Morgunblaðið - 24.05.2018, Qupperneq 54

54 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. MAÍ 2018
Nú er einstakt tæki-
færi, Reykvíkingar!
Gríðarlega er nú mik-
ilvægt að brjóta blað í
stjórnmálasögu ís-
lenska lýðveldisins og
ljá rödd borgaralegra
viðhorfa á þjóðlegum
grunni til að heyrast í
sjálfri höfuðborg Ís-
lands. – Undanfari
sömu tækifæra á
landsvísu. En Frelsis-
flokkurinn býður nú fram í fyrsta
skiptið við borgarstjórnarkosning-
arnar 26. maí.
Skýr og afdráttarlaus stefna
Gagnstætt öllum öðrum flokkum
sem allir byggja stefnu sína meira
og minna á vinstrisinnuðu miðju-
moði (Sjálfstæðisflokkurinn þar ekki
undanskilinn) allt til anarkisma
leggur Frelsisflokkurinn ríka
áherslu á þjóðleg borgaraleg viðhorf
þar sem sjálf þjóðríkjahugsjónin er
grunnstoðin. Á heimasíðu flokksins
er að finna stefnu hans til helstu
þjóðmála, utanríkismála og nú ekki
síst stefnu hans til borgarmála, en
heimasíða hans er www.frelsis-
flokkurinn.is – Hvetjum við kjós-
endur til að skoða heimasíðu flokks-
ins og áherslur hans nú
í aðdraganda kosninga.
Kjósum rödd
Frelsisflokksins
Já, það er svo sann-
arlega þörf á því að
rödd Frelsisflokksins
fái að heyrast nú í borg-
arstjórnarkosning-
unum. Ekki síst gegn
hinum pólitíska rétt-
trúnaði sem gegnsýrir
þjóðfélag okkar í dag.
Með tilheyrandi óstjórn
og spillingu og andþjóðlegum við-
horfum. Og þá alveg sérstaklega hér
við stjórn borgarinnar undir stjórn
vinstrimanna og aumlegrar stjórn-
arandstöðu, gegnum árin og jafnvel
áratugi. Borgarstjórn sem þver-
skallast ætíð við að sníða okkar
stakk eftir vexti.
Rödd Frelsisflokksins þarf svo
sannarlega að heyrast. Ný rödd.
Kjósum því rödd Frelsisflokksins. X
við Þ fyrir þig og þína. Og þjóð þína.
Kjósum rödd
Frelsisflokksins
Eftir Guðm. Jónas
Kristjánsson
Guðm. Jónas
Kristjánsson
»Nú er einstakt tæki-
færi, Reykvíkingar.
Höfundur er bókhaldari og situr í
flokksstjórn Frelsisflokksins.
gjk@simnet.is
Örplastsmengun er
vaxandi vandamál en
það finnst víða í nátt-
úrunni. Umræða um
örplast í snyrtivörum
hefur verið talsvert
áberandi en sannleik-
urinn er sá að stór hluti
örplastsagna á uppruna
sinn annars staðar frá
en að mestu koma agn-
irnar frá dekkjum.
Nauðsynlegt er að
kortleggja uppruna örplasts og leiðir
þess til sjávar og grípa til aðgerða til
verndar umhverfinu. Í ráðuneyti um-
hverfis- og auðlindamála er verið að
undirbúa slíka úttekt.
Engar íslenskar rannsóknir
Norðurlöndin hafa gert áætlun um
aðgerðir gegn plastmengun í nátt-
úrunni og í tengslum við hafráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna sem var
haldin í júní árið 2017 lýstu mörg ríki,
Ísland þar á meðal, yfir vilja sínum til
að stefna að því að banna örplast í
snyrtivörum þar sem það er meðal
mengunarefna sem geta haft nei-
kvæð áhrif á lífríki hafsins. Á Íslandi
hafa ekki verið gerðar rannsóknir á
magni örplasts frá snyrtivörum í um-
hverfinu en reikna má með að magn
þess sé hlutfallslega það sama og
annars staðar á Norðurlöndum. Í
Danmörku hefur verið gerð skýrsla
þar sem birt er yfirlit yfir helstu upp-
sprettur örplasts í umhverfinu og
skiptast þær sem hér segir: Dekk
60%, skófatnaður (sólar) 7,3%, skipa-
málning 7,1%, vegamálning 5,1% og
önnur málning 4,2%. Aðrar upp-
sprettur eru um 17% og
þar af koma 0,1% frá
snyrtivörum. Rann-
sóknir frá Noregi og
Svíþjóð sýna svipaðar
niðurstöður.
