Ljósmæðrablaðið - 01.12.2015, Blaðsíða 34

34 Ljósmæðrablaðið - desember 2015
Á örfáum árum hefur þjónusta við þungaðar konur breyst á lands-
byggðinni. Það eru ekki mörg ár síðan það var tekið á móti börnum í
Stykkishólmi, Patreksfirði, Höfn í Hornafirði, Egilsstöðum, Sauðárkróki
og Húsavík. Á þessum stöðum fæðast ekki lengur börn og á mörgum
er ekki starfandi ljósmóðir. Einnig hefur starfsemin breyst á Selfossi og
Keflavík, þar er ekki lengur opin skurðstofa og enginn fæðingarlæknir
á vakt. Okkur í ritnefndinni langaði að fá fréttir af ljósmæðrum sem
vinna á landsbyggðinni, við leituðum til nokkurra staða og fengum góð
viðbrögð.
Hrafnhildur Ólafsdóttir
ljósmóðir
LJÓSMÆÐUR Í FAÐMI FJALLA BLÁRRA
Í febrúarmánuði fyrir næstum fimm árum lá leið mín, þá nánast nýút-
skrifaðrar ljósmóður, til Vestfjarða. Fyrirvarinn var afar stuttur eða
aðeins um 6 vikur og ætlunin var að vera hér í um það bil ár sem afleys-
ingaljósmóðir. Heldur hefur teygst úr veru minni hér því nú er svo komið
að ég er hér fastráðin ljósmóðir, búin að fæða sjálf eitt barn til viðbótar á
minni eigin fæðingardeild, við fjölskyldan höfum fjárfest í húsi í miðbæ
Ísafjarðar og allir una hag sínum vel. En hvað er svona heillandi við starf
á litlum fæðingarstað úti á landi?
Starfið hér er ákaflega fjölbreytt og samfella í starfinu mikil. Við
ljósmæðurnar fylgjum konum og börnum þeirra eftir frá fyrstu mæðra-
skoðun og alveg fyrsta mánuðinn eftir fæðingu þar sem við tökum að
okkur auk sængurlegunnar fyrsta hlutann af ungbarnaverndinni. Tengslin
við skjólstæðingana verða því mjög náin sem er einstaklega gefandi. Hef
ég þónokkrum sinnum verið þeirrar gæfu aðnjótandi að fá að taka á móti
fleiri en einu barni hjá sömu konunni og er það alltaf jafn gaman. Starfs-
svæðið er norðanverðir Vestfirðir og auk Ísafjarðar sinnum við konum
frá öllum þéttbýliskjörnunum á svæðinu, þ.e. Súðavík, Bolungarvík,
Hnífsdal, Suðureyri, Flateyri, Þingeyri og sveitunum í kring. Starfið
útheimtir því talsverð ferðalög því við förum í heimavitjanir um allt
svæðið og getur stundum verið ágætis tilbreyting að skreppa í bíltúr,
einkum í fallegu veðri. Þess má geta að Heilbrigðisstofnun Vestfjarða
leggur okkur til bíla í þessar ferðir.
Undanfarin ár hafa hér yfirleitt verið tvær ljósmæður í vinnu sem
skiptast á að vera á bakvöktum eftir að dagvinnu lýkur, viku í senn ásamt
mismikilli dagvinnuprósentu. Núna störfum við Sigrún Rósa Vilhjálms-
dóttir hér. Eins og gefur að skilja er samstarf okkar afar náið og þó svo
að við séum yfirleitt hvor um sig að sinna konum í fæðingu er svo mikil-
vægt að hafa einhvern til að bera álitamál undir eða deila hugleiðingum
sínum með. Störfin hér krefjast mjög sjálfstæðra vinnubragða og þó svo
að við getum ef í nauðirnar rekur stundum kallað hvor aðra út er það ekki
alltaf mögulegt og maður verður einfaldlega að gjöra svo vel að tækla
það sem upp kemur.
Það var óneitanlega breyting fyrir mig sem unga ljósmóður að koma
í þetta starfsumhverfi þar sem fáu sérhæfðu starfsfólki er til að dreifa
miðað við mannmergðina á Landspítalanum. Hér er þó oftast reyndur
skurðlæknir á vakt og aðgengi að skurðstofu allan sólarhringinn sem er
nauðsynlegt á stað þar sem veður geta verið válynd og stundum hvorki
fært héðan flugleiðina né landleiðina, jafnvel svo dögum skiptir. Það vill
þó til að sjúkraflugvélin er ekki stór og hefur getað lent hér í ótrúlegustu
veðrum. Það getur skipt sköpum því hér hafa komið upp tilvik m.a. á
meðgöngu þar sem flutningur á LSH hefur verið mjög brýnn, svo sem
vegna fyrirburafæðinga og blæðinga frá fyrirsætum fylgjum. En í slíkum
tilvikum munar þó jafnvel enn meira um það að hér sé starfandi fólk sem
hefur fagmenntun og kunnáttu til að bregðast rétt við aðstæðum.
