Morgunblaðið - 24.05.2018, Page 38

VIÐTAL
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Dagur B. Eggertsson borgarstjóri
og Eyþór Arnalds, borgarstjóraefni
Sjálfstæðisflokksins, komu í viðtal
saman hjá Morgunblaðinu í vikunni.
Þar svöruðu þeir spurningum um
stefnumálin og gagnrýndu áherslur
hvor annars í borgarmálunum.
Spurt var um nokkra málaflokka
og fengu báðir frambjóðendur að
bregðast við svörum hins.
Skuldastaðan bærileg
– Dagur, árið sem þetta kjör-
tímabil hófst, 2014, voru skuldir og
skuldbindingar A- og B-hluta
Reykjavíkurborgar 287,14 millj-
arðar en skv. ársreikningi 2017 voru
þær 297,3 milljarðar. Hvers vegna
hafa skuldir að nafnvirði hækkað
síðan 2014?
„Skuldir í samstæðunni hafa verið
að lækka að raunvirði, eins og þú
þekkir. Það sem hefur hækkað er líf-
eyrisskuldbindingar, sem tengjast
stórum kjarasamningum og hækk-
andi aldri þjóðarinnar. En skuldir
Reykjavíkurborgar, samanborið við
önnur sveitarfélög, sem hlutfall af
tekjum, eru mjög bærilegar, 83%. Í
raun hafa fá eða engin sveitarfélög
jafn mikla fjárhagslega burði og
borgin. Við skiluðum einum sterk-
asta ársreikningi í manna minnum
núna fyrir síðasta ár. Þetta tengist
þessari miklu uppbyggingu sem er í
borginni. Við erum að upplifa eitt
mesta uppbyggingarskeið í sögu
borgarinnar. En þetta er líka af-
rakstur þess að það hefur verið
haldið fast á málum. Við þurftum að
taka á honum stóra okkar til þess að
snúa þröngri stöðu í betri, en tókst
það um mitt kjörtímabilið. Og það
þarf að halda áfram með ábyrgum
hætti á fjármálunum og það ætlum
við okkur sannarlega að gera.“
Lækka frekar gjaldskrár
– Borgin hefur verið með
hámarksútvar, 14,52%, frá 2014.
Stendur til að lækka útsvarið á
næsta kjörtímabili ef þú verður
áfram borgarstjóri?
„Við höfum lagt meira upp úr því
að lækka gjaldskrár og álögur,
þannig að fjölskyldurnar hafa haft
meira úr að spila í Reykjavík heldur
en í samanburðarsveitarfélögunum
þegar allt er talið,“ segir Dagur.
„Við höfum lækkað fasteignagjöld
á íbúa, þannig að þau eru einna
lægst á landinu. Við höfum verið að
auka afslætti fyrir tekjulága eldri
borgara og öryrkja af fasteigna-
gjöldum. Þannig að með stefnu okk-
ar hvað þetta varðar erum við að
leggja áherslu á að létta undir með
þeim sem eiga erfiðast með að láta
enda ná saman.“
– Hvað með fasteignaskatta,
Dagur? Nú eru þeir í hámarki í b-
flokki (opinberar byggingar) og í c-
flokki (atvinnuhúsnæði). Stendur til
að lækka þessa skatta?
„Við höfum horft til þess að Þjóð-
skrá, sem gerir fasteignamatið fyrir
fyrirtækin, hefur verið að breyta um
aðferðafræði og tekjutengja hana.
Við ætlum að sjá hvernig það
gengur. Og hvort það leiðir ekki til
réttlátari álagningar á atvinnufyrir-
tæki.“
Endurmat skýrir hagnaðinn
Eyþór biður um orðið: „Í fyrsta
lagi hafa skuldir borgarsjóðs hækk-
að mjög mikið á kjörtímabilinu,
þrátt fyrir góðæri,“ segir Eyþór.
„Sá hagnaður sem við höfum séð í
bókunum er að miklu leyti til kom-
inn vegna endurmats eigna. Mér
finnst sérkennilegt að Félags-
bústaðir, sem eiga leiguíbúðir í fé-
lagslega kerfinu og ekki stendur til
að selja miðað við núverandi stefnu,
séu að innbyrða hagnað upp á tugi
milljarða á kjörtímabilinu, vegna
þess að þessar íbúðir eru endur-
metnar. Þetta er ekki hagnaður sem
skilar sér í peningum, enda er
reyndin sú að handbært fé minnkaði
um 10 milljarða milli ára og skuldir
hafa vaxið í borgarsjóði. Lækkun
skulda hjá Orkuveitunni er skamm-
góður vermir því hann er eingöngu
vegna þess að krónan hefur styrkst.
