Ljósmæðrablaðið - 01.12.2015, Blaðsíða 9

9Ljósmæðrablaðið - desember 2015
meðgönguvernd heilbrigðra kvenna í eðlilegri meðgöngu (Embætti
landlæknis, 2010).
Markmið þessarar fræðilegu samantektar er að skoða samband
átröskunar við fylgikvilla á meðgöngu og útkomu fæðingar.
Hérlendis er sjúkdómsgreiningarskrá Alþjóða heilbrigðismála-
stofnunarinnar (Internation Classification of Disease-ICD) notuð
við flokkun sjúkdóma. Það er þó óhentugt í vinnu með átraskanir,
þar sem flestir spurningalistar og greiningarviðtöl fyrir átraskanir
eru hönnuð út frá flokkunarskilmálum ameríska geðlæknafélags-
ins (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-DSM)
(Sigurlaug María Jónsdóttir og Guðlaug Þorsteinsdóttir, 2006). Tafla
2 sýnir flokkun átröskunarsjúkdóma miðað við flokkunarskilmála
DSM-IV (Crow o.fl., 2008) en flestar rannsóknirnar sem notast er
við hér greina átraskanir byggðar á því kerfi. Viðmið ICD-10, sem
eru notuð í nokkrum rannsóknanna eru lítils háttar frábrugðin en við
greinum ekki frá því sérstaklega.
AÐFERÐ
Gerð var leit í gagnasöfnum PubMed, Cinahl og Scopus. Nokkrar
leitir voru framkvæmdar með mismunandi takmörkunum en
lokaleitin sem framkvæmd var 25. september 2015 var án tímatak-
markanna og með leitarorðunum „Eating disorder AND pregnancy
AND outcomes“. Í heild fundust 227 greinar. Leitarniðurstöður voru
skoðaðar og valdar eftir lestur á titli og samantekt. Ákvörðun var
tekin um að hafa einungis rannsóknagreinar þar sem notast er við
samanburðarhópa í þessari fræðilegu samantekt. Jafnframt að nota
eingöngu samanburðarrannsóknir þar sem skoðuð voru tengsl átrösk-
unar við fylgikvilla á meðgöngu og útkomu fæðingar. Út frá þessum
forsendum fundust 16 nothæfar greinar. Elsta greinin er frá árinu
1998 og sú yngsta frá árinu 2014.
NIÐURSTÖÐUR
Í töflu 3 er greint frekar frá aðferð, útkomubreytum og niðurstöðum
rannsóknanna 16 auk ályktana höfunda þeirra. Tölfræðiútreikningar
eru ekki birtir í töflunni en einungis eru birtar marktækar niðurstöður
(p < 0,05).
Byggt á rannsóknunum sem völdust í samantektina og útkomu-
þáttum sem skoðaðir voru í þeim er greint frá sambandi átrösk-
unar við eftirfarandi útkomubreytur: blóðleysi, þvagfærasýkingar,
meðgöngusykursýki, meðgöngueitrun, háþrýsting, fæðingarþung-
lyndi, vaxtarskerðingu, fósturlát, frjósemismeðferð, óráðgerða
þungun, fósturstreitu, fæðingu fyrir tímann, keisaraskurð, fæðingu
tvíbura, framköllun fæðingar, áhaldafæðingu, blæðingu eftir
fæðingu, litla fæðingarþyngd, léttbura, þungbura, lítið höfuðummál,
höfuðsmæð, andvana fæðingu og burðarmálsdauða.
Fylgikvillar á meðgöngu
Í fimm rannsóknum var hugað að blóðleysi á meðgöngu. Niðurstöður
tveggja þeirra benda til að meiri hætta sé á blóðleysi á meðgöngu
eða eftir fæðingu (Bansil o.fl., 2008; Koubaa o.fl., 2005) hjá konum
með átröskun og niðurstöður tveggja þeirra (Linna o.fl., 2014; Micali
o.fl., 2012) benda til að enginn munur sé á þeim hópi samanborið
við konur án átröskunar. Í einni rannsókn (Nunes o.fl., 2012) voru
bornar saman konur með lotugræðgi á meðgöngu og konur sem voru
ekki með lotugræðgi og fannst ekki marktækur munur á blóðleysi hjá
þeim hópum.
Í sex rannsóknum var könnuð meðgöngusykursýki. Í tveimur
þeirra kom fram munur, annars vegar að konur með lotuofát eða ótil-
greinda átröskun með hreinsun (Bulik o.fl., 2009) væru líklegri til
að hafa meðgöngusykursýki en konur án átröskunar, hins vegar að
konum með virka lotugræðgi hætti frekar til að fá meðgöngusykur-
sýki en konum með óvirka lotugræðgi (Morgan o.fl., 2006). Fjórar
rannsóknanna gáfu til kynna að konum með átröskun væri ekki hætt-
ara við að fá meðgöngusykursýki heldur en konum án átröskunar
(Koubaa o.fl., 2005; Micali o.fl., 2012; Pasternak o.fl., 2012).
