum að komast úr
fórnarlambshlutverkinu sem við
höfum verið í. Þess vegna verðum
við að halda lífi í sjálfstæðisbarátt-
unni,“
segir Broberg sem telur að sú
barátta geti ekki gengið nægilega
hratt.
Geta lýst yfir sjálfstæði
Samkvæmt samningi Dana
og Grænlendinga geta Græn-
lendingar lýst yfir sjálfstæði ef
meirihluti landsmanna samþykk-
ir það. Dönsk stjórnvöld hafa ekki
farið leynt með að þau vilja gjarn-
an halda Grænlandi í konungsrík-
inu en ef, eða kannski frekar þegar,
Grænlendingar lýsa yfir sjálfstæði
þá muni beinn fjárstuðningur
Dana við Grænland falla niður.
Eins og áður sagði er þessi fjár-
stuðningur um fjórir milljarðar
danskra króna í dag en það er um
helmingur útgjalda hins opinbera
á Grænlandi.
Broberg segir að þetta sé flokkur
hans vel meðvitaður um en sé samt
sem áður reiðubúinn til að stíga
skrefið til fulls. Flokkurinn sé með
áætlun til að leysa þetta en hún
feli í sér að þá verði að gera hlutina
öðruvísi og á einfaldari hátt. Þetta
muni koma sérstaklega illa niður á
mörgum embættismönnum.
Vittus Qujaukitsoq er í framboði
fyrir Nunatta Qitornai en hann var
áður utanríkisráðherra en yfirgaf
Siumut eftir deilur við Kim Kiel-
sen, formann landsstjórnarinnar,
um hversu hratt eigi að fara í átt að
sjálfstæði. Jótlandspósturinn hef-
ur eftir Qitornai að það liggi á að
Grænlendingar taki við ýmsum
málaflokkum af Dönum, til dæm-
is umsjón með lofthelginni, land-
helginni og útlendingum. Hann á
von á að fyrstu skrefin í átt að sjálf-
stæði verði tekin á næstu fjórum
árum og að Grænland verði sjálf-
stætt land innan 10 ára.
Tala kannski við Íslendinga
Svend Hardenberg er fæddur og
uppalinn á Grænlandi. Hann tal-
ar góða dönsku og tilheyrir elít-
unni í landinu. Hann hefur gegnt
ábyrgðarstöðum hjá heimastjórn-
inni og verið í samninganefndum
sem hafa fundað með dönskum
stjórnvöldum um framtíð Græn-
lands. Hann var einnig fram-
kvæmdastjóri nyrsta sveitarfélags
Grænlands sem nær yfir svæði sem
er 20 prósentum stærra en Frakk-
land.
Hann er einn þeirra Græn-
lendinga sem munu koma að því að
hrinda sjálfstæðisdraumum Græn-
lendinga í framkvæmd. Í samtali
við Jótlandspóstinn sagði hann að
það að Grænlendingar kveðji Dani
á einhverjum tímapunkti þýði ekki
endilega að Danmörk verði fyrsta
landið sem Grænlendingar muni
ræða við í framtíðinni.
„Það getur verið Ísland, Kanada,
Bandaríkin eða önnur lönd. Ef við
værum jafningjar myndum við fá
viðurkenningu á allt annan hátt.
En við fáum ekki þann stuðning og
þann kærleika sem við ættum að fá
frá Danmörku.“ n
„Ef það eru alltaf
þeir ljóshærðu og
bláeygðu sem fá góðu
störfin kemur upp öfund“
n Dönsk áhrif of mikil í landinu n Tala kannski við Íslendinga
Fegurðin í samfloti
forsætisráðherrans
og strokufangans
Það er lán í óláni að
strokufanginn sem flaug með
Katrínu Jakobsdóttur til Stokk-
hólms í morgun er ekki talinn
hættulegur. Þá myndi þetta
líklega horfa öðruvísi við. /Það
er vitað að Katrín ferðaðist á
almennu farrými – slíkar kröf-
ur eru gerðar til stjórnmála-
manna hér þótt þeim yrði sjálf-
sagt meira úr verki ef þeir sætu
á Saga Class. Og þótt við vitum
það ekki gjörla, þá ímyndum
við okkur að strokufanginn,
Sindri Þór Stefánsson, hafi ver-
ið á Saga Class. Það væri nán-
ast eitthvað ljóðrænt við það.
Langreyður í duft-
eða pilluformi
Ætli megi ekki segja að Krist-
ján Loftsson sé að setja ein-
hvers konar heimsmet í
þrjósku varðandi hvalveiðar?
Hann heldur enn í hvalveiði-
skipaflota sinn í Reykjavíkur-
höfn. Hann hefur reynt ýms-
ar leiðir til að koma hvalkjöti
á markað í Japan – en rekur
sig hvað eftir annað á það að
hvort tveggja er bann við því
að flytja hvalaafurðir og svo
hitt að eftirspurn eftir hval hef-
ur minnkað mikið þar eystra.
Þar hafa vaxið úr grasi kyn-
slóðir sem hafa enga reynslu af
hvalkjötsáti. En Kristján gefst
ekki upp. Maður getur varla
annað en dáðst að honum fyr-
ir þrautseigjuna. Nú er hann
kominn með þá ævintýralegu
hugmynd að veiða hvali og
nota þá til að gera fæðubótar-
efni. Við getum rétt ímyndað
okkur hvað það verður vinsælt
í verslunum með náttúruvör-
ur úti um allan heim. Baðkar
með mynd af langreyði í duft
eða pilluformi. Slær örugglega
í gegn? Maður gæti jafnvel séð
fyrir sér óeirðir brjótast út í
heilsubúðum.
Ókynjaðir titlar
Stúdentaráðs
Í fréttum í morgun les maður
að stúdentaráð hafi gert titla
sína „ókynjaða“ eins og það
er orðað./ Skáldið Þórarinn
Eldjárn kemst svo að orði um
þetta á Facebook: Stúdentaráð
hefur samþykkt (einróma) að
konur séu ekki menn. Hann
bætir svo við: Hvað verður nú
um menntun, menningu og
mennsku? En Helga Kress pró-
fessor gerir þessa athugasemd:
Ekki er öll
vitleysan
eins!
Silfur Egils
í vikunni
Aukinn þrýstingur á sjálfstæði Grænlands:
Um helmingur landsmanna talar nær eingöngu grænlensku.
Pele
Broberg
Kristján Kristjánsson
ritstjorn@dv.is