Á litlum fæðingarstað sem þessum skiptir mjög miklu máli að velja
vel þær konur sem hér koma inn til fæðingar. Hér eru sjaldnast áhættu-
konur í fæðingu, með örfáum undantekningum þó. Til dæmis erum við
stundum með konur með vægan meðgönguháþrýsting eða meðgöngu-
sykursýki sem er vel meðhöndluð með mataræði eingöngu, konur með
sögu um blæðingu eftir fæðingu og við höfum boðið upp á fæðingu
eftir fyrri keisaraskurð. Gangsetningar eru hér nánast eingöngu vegna
meðgöngulengdar eða farins legvatns en hér eru einnig gerðir valkeisara-
skurðir. Samkvæmt leiðbeiningum Landlæknisembættisins um val á
fæðingarstað eiga þessar konur þess kost að fæða hér og að sjálfsögðu
verður að líta til vals hverrar og einnar konu.
Reynsla okkar hér fyrir vestan hefur verið sú að konur vilji nánast
undantekningarlaust fæða í heimabyggð. Það að hér er ekki boðið upp á
mænurótardeyfingu virðist meira að segja sáralitlu skipta í því sambandi.
Aðstaðan fyrir foreldra á fæðingardeildinni er almennt þægileg. Við
erum með eina rúmgóða fæðingarstofu með baði og inn af henni baðher-
bergi með sturtu. Hér eru svo tvær sængurlegustofur með hjónarúmum,
baðherbergi, setustofa, lítil barnastofa og ein aukastofa með sjúkrarúmi
sem einstöku sinnum hefur verið notuð sem auka fæðingarstofa þegar
hér hafa verið tvær konur í fæðingu á sama tíma. Það er í raun merkilegt
að það skuli ítrekað koma fyrir þar sem hér hafa undanfarin ár bara verið
um 40 fæðingar á ári, en samt sem áður er stofan sú að koma í góðar
þarfir.
Fæðingum hefur heldur fækkað hér á Ísafirði síðustu ár og hefur
það verið okkur nokkurt áhyggjuefni. Fæðingarstaðir á landinu verða
æ færri og ljóst að minnstu staðirnir eiga helst á hættu að lenda undir
niðurskurðarhnífnum. Þó berum við þá von í brjósti að fæðingum fjölgi
hér á ný, ekki síst ef verður af fyrirhuguðum Dýrafjarðargöngum, því
með þeim gætu konur á sunnanverðum Vestfjörðum átt raunhæfan
möguleika á því að sækja þjónustu á fæðingardeildina hér, sem nú er
útilokað. Aftur á móti voru heilbrigðisstofnanirnar á Patreksfirði og
Ísafirði nýverið sameinaðar. Með þeirri sameiningu fórum við ljósmæð-
urnar líka að skoða möguleika á aukinni þjónustu við þungaðar konur
sem sótt hafa þjónustu á Patreksfjörð, en þar hefur ekki verið starfandi
ljósmóðir í mæðravernd í nokkur ár. Höfum við áhuga á að fara þangað
og sinna mæðravernd, enda gildi þess að konur njóti góðrar umönnunar
á meðgöngu ótvírætt. Ein mesta ógnin við þjónustu við konur hér á
norðanverðum Vestfjörðum er einmitt sú að ef fæðingar leggjast hér af
verði þess ekki langt að bíða að mæðravernd skerðist einnig umtals-
vert þar sem ekki yrðu hér ljósmæður til að sinna henni. Með hliðsjón
af þeirri ánægju sem konur hafa látið í ljós með þjónustuna hér og það
öryggi sem skapast af því hafa hér ljósmóður til taks allan sólarhringinn
viljum við því fyrir alla muni standa vörð um okkar litlu fæðingardeild
og þá þjónustu sem við veitum. Við vonum að stjórnvöld styðji okkur
í því og geti áfram unnt vestfirskum konum þess að fá að fæða í sinni
heimabyggð sem er það sem þær kjósa.
Erla Rún Sigurjónsdóttir,
ljósmóðir við Heilbrigðisstofnun Vestfjarða, Ísafirði
Fréttir af landsbyggðinni