Fyrirbyggjandi að-
gerðir gegn plasti
Eins og fram kemur
er örplast sem berst út í
umhverfið frá snyrti-
vörum einungis brot af
heildarmagni örplasts í
umhverfinu. Í stjórnar-
sáttmála ríkisstjórnar
Vinstri-grænna, Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks er kveðið á um
eflingu rannsóknarstarfs, stuðning
við nýsköpun og varnir gegn plast-
mengun í hafi. Kveðið er á um að ráð-
ist verði í langtímaátak gegn einnota
plasti með sérstakri áherslu á fyr-
irbyggjandi aðgerðir og hreinsun
plasts úr umhverfi lands og stranda.
Gera þurfi átak í fráveitumálum í
samstarfi ríkis og sveitarfélaga en
veruleg þörf sé á uppbyggingu í þess-
um málaflokki. Ljóst er að hér á landi
er skortur á upplýsingum um örplast
í fráveitum og því þörf á að rannsaka
málið og kortleggja það. Þó hefur Ís-
land tekið þátt í norrænu samstarfs-
verkefni með Svíþjóð og Finnlandi.
Meðal annars voru öragnir í fráveitu
í Klettagörðum og Hafnarfirði skoð-
aðar. Rannsakað var hvort skolp-
hreinsistöðvar væru gátt fyrir öragn-
ir út í umhverfið, magn öragna í
viðtakanum (hafinu) metið við útfalls-
rör og upplýsingum safnað saman
svo að hægt væri að meta áhrif
þeirra á lífverur. Helstu niðurstöður
voru að gróf síun á skolpi fæli í sér
takmarkaða hreinsun á örögnum og
að enginn munur væri á fjölda
öragna í inn- og útflæði í íslenskum
sýnum.
Fráveiturnar hreinsa
ekki öragnir
Þá lét Reykjavíkurborg taka sam-
an minnisblað í nóvember árið 2016
um nokkur atriði sem varða örplast í
skolpi á höfuðborgarsvæðinu, eink-
um með tilliti til möguleika á hreins-
un örplasts úr skolpinu. Jafnframt
var metinn kostnaður við þær að-
gerðir sem líklegar eru til að tryggja
viðunandi hreinsun. Meginnið-
urstöður eru þær að við núverandi
aðstæður hreinsar fráveitukerfi höf-
uðborgarsvæðisins lítið sem ekkert
af örplasti úr skolpi. Fullkomnar
hreinsistöðvar myndu ná að hreinsa
úr skolpi langstærstan hluta þess ör-
plasts sem þangað berst. Nú eru
einkum tvær aðferðir notaðar til að
hreinsa örplast úr skolpi; settjarnir
eða síukerfi.
Að þessu sögðu þá er ljóst að til-
efni er til að gera enn betur í þessum
málaflokki. Góður árangur næst með
samstilltu átaki sveitarfélaga og rík-
isvaldsins. Umhverfismálin eru mál
framtíðarinnar.
Ráðstafanir gegn
örplastsmengun
Eftir Silju Dögg
Gunnarsdóttur » Örplastsmengun er
vaxandi vandamál.
Nauðsynlegt er að kort-
leggja uppruna örplasts
og grípa til aðgerða til
verndar umhverfinu.
Silja Dögg
Gunnarsdóttir
Höfundur er þingmaður
Framsóknarflokksins.
siljadogg@althingi.is
Fjárfestar vilja
gjarnan fjarlægja eldri
hús, fremur en að
gera upp, til að fá sem
flesta fermetra fyrir
fæstar krónur. Það
getur oft bitnað á
gæðum. Ef við lítum á
það sem tækifæri að
vinna með eldri bygg-
ingum til að virkja
ímyndunaraflið getum
við gert bæði eldri
húsum/minjum og nýbyggingum
hærra undir höfði og aukið verð-
mæti þeirra síðarnefndu. Við ger-
um þannig borgina okkar áhuga-
verðari og fjölbreyttari.
Berum til dæmis Reykjavík og
Lissabon saman. Lissabon er einn
vinsælasti viðkomustaður Evrópu.
Þar er allt að gerast. Hvað veldur?