Þetta eru erlendar skuldir á móti ís-
lenskum krónum í tekjum. Þannig
að skuldastaða Orkuveitunnar er
varasöm. Nú eru blikur á lofti. Það
er óumflýjanlegt að skuldir Orku-
veitunnar munu vaxa hratt ef krón-
an gefur eftir. Þetta er hvalreka-
útkoma. Það er verið að fá hvalreka.
Innleysa einskiptishagnað. Á móti
kemur mikil gengisáhætta í Orku-
veitunni. Ég er viss um að borgar-
stjóri hefur áhyggjur af þessu.“
Tóku við 50 milljarða gati
Dagur andmælir þessu. „Þegar
við tókum við var 50 milljarða gat í
rekstri Orkuveitunnar og fimm
milljarða gat hjá borgarsjóði. Við
höfum ráðið vel úr fjármálunum.
Þau standa eftir miklu sterkari, í
miklu betra jafnvægi og með miklu
tryggari áhættuvarnir á öllum svið-
um en áður. Þannig að ég legg fjár-
málin alveg óhræddur í dóm allra,“
segir Dagur.
Eyþór vísar þessu á bug. „Hér
eru hæstu launaskattar, útsvar, á
höfuðborgarsvæðinu. Fasteigna-
skattar hafa hækkað um 50% á kjör-
tímabilinu. Það er ljóst að vandi
Reykjavíkur er ekki tekjuvandi.
Hann er að forgangsraða fjár-
munum betur.“
Laði fólk til borgarinnar
– Þá hef ég spurningu fyrir þig,
Eyþór, áður en ég spyr hvernig þið
ætlið að fjármagna kosningalof-
orðin. Skuldir og skuldbindingar
borgarinnar eru rúmir 299 millj-
arðar. Þið hyggist lækka útsvarið úr
14,52% í 13,98% í fjórum skrefum.
Þú hefur sem borgarstjóraefni lagt
áherslu á að lækka skuldir. Hvað
mun lækkun útsvarsins kosta á
kjörtímabilinu og hvernig á að
lækka skuldir samhliða því að
skerða tekjur?
„Í fyrsta lagi þarf að efla sam-
keppnisstöðu borgarinnar. Fólk er
að flytja í önnur sveitarfélög. Þótt
það kosti á fyrsta ári 600 milljónir
að fara í þessa aðgerð mun hún
stuðla að því að fleiri vilji búa í
Reykjavík. Við ætlum að auka tekj-
urnar á breiðum grundvelli með því
að fjölga íbúum af meiri krafti en
verið hefur. Þetta tvennt mun skila
okkur stöðugum langtímatekjum,
ekki skammtímatekjum, heldur út-
svarstekjum til langs tíma. Þannig
eflum við tekjurnar. Á sama tíma
munum við skera niður í útgjöldum
til yfirstjórnar og annarra þátta.
Þannig að við ætlum að auka tekjur
og skera niður. Þetta er eins og hjá
fyrirtækjum. Við erum í samkeppni
um fólk og við sjáum hvað lággjalda-
fyrirtæki gera. Þau lækka kostnað
og bjóða betra verð. Þetta tvennt
munum við gera.“
Gerist hraðar en fólk heldur
– Dagur, þið eruð með margvísleg
kosningaloforð. Þið ætlið að setja
Miklubraut í stokk. Þorsteinn Her-
mannsson, samgöngustjóri borgar-
innar, nefndi í vor að þetta gæti
kostað 21 milljarð. Síðan boðuðuð
þið að hefja framkvæmdir við
borgarlínuna á næsta ári. Og bjóða
12-18 mánaða börnum leikskólapláss
í fyrsta skipti. Hvernig ætlið þið að
fjármagna aðgerðirnar, hvað kosta
þær og munu skattar og álögur
hækka eða lækka?
„Miklubraut í stokk og borgar-
línan eru samstarfsverkefni við
ríkið. Þær viðræður eru ekki form-
lega hafnar en samtölin eru sannar-
lega hafin og verða á grundvelli
fjármálaáætlunar ríkisstjórnarinnar
og stjórnarsáttmálans. Þannig að ég
bind góðar vonir við að ná góðri og
breiðri sátt um að flýta þeim verk-
efnum. Raunar hef ég bent á að
Reykjavíkurborg getur nýtt styrk
sinn til að gera þetta hraðar en fólk
kannski gerir ráð fyrir. Svipað eins
og þegar einhver tekur að sér fram-
kvæmd og greiðslur ríkisins, sem
þurfa sannarlega að koma inn í verk-
efnin, kæmu þá á lengri tíma. Leik-
skólaáætlunin er stórhuga en hún á
að rúmast innan fimm ára áætlunar
borgarinnar miðað við áframhald-
andi framkvæmdastig. Þannig að við
erum fyrst og fremst að setja fram
ábyrg loforð. Það sem hins vegar
vekur athygli í þessari kosningabar-
áttu er að Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur baráttuna með mjög stórum orð-
um um að fjárhagur borgarinnar sé
mjög erfiður. Svo leggjum við fram
ársreikning sem sýnir fram á annað.
