Ljósmæðrablaðið - 01.12.2015, Blaðsíða 6

6 Ljósmæðrablaðið - desember 2015
Árið 2015 hefur verið erfitt í allri kjarabaráttu
og það var það svo sannarlega fyrir ljósmæður
líka. Það er ekki ætlunin að fara að rekja atburði
ársins hér enda öllum í fersku minni. Það er þó
langt í frá að þetta sé í fyrsta sinn sem ljósmæður
standa í baráttu. Það vakti mig til umhugsunar
þegar Erla Doris Halldórsdóttir, sem er að skrá
sögu félagsins sl. 30 ár og áætlað er að komi út á
100 ára afmælinu, sagði við mig hvað það væri
skrýtið hvað ljósmæður hefðu þurft að berjast
mikið fyrir sínu, miklu meira en bæði hjúkrunar-
fræðingar og læknar.
Ég fór að hugsa um stéttina og fagið í heild
sinni og sé að þetta er rétt. Nær ekkert hefur
komið auðveldlega til okkar. Þegar ég fór að
skoða skjalasafn félagsins komst ég að því
að sem formaður félagsins er ég númer 16 í
röðinni, í sama sæti og hið eftirminnilega lag
Gleðibankinn forðum daga. Hver einstakur
formaður á undan mér hefur haft sín sérstöku
baráttumál. Til dæmis þurfti að berjast hart fyrir því að fá ljós-
mæður inn í heilsugæsluna og í erindisbréfi hjúkrunarforstjóra við
heilsugæslustöð frá 1980 stendur að hjúkrunarforstjóri skuli annast
eða hafa umsjón með mæðravernd og ung-/smábarnavernd. Einnig
átti hún að annast ráðgjöf og fræðslu varðandi kynlíf, barneignir,
fóstureyðingar og ófrjósemisaðgerðir. Mæðravernd mátti ef kostur
var vera í höndum ljósmóður. Það er ekki langt síðan þetta var en nú
finnst okkur þetta sjálfsagt mál að ljósmæður starfi við heilsugæsl-
una og eiginlega bara hlægilegt að þannig hafi það ekki alltaf verið
svo. Einnig þurfti baráttu til að deildarstjórar á kvennadeild yrðu
ljósmæður og ekki má gleyma stanslausri baráttu við barnalækna um
ýmis málefni.
Fyrst skal telja baráttu fyrir frönsku aðferðinni sem læknar voru
alfarið á móti og veittust þeir freklega að Huldu Jensdóttur ljós-
móður sem var fyrir um 35 árum að reyna að innleiða þessa aðferð
sem samkvæmt nútímanum er ekki einu sinni aðferð heldur almenn
skynsemi eins og til dæmis að draga úr ljósum á fæðingarstofunni og
að barnið fari strax í fang móður. Rök læknanna voru meðal annars
að ef ljós yrðu dempuð mundu ljósmæðurnar ekki sjá naflastrenginn.
Það var barátta fyrir vatnsfæðingum og voru þar ýmis þung orð látin
falla af hálfu lækna. Ekki má gleyma baráttu fyrir heimafæðingum.
Sú barátta stendur hálfpartinn ennþá og er mikilvægt að allt gangi
vel og samkvæmt bókinni til að ekki gjósi upp
mótstaða þar.
Margt fleira má telja sem tapast hefur. Búið er
að leggja niður starfsemi þar sem ljósmæður réðu
ríkjum, þar er fremst í flokki Fæðingarheimilið,
MFS og Hreiðrið. Ýmsir staðir í dreifbýlinu sem
áður voru fæðingarstaðir eru það ekki lengur. Þá
er ótalin staða yfirljósmóður við Heilsugæsluna
í Reykjavík. Í mínum huga eru aðallega tvær
ástæður fyrir því að það er slæmt að misaa þá
stöðu, það er slæmt að missa “valdastöður” ú
höndum ljósmæðra og það er eðlilegt að ljós-
mæður hafi formlega faglegan yfirmann og eins
vantar „góðar“ og eftirsóknarverðar stöður fyrir
ljósmæður.
Það eru mörg fleiri mál sem ljósmæður hafa
barist fyrir og unnið sum en tapað líka. Það
verður þannig að þegar mál vinnast og árin líða
þá man enginn lengur eftir því að þetta kostaði
baráttu. Þess vegna er svo mikilvægt að missa
ekki neitt frá okkur sem búið er að berjast fyrir áður.
Ljósmæður eru mjög vel menntuð stétt sem þarf að nýta betur,
það getur ekki verið eðlilegt að jafnmargar ljósmæður útskrifist
nú og fyrir 100 árum þrátt fyrir helmingi fleiri fæðingar og mun
meiri heilsufarsvanda mæðra. Baráttan heldur áfram, við þurfum
fleiri stöður og að víkka okkar starfssvið og við þurfum aukin völd
innan “kerfisins”. Við getum glaðst yfir því að vera komnar með
nánast alla sýnatöku vegna hópleitar Krabbameinsfélagsins en
við megum ekki stoppa þar. Við verðum sem stétt að vera vakandi
fyrir þeim tækifærum sem gefast og grípa þau. Nú er verið að ræða
breytt rekstrarform í heilbrigðiskerfinu (lesist einkavæðing). Við
getum ekki komið í veg fyrir breytingarnar, hvaða skoðun sem við
kunnum að hafa á þeim svo að það er mikilvægt að grípa tækifæri
sem þar gefast ef einhver verða. Aldrei má sofna á verðinum nú
frekar en áður. Ljósmæður hafa sýnt það undanfarna tæpa öld að
þær eru baráttujaxlar og bara það að litla félagið okkar skuli enn
lifa góðu lífi og hafa styrkst á þessu erfiða ári 2015 sýnir úr hvaða
efni stéttin er gerð.
Ég vil þakka öllum þeim félagsmönnum sem starfað hafa fyrir
félagið á árinu fyrir sitt óeigingjarna starf og óska öllum ljós-
mæðrum og fjölskyldum þeirra gleðilegra jóla og farsældar á
komandi ári.
Áslaug Valsdóttir
formaður Ljósmæðrafélags Íslands
Barátta ljósmæðra
Á V A R P F O R M A N N S L M F Í