Ljósmæðrablaðið - 01.12.2015, Blaðsíða 27

27Ljósmæðrablaðið - desember 2015
snemma morguns. Ekki var hægt að framkalla fæðingu með
belgjarofi klukkan 6 um morgun eins og áætlað var vegna óskorð-
aðs kolls og því beðið þar til morgunvaktin kæmi í hús. Ákveðið
var að byrja gangsetninguna með drippi til að freista þess að fá
kollinn neðar í grindina, legháls var 1 cm langur og opinn fyrir 3
fingur. Klukkan rúmlega 9 fóru hjónin inn á fæðingarstofuna og
dreypið var sett af stað klukkan 9:25. Verkirnir jukust smá saman
en voru ekki óbærilegir. Klukkan 10:30 skoðar ljósmóðirin konuna
og þá var leghálsinn fullstyttur og enn opinn fyrir þrjá fingur. En
kollurinn var kominn aðeins neðar þannig að ljósmóðirin ákvað
að gera belgjarof, við það festist kollurinn vel en í ljós kom mikið
og kolgrænt legvatn. Við belgjarofið upplifði móðirin mikla verki
og bað í kjölfarið um mænurótardeyfingu. Eftir að deyfingin hafði
verið lögð, farin að virka og mesti doðinn farinn gat móðirin verið
á róli, gengið um og notað þyngdaraflið til að aðstoða við framgang
fæðingarinnar. Um klukkan 12 þá fann móðirin fyrir skrítinni tilf-
inningu og þegar ljósmóðirin skoðaði hana var hún komin með 9 í
útvíkkun og bara smá brún eftir en kollurinn var ennþá frekar hátt
uppi þannig að hún bað móðurina um að fara á fjórar fætur. Við það
fann móðirin svakalegan þrýsting og þá dunkar kollurinn niður, við
það féll hjartslátturinn hjá krílinu og ljósmóðirin lét móðurina koma
fyrst á hægri hlið en hjartslátturinn náði sér ekki upp, þá hjálpaði
ljósmóðirin og faðirinn móðurinni yfir á vinstri hliðina og í kjölfarið
þá hækkaði hjartslátturinn og svo var móðirin aðstoðuð við að leggj-
ast á bakið. Móðirin fann mikinn þrýsting og man lítið annað en að
hafa ríghaldið í höndina á manni sínum og reynt að hafa stjórn á sér.
Ljósmóðirin bað hann um að hringja eftir aðstoð, þá kom ljósmóðir
til að aðstoða inn og í framhaldi af því kalla þau á barnalækni og
fæðingarlækni. Þau komu með sogklukku með sér, hjartslátturinn
var ekki alveg nógu góður og því mikilvægt að ná barninu út sem
fyrst. Þvílíkt hröð handtök urðu á stofunni að sögn móðurinnar. Hún
sagðist hafa séð fæðingarlækninn koma og rífa gaflinn af rúminu
og henda upp stoðunum. Á meðan hjálpaði ljósmóðirin móðurinni
að rembast því hún hafði ekki alveg nógu góða tilfinningu vegna
deyfingarinnar og þar að auki gerðist allt svo hratt að hún upplifði
að hún hefði ekki stjórn á neinu en reyndi bara að fylgja líkamanum.
Stuttu síðar glittir í kollinn, móðirin var látin anda sig í gegnum
kollhríðina og svo fæðist barnið sem var sett beint upp á maga
móður í smá stund áður en barnalæknirinn fékk það til skoðunar.
Áður en hjónin spáðu nokkuð í það, spyr einhver á fæðingarstofunni
hvaða kyn barnið væri, og kom þá í ljós að fæðst hafði lítill drengur.
Hann var hinn sprækasti við fæðingu og fékk níu í Apgar eftir eina
mínútu og tíu eftir fimm mínútur. Móðirin fékk hann mjög fljótt til
sín eftir að barnalæknirinn var búinn að skoða hann. Drengurinn var
að sögn móður lítill og nettur, dálítið rýr, krumpaður og þrútinn í
framan, en samt svo fallegur og foreldrarnir alveg heillaðir af litla
kraftaverkinu. Upplifun móðurinnar af fæðingunni var frábær, henni
fannst umönnunin, stuðningurinn og umhyggjan framúrskarandi og
vissi alltaf hvað var að gerast.
Að sögn föðurins man hann voðalega lítið eftir þessu. Hann man
aðallega eftir því hve hann var óöruggur, hann vissi ekkert hvað
hann átti að gera. Hann man bara að um morguninn ætlaði ljós-
móðir að gera gat á belginn en af því að barnið var of hátt uppi þá
ákvað hún að bíða og hann var mjög feginn. Svo man hann bara
eftir að hafa sofnað í sófanum inni á stofunni. „Við fórum svo inn á
fæðingarstofuna,“ segir hann „og þar var gert gat á belginn.“ Hann
man ekki hvar hann var, hvort hann hafi verið í sófanum eða við
hliðina á konunni sinni, en hann man að hún mátti ekki fara í baðið
vegna græna legvatnsins og aftur varð hann rosalega feginn. Faðir-
inn man vel eftir því að konan hans bað um deyfingu og læknirinn
kom með risa nál sem að hann stakk í bakið á henni. Hann segist
hafa verið ótrúlega óöruggur og vissi ekkert hvað hann ætti að gera.