Tíu rannsóknir fjölluðu um meðgöngueitrun og háþrýsting hjá
konum með átröskun. Ein þeirra sýndi að konur með lotuofát og
lotugræðgi voru marktækt líklegri en konur án átröskunar til þess
að greinast með meðgöngueitrun (Bulik o.fl., 2009). Önnur sýndi
tengsl lotuofáts hjá móður á meðgöngu við háþrýsting á meðgöngu
(Linna o.fl., 2014). Þá voru niðurstöður þriðju rannsóknarinnar að
konur með átröskun væru í minni hættu á að fá meðgöngueitrun og
háþrýsting en konur með átröskun, en þær niðurstöður ber að taka
með fyrirvara því upplýsingar um LÞS voru ekki til staðar í rann-
sókninni (Bansil o.fl., 2008). Hinar rannsóknirnar sýndu engan mun
(Bulik, 1999; Eagles o.fl., 2012; Ekéus o.fl., 2006; Kouba o.fl., 2005;
Pasternak o.fl., 2012; Nunes o.fl., 2012; Micali o.fl., 2012).
Í sjö rannsóknum voru skoðuð áhrif átröskunar á vaxtarskerðingu
fósturs. Niðurstöður þriggja þeirra voru að börn kvenna með
átröskun væru líklegri til að verða fyrir vaxtarskerðingu á meðgöngu
en börn kvenna án átröskunar (Bansil o.fl., 2008; Eagles o.fl., 2012;
Pasternak o.fl., 2012) en í hinum fjórum kom ekki fram marktækur
munur (Bulik o.fl., 2009; Koubaa o.fl., 2005; Linna o.fl., 2014;
Micali o.fl., 2012).
Í sjö rannsóknum voru könnuð fósturlát hjá konum með átröskun.
Í fjórum þeirra var fósturlát marktækt algengara hjá konum með lystar-
stol (Bulik o.fl., 1999; Morgan o.fl., 2006), með lotugræðgi með eða
án lystarstols (Micali o.fl., 2007) og með lotuofát (Linna o.fl., 2013)
en hjá konum án þessara átröskunarsjúkdóma. Þrjár rannsóknir
(Eagles o.fl., 2012; Ekéus o.fl., 2006; Pasternak o.fl., 2012) sýndu
ekki samband átröskunar við fósturlát.
Fjórar rannsóknir lutu að meðgönguógleði og uppköstum. Ein af
þeim sýndi fram á marktæk tengsl virkrar eða óvirkrar átröskunar
við meðgönguógleði og uppköst (Kouba o.fl., 2005) en hinar þrjár
sýndu ekki marktækt samband (Bulik o.fl., 1999; Micali o.fl., 2012;
Morgan o.fl., 2006).
Í einni rannsókn voru skoðuð tengsl átröskunar á meðgöngu við
ófrjósemismeðferð og óráðgerðar þunganir. Þar kom í ljós að konur
með lotugræðgi voru líklegri en konur án átröskunar til að hafa
fengið meðferð vegna ófrjósemi, hins vegar var líklegra að þungun
væri óráðgerð hjá konum með lystarstol en hjá þeim sem ekki voru
með átröskun (Micali o.fl., 2014).
Tíðni þvagfærasýkinga var könnuð í einni rannsókn og reynd-
ust konur með átröskun vera líklegri til að fá þvagfærasýkingu á
meðgöngu en konur án átröskunar (Bansil o.fl., 2008).
Útkoma fæðingar
Í tveimur rannsóknum voru skoðuð tengsl milli fósturstreitu og
kvenna með átröskun. Í annarri þeirra voru konur með lystarstol
marktækt líklegri til þess að eignast börn sem glímt höfðu við
fósturstreitu (Micali o.fl., 2012) en í hinni komu ekki fram marktæk
tengsl (Ekéus o.fl. 2006).
Tólf rannsóknir fundust þar sem skoðuð var tíðni fæðinga fyrir
tímann. Í sex þeirra kom fram að konum með átröskun virtist vera
hættara við að fæða fyrir tímann heldur en konum án átröskunar
(Bansil o.fl., 2008; Bulik o.fl., 1999; Linna o.fl., 2014; Morgan
o.fl., 2006; Pasternak o.fl., 2012; Sollid o.fl., 2004). Í sumum
rannsóknunum var gerður greinarmunur á mismunandi tegundum
átröskunar, þar sem tengsl voru annars vegar milli lotuofáts og ótil-
greindrar átröskunar við aukna hættu á fæðingu fyrir tímann saman-
borið við konur með lystarstol eða lotugræðgi (Bulik o.fl., 2009)
og hins vegar milli lystarstols og fæðingar fyrir tímann (Bulik o.fl.,
1999; Linna o.fl., 2014). Engin af rannsóknunum sýndi minni hættu
á fyrirburafæðingum hjá konum án átröskunar en hjá konum með
átröskun. Í fimm rannsóknum komu ekki fram tengsl milli átrösk-
unar og fæðinga fyrir tímann (Eagles o.fl., 2012; Koubaa o.fl., 2005;
Micali o.fl., 2007; Micali o.fl., 2012; Nunes o.fl., 2012).
Í níu rannsóknum voru skoðuð tengsl á milli átröskunar og
keisaraskurða en niðurstöður þeirra eru ólíkar. Þrjár rannsóknir
sýndu að konur með átröskun voru mun líklegri til þess að fara í
keisaraskurð en konur án átröskunar (Bulik o.fl., 1999; Bulik o.fl.,
2009; Pasternak o.fl., 2012). Rannsókn Bulik o.fl. (1999) leiddi í
ljós að konur með lystarstol væru í marktækt meiri hættu á að fara í
keisaraskurði heldur en konur án lystarstols. Hins vegar sýndi rann-