Þá birtist Sjálfstæðisflokkurinn allt í
einu í breyttri mynd og fer að lofa á
hægri og vinstri. En það sem í raun
vantar inn í myndina er að Eyþór
segir hér að síðan ætli hann að fara
að skera niður mjög víða. Ég held að
fólk úti í skólunum og í velferðar-
kerfinu og í þessum hlutum borgar-
kerfisins sem taka til sín yfir 80% af
fjármunum borgarinnar hljóti að
gera þá kröfu til Eyþórs á loka-
metrunum að hann sýni þá á spilin.“
Gott að fá hræðsluáróðurinn
Eyþór lætur þessu ekki ósvarað.
„Gott og vel, þá skal ég gera það,“
segir Eyþór og Dagur svarar á móti:
„Ég held að við viljum vita hvernig
hann ætlar að spara í skólunum og í
velferðinni?“ spyr Dagur.
„Það er ágætt að fá þennan
hræðsluáróður fram beint á borðið,“
segir Eyþór. „Við ætlum ekki að
skera niður hjá fólki í skólunum, eða
sem er að sinna nauðsynlegri þjón-
ustu gagnvart eldri borgurum og
öðrum. Við munum þvert á móti
bæta fjármagni inn í skólana og efla
félagsstarf eldri borgara en skera
niður í stjórnkerfinu. Það eru rekin
hérna allavega tvö ráðhús, eitt við
Tjörnina og annað við Borgartún.
Það er gríðarlegur fjöldi af milli-
lögum í þessu öllu saman fyrir utan
verkefnin sem litlu skila eins og að
byggja 500 milljóna króna múr við
Miklubrautina sem síðan á að víkja.
Við ætlum að forgangsraða þannig
að þjónusta við íbúana sé í forgangi.
Þetta gerði ég í Árborg og lækkaði
skatta á sama tíma. Og þetta mun-
um við gera.“
– En Dagur, hvað kosta loforðin
og munu skattar og álögur hækka
eða lækka á kjörtímabilinu?
„Við höfum heldur verið að lækka
álögur á þessu kjörtímabili, þrátt
fyrir stór verkefni í fjármálum.“
„Hvaða álögur?“ spyr Eyþór.
„Annars vegar leikskólagjöld og
hins vegar fasteignaskatta,“ svarar
Dagur.
„Fasteignaskatta?“ spyr Eyþór.
„Og við munum halda áfram sömu
stefnu,“ segir Dagur. „Það er stefna
sem einkennist af því að við erum að
forgangsraða í þágu barnafjöl-
skyldna. Forgangsraða í þágu eldri
borgara. En forgangsraða líka í
þágu menntunar, velferðar og borg-
ar sem er fyrir alla.“
– Ég ítreka spurninguna, Dagur.
Hvað kostar þessi pakki sem þið
kynnið? Þið hyggist blása til sóknar?
„Fjárfestingarhlutinn af leik-
skólapakkanum kostar 3,7 milljarða.
Það þarf að byggja 4-6 leikskóla. Við
erum síðan að bæta við 30-40 stöðu-
gildum á ári,“ segir Dagur.
– Ég er að hugsa um heildartölu?
„Þannig að þetta kemur inn í
áföngum. Launakostnaðurinn þegar
allt er komið er þá á annan milljarð
króna. Þetta rúmast innan fimm ára
áætlunar eins og við sjáum hana
með forgangsröðun okkar. En það
þýðir auðvitað að við erum að halda
„Kjósendur
hafa skýra
valkosti“
 Borgarstjóri segir valið skýrt milli
meirihlutans og minnihlutans
 Eyþór Arnalds segir nauðsynlegt að
stokka upp og einfalda borgarkerfið
Morgunblaðið/Arnþór
Dagur og Eyþór Frambjóðendurnir voru tímabundnir þegar þeir komu í viðtal. Næsti fundur beið þeirra.
38 SVEITARSTJÓRNARKOSNINGAR 2018
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. MAÍ 2018