Báðar liggja þessar borgir á fal-
legum stað í nálægð við Atlants-
hafið. Lissabon snýr að fljótinu og
Reykjavík snýr að höfninni og sjón-
um. Lissabon byggir á miklum
menningararfi, einstaklega fal-
legum byggingum og góðu borg-
arskipulagi. Borgin hefur nokkra
sérstöðu meðal evrópskra höf-
uðborga og er í minna lagi með
550.000 íbúa og þá 600.000 sem
sækja þangað vinnu daglega. Árið
1998 var heimssýningin notuð til
þess að byggja upp gamalt iðn-
aðarhafnarsvæði. Arkitektar eins
og Santiago Calatrava og Alvaro
Siza komu að verkinu með glæsi-
brag. Þess má geta að Siza stýrði
uppbyggingu eftir bruna Chiado-
hverfisins 1988. Vasco da Gama-
brúin var byggð til að beina umferð
frá miðborginni. Hverfið og ný-
byggingar hafa verið byggð af mikl-
um fínleika í hlut-
föllum við það sem
fyrir var. Að-
alskipulagið var endur-
unnið undir stjórn
arkitektsins Manuels
Salgatos og alls staðar
eru virðing og fínlegur
karakter látin ráða
ferðinni en hvergi var
hræðsla við að takast á
við verkefnið. Tíminn
var látinn vinna með
uppbyggingunni og
lista- og tónlistarhá-
tíðir voru nýttar til að
hefja upp borgina. Uppskeran er
frábær; falleg og lifandi borg með
bæði flottasta gamla og nýja arki-
tektúr sem völ er á. Aðferðin sem
notast var við til að gera upp borg-
ina líkist nálastunguaðferð, þar sem
staðsetningar og aðferðir eru
valdar af mikilli kostgæfni til að
hrinda verkefnum af stað. Þótt erf-
iðleikarnir séu einstaklega margir
og mismunandi og unnið hafi verið
með íbúum og fjárfestum er nið-
urstaðan einstök að gæðum.
Gömul hús, óreglulegar línur og
mishæðir móta nýbyggingar á lóð-
um þegar byggt er inni í mótaðri
byggð. Þessir „constraints“ þvinga
hönnuði til að leita flókinna lausna
sem sumir eru ánægðir að vinna
með en aðrir vilja eftir fremsta
megni fjarlægja. Útsýni, áttir, veð-
urfar, þarfir og umhverfi geta bæði
fært verkefninu takmarkanir og
tækifæri.
Reykjavík er líka vinsæll ferða-
mannastaður í dag en ekki alveg af
sömu ástæðu. Þótt borgin okkar
hafi upp á margt að bjóða og við
eigum fallegar nýjar og gamlar
byggingar verður að segjast eins og
er að hún er eins konar umferð-
armiðstöð áður en haldið er út í
náttúruna. Við höfum líkt og Lissa-
bon verið dugleg að skipuleggja
menningarhátíðir en ekki jafn ötul
við að gera gömlu borginni hátt
undir höfði og láta hið gamla og
nýja vinna saman. Og svo ég noti
orð Jane Jacobs, sem er ansi vinsæl
í umræðunni: „Borgir þurfa gamlar
byggingar svo mjög að það er
sennilega ómögulegt fyrir öflug
stræti og hverfi að þróast án
þeirra … Nýjar hugmyndir þurfa á
gömlum byggingum að halda …“ og
„Það er ekki hægt að gera nýjan
heim án þess gamla“. Þetta þýðir
alls ekki að nýjar byggingar eigi að
vera í gamaldags stíl eða líta út fyr-
ir að vera gamlar heldur að það eigi
að vinna með því gamla og um-
hverfinu okkar.
Ég vil að passað verði upp á að
skipulagsyfirvöld sjái til þess að
mælikvarða sé viðhaldið, byggð-
armynstur virt, strandlengjan sé
vernduð og notkun hugsuð og
ákveðin þegar byggt er nýtt og
þvinganirnar nýttar á jákvæðan
hátt til að gera einstakt og fjöl-
breytt umhverfi. Að unnið sé í fullu
samráði við íbúa að umhverfi sem
þeir verða hreyknir af. Að tíma-
skekkjan í borgarskipulagi sé leið-
rétt og ekki verði byggð fleiri há-
hýsi við sjávarsíðuna því bæði
henta þau afar illa norðlægum slóð-
um vegna skuggavarps og þau eru
ekki í samhengi við eldri byggð, og
í staðinn verði unnið með eldri
byggð.
Sátt við gamla byggðarmynstrið
gerir Reykjavík fegurri
Eftir Birgi Þröst
Jóhannsson »Ekki fleiri háhýsi við
sjávarsíðuna.
Birgir Þröstur
Jóhannsson
Höfundur er arkitekt og á lista Pírata
í Reykjavík fyrir komandi sveitar-
stjórnarkosningar.
birgir@birgir.eu
Dalvegi 10-14 • 201 Kópavogi • 595 0570 • Parki.is
Margar gerðir
af innihurðum
Hjá Parka færðu gullfallegar
innihurðir frá Grauthoff.
Mikið úrval, sjón er sögu ríkari!
Bjóðum aðeins það besta fyrir þig!
Margar gerðir
af innihurðum