Ljósmæðrablaðið - 01.12.2015, Blaðsíða 15

15Ljósmæðrablaðið - desember 2015
ÚTDRÁTTUR
Mikil umræða hefur verið hérlendis og erlendis um aðgerðir á
skapabörmum kvenna í fegrunarskyni. Tölulegar staðreyndir um
algengi aðgerða á kynfærum kvenna eru af skornum skammti og
að nokkru leyti ómarktækar þar sem upplýsingar um aðgerðir utan
sjúkrahúsa vantar. Markmið þessarar fræðilegu samantektar er að
skoða rannsóknir á ástæðum og afleiðingum skapabarmaaðgerða,
viðhorf til skapabarmaaðgerða og áhrif fjölmiðla á hugmyndir um
eðlilegt útlit kynfæra kvenna. Rannsóknarheimilda var aflað með
því að nota gagnagrunnana PubMed og Web of Science. Titlar og
samantektir af leitarniðurstöðum voru skoðaðar og þær rannsóknir
valdar sem þóttu endurspegla athuganir sem gerðar hafa verið á
þessum aðgerðum. Þrettán nothæfar heimildir fundust.
Fjöldi þátttakenda í rannsóknunum var almennt lítill, aðferða-
fræði þeirra iðulega ábótavant og almennt ekki notast við ákveðin
viðmið um stærð skapabarma við ákvörðun á nauðsyn aðgerðar.
Þessir þættir draga úr áreiðanleika rannsóknanna.
Niðurstöður sýna að helstu ástæður þess að konur sækjast eftir því
að fara í aðgerð á skapabörmum eru líkamleg óþægindi vegna stórra
skapabarma, skömm og óánægja vegna útlits kynfæra, óþægindi eða
kvíði sem tengist kynlífi og væntingar um betra kynlíf. Vísbendingar
eru um að konur sem sækjast eftir því að fara í aðgerðir á skapa-
börmum séu með líkamsröskun og hafi neikvæða líkamsímynd.
Rannsóknir sem skoðaðar voru greindu frá almennri ánægju meðal
kvenna eftir aðgerð á skapabörmum og fáar neikvæðar afleiðingar.
Niðurstaðan er að mikilvægt sé að skilgreina viðmið um stærð
skapabarma og að frekari rannsókna sé þörf á öllu er við kemur
þessu viðfangsefni.
Lykilorð: Skapabarmar, skurðaðgerð, kvensjúkdómalækningar.
INNGANGUR
Skapabarmaminnkun er þegar innri skapabarmar eru skornir af og er
tilgangur aðgerðanna oftast í fegrunarskyni eða vegna óþæginda sem
skapast vegna stærðar og lögunar skapabarma (Goodman, 2011).
Hérlendis bjóða lýtalæknar (sjá t.d. Guðmundur Már Stefánsson
og Ólafur Einarsson, e.d.) upp á þessar aðgerðir og þær hafa verið
framkvæmdar á Landspítalanum að einhverju marki (Ebba Margrét
Magnúsdóttir, munnleg heimild). Samkvæmt 8. gr laga nr. 41/2007,
um landlækni og lýðheilsu, er heilbrigðisstarfsmönnum skylt að
veita landlækni þær upplýsingar sem honum eru nauðsynlegar til að
halda heilbrigðisskrá. Landlæknir hefur árlega frá 2007 óskað eftir
upplýsingum frá lýtalæknum um starfsemi þeirra en ekki fengið.
Hér á landi liggja því hvorki fyrir upplýsingar um algengi aðgerða
sem gerðar eru á kynfærum kvenna né um aldur kvenna sem fara í
aðgerðirnar (Þingskjal nr. 691/2013‒2014).
Á heimsvísu eru tölulegar staðreyndir um algengi aðgerða á
kynfærum kvenna einnig af skornum skammti og að nokkru leyti
ómarktækar þar sem upplýsingar um aðgerðir utan sjúkrahúsa vantar.
Gögn samtaka bandarískra lýtalækna frá 2012 sýna að 21% þeirra
framkvæma aðgerðir á kynfærum kvenna. Af þeim eru aðgerðir á
skapabörmum algengastar, og var aukning aðgerða 64% frá 2011 til
2012 (Hamori, 2014). Samkvæmt tölulegum upplýsingum bresku
ríkisspítalanna (e. National Health Service Hospital) voru gerðar
267 aðgerðir á árunum 2008 til 2012 í landinu þar sem skapabarmar
voru minnkaðir á stúlkum undir 14 ára aldri. Þar kemur einnig fram
að á árunum 2003–2013 hefur orðið fimmföld aukning í Bretlandi
á lýtaaðgerðum á kynfærum kvenna (British Society for Paediatric
& Adolescent Gynaecology, 2013). Samkvæmt alþjóðasamtökum
fegrunarlækna hefur skapabarmaaðgerðum fjölgað. Tölur þeirra
Eygló Einarsdóttir
hjúkrunarfræðingur, Barna- og
unglingageðdeild Landspítalans
Hildur Þóra Sigfúsdóttir,
hjúkrunarfræðingur, Nýburagjörgæsla,
Righospitalet, Kaupmannahöfn
Herdís Sveinsdóttir,
hjúkrunarfræðingur PhD,
Háskóla Íslands, Landspítala
F R Æ Ð S L U G R E I N
FRÆÐILEG SAMANTEKT Fyrirspurnir
Herdís Sveindóttir
herdis@hi.is
Hin fullkomnu sköp:
Fræðileg samantekt um skapabarmaaðgerðir