Breiðfirðingur - 01.04.1991, Page 78

76
BREIÐFIRÐINGUR
Búskapur og heimilishættir
Búreksturinn var í nokkuð föstum skorðum. Þar hafði
hver maður sitt verk að vinna, en allir hjálpuðust að þegar
eitthvað meira var um að vera. Framan af búskaparárum
sínum var faðir minn einyrki, en hafði þá samvinnu um ýmis
störf við bændur og húsmenn í Ásgarði. Eftir að opinber
störf hlóðust á hann varð hann að hafa vinnufólk og fór því
fjölgandi með árunum.
Vorverkin voru margþætt og tímafrek, m.a. að stinga út
úr fjárhúsum og þurrka taðið sem var notað til eldiviðar.
Síðan varð að koma öllum húsdýraáburði á tún og ljúka við
túnávinnslu snemma vors. Tekinn var upp mór. Hann var
þurrkaður og síðan komið í hús. Rista þurfti torf á heytóftir,
sem alltaf voru nokkrar við hesthúskofa. Allt breyttist þetta
með árunum, þegar kolavélarnar komu og síðar koxvélar
sem þóttu jafnast á við nútíma rafmagnseldavélar.
Þegar vel voraði var sauðfé sleppt á fjallið og smalað sam-
an fyrir sauðburð og þá var reynt að gæta ánna og marka lömb-
in jafnóðum og ærnar báru. Þetta var erfið vinna því að að-
hald var hvergi fyrr en girðingar komu. Smalað var til rún-
ings seint í júní og þá var einnig fært frá 70-80 ám og þeirra
gætt allt sumarið þar til í færsluviku sem er viku fyrir réttir.
Setið var hjá ánum uppi í fjalli allan daginn frá morgunmjölt-
um, þar til þær voru reknar heim fyrir kvöldmjaltir. Notaðar
voru færikvíar á meðan mjólkað var. Seint að kvöldi voru
ærnar „bældar“ eða settar í nátthaga. Oftast voru það krakk-
ar 10-14 ára sem gættu ánna. Þetta þótti yfirleitt leiðinleg
vinna, en þeir sem skiluðu ánum öllum heim að kveldi dag
hvern reyndust síðar á ævinni skilasamir og nýtir menn. Síð-
ast var fært frá í Ásgarði 1927 og sat undirritaður einn hjá
ánum það sumarið. Eftir vorsmalamennsku var ullin þvegin
og þurrkuð. Tekin var frá sú ull sem vinna átti heima en hin
flutt í kaupstað.
Heyskapur byrjaði um mánaðamótin júní-júlí. Oft var
byrjað á engjum ef tún var ekki nógu vel sprottið. Túnaslátt-