„Ég stóð bara þarna,“ sagði hann. Hann ítrekar hve lítið hann man
en þó meira vegna þess að hann hafði fengið að lesa fæðingarsögu
konu sinnar sem skrifaði söguna niður stuttu eftir fæðinguna. Hann
segist muna eftir því að konan hans hafi verið sett á hliðarnar vegna
hjartsláttarins hjá barninu og að ljósmóðirin hafi beðið hann um að
ýta á bjölluna og hvað hann hafi verið hræddur þá. Hann mundi eftir
því að ljósmóðirin sem sinnti þeim í meðgönguverndinni hafði sagt
þeim í fæðingarfræðslunni að ef eitthvað kæmi upp á gæti það gerst
að allir myndu hlaupa með konuna í aðgerð og hann stæði einn eftir.
Og miðað við allt brasið á meðgöngunni fannst honum líklegt að það
myndi gerast. „Þegar fæðingarlæknirinn var kominn inn þá gerðist
allt svo hratt,“ sagði hann, en samt var ekkert fát á þeim, þau voru
ekkert æst, unnu bara hratt og töluðu einhverja útlensku sem hann
segist ekkert hafa skilið í. Svo kom barnið og hann man þegar strák-
urinn var kominn upp á magann á konu sinni. „Þetta var eitthvað svo
óraunverulegt,“ hann langaði svo að gráta en af því að kona hans
grét ekki þá hélt hann aftur af sér. Þegar barnalæknirinn var búinn að
skoða barnið og það var komið aftur til foreldranna þá fannst honum
þetta eitthvað svo skrítið en hann segist samt hafa verið svo glaður
en hann varð ekki rólegur fyrr en daginn eftir og jafnvel þá sagðist
hann hafa verið voðalega stressaður en sagðist ekki vita af hverju.
UMRÆÐA OG LOKAORÐ
Oft upplifa feður stuðningsleysi og finnast þeir vera utangátta bæði
á meðgöngu og í fæðingunni (Alio, Lewis, Scarborough, Harris
og Fischella, 2013) og sumir feður upplifa tilfinningar á borð við
hræðslu og ótta þegar konur þeirra hafa verið greindar með ýmis
vandkvæði á meðgöngunni (Poh, Koh, Seow og He, 2014). Hræðsla,
kvíði, hjálparleysi og vanmáttur eru tilfinningar sem geta komið
upp hjá verðandi feðrum í fæðingunni (Johnson, 2002). Þessar
rannsóknarniðurstöður endurspegla vel upplifun föðurins í þessari
fæðingarsögu.
Meginþráður sögunnar frá sjónarhorni föðurins er, eins og áður
hefur komið fram, óöryggi, kvíði og hræðsla á meðgöngunni og í
fæðingunni. Ég tel miðað við þessa frásögn að þá hefði með betri
samfelldari fræðslu og stuðningi verið hægt að breyta upplifun
föðurins mikið. Móðirin tók það fram að í fæðingarfræðslu sem
þau fengu hafi verið farið vel yfir fæðingarferlið og hlutverk maka
og að hún hefði ekkert getað sett út á þar en þess má geta að hún
er hjúkrunarfræðingur. Faðirinn var hinsvegar ekki sammála henni
þegar þau fóru að ræða þetta. Hann sagðist hafa viljað fá fræðslu
um þetta oftar, því að það sem talað er um í 30 mínútur einu sinni
sitji ekki eftir. Hann talaði einnig um að hann hefði viljað fá tíma
einn með ljósmóðurinni til að spyrja út í ferlið eða fara á einskonar
feðranámskeið. Þessi frásögn sýnir að eftir stutta fræðslu og þegar
óöryggi og hræðsla eru farin að plaga einstakling er ekki von á að
hann muni allt sem fjallað var um og þá jafnvel bara það versta eða
dramatískasta sem getur gerst.
Því er mikilvægt að bæði á meðgöngu og í fæðingu sé feðrum
veitt fræðsla og stuðningur jafnt og þétt. Með því er mögulega hægt
að koma í veg fyrir að þeir upplifi sig á hliðarlínunni, að standa
bara og vera gagnslausir í föður- og stuðningshlutverkinu. Fenwick,
Bayes og Johansson (2012) fjölluðu um í grein sinni að heilbrigðis-
starfsmenn verði að þekkja væntingar verðandi feðra og þörf þeirra
fyrir stuðning til að geta veitt þeim viðeigandi þjónustu. Þessu er ég
sammála og þetta verkefni og þessi fæðingarsaga mun án efa hjálpa
mér í námi og starfi. Hún hefur vakið mig til umhugsunar og sýnt
mér hve mikilvægt það er að hlúa að verðandi feðrum á meðgöngu
og í fæðingu og ég mun gera mitt besta til að veita eins góðan stuðn-
ing og fræðslu og ég get.

HEIMILDIR
Alio, A. P., Lewis, C. A., Scarborough, K., Harris, K. og Fiscella, K. (2013). A
community perspective on the role of fathers during pregnancy: a qualitative study.
BMC Pregnancy Childbirth, 13(60), 1–11.
Fenwick, J., Bayes, S. og Johansson, M. (2012). A qualitative investigation into the
pregnancy experiences and childbirth expectations of Australian fathers-to-be.
Sexual & Reproductive Healthcare, (3), 3–9.
Johnson, M. P. (2002). The implications of unfulfilled expectations and perceived
pressure to attend the birth on men’s stress levels following birth attendance: a
longitudinal study. Psychosom Obstet Gynaecol, 23(3), 173–182.
Poh, H. L., Koh, S. S. L., Seow, H. C. L. og He, H. G. (2014). First-time fathers‘
experiences during pregnancy and childbirth: A descriptive quilitative study.
Midwifery, 30, 779–787