Dagblaðið Vísir - DV - 30.11.2018, Qupperneq 28

28 FÓLK - VIÐTAL 30 nóvember 2018
útsölustaðir
REYKJAVIK RAINCOATS - HVERFISGATA 82
Epal - Laugavegi 70
EPAL - Harpa
Airport fashion - Leifsstöðwww.reykjavikraincoats.com
hefur batnað mikið, reynt er að
sækja fleiri mál og dómstólar farn-
ir að veita gögnum á borð við sál-
fræðiskýrslur mun meira vægi en
til dæmis fyrir 20 árum.
Gæði framburðar og hversu
fljótt mál koma inn á borð lög-
reglu skiptir miklu máli
„Það er mikið vald sem felst í
ákæruvaldinu og með það þarf
að fara varlega.“ Þetta segir Kol-
brún og tekur fram að vegna þessa
ábyrgðarhlutverks og þeirrar sér-
stöðu sem kynferðisbrot hafa inn-
an refsivörslukerfisins þá sé stöð-
ugt reynt að gera betur. „Þar sem
sönnunarfærslan í þessum málum
kjarnast um framburði þá skiptir
höfuðmáli að við fáum góðan
framburð strax í upphafi. Á það
höfum við lagt áherslu.“ Lögreglu-
menn sem að slíkum málum koma
fá fræðslu um hvernig eigi að taka
slíkar skýrslur, hvernig spurninga
beri að spyrja, og hvernig eigi að
nálgast slík samtöl. „Góður undir-
búningur og góð þjálfun skiptir
rosalegu máli, sem og hversu
fljótt málið kemst til vitundar lög-
reglunnar, bæði upp á framburð
sem og möguleikann á að tryggja
sönnunargögn ef þeim er til að
dreifa
Þetta erum við alltaf að reyna
að bæta, takmark okkar með saka-
málarannsókn er að fá hið sanna
og rétta fram. Þá skiptir meginmáli
að umbúnaður í kringum skýrslu-
tökur sé með þeim hætti að við
fáum réttan og góðan framburð.“
Ekkert kerfi hafið yfir gagnrýni
Gjarnan hefur verið spurt til hvers
brotaþolar ættu að standa í því að
kæra, ólíklegt sé að það erfiði skili
þeim einhverju og kerfið sé þeim
óvinveitt. „Ekkert kerfi er hafið
yfir gagnrýni,“ segir Kolbrún, kerf-
ið hafi batnað mikið en alltaf megi
gera betur. „En það er vont þegar
við tölum kerfið niður.“
„Við erum með hlutlausa lög-
reglu og ákæruvald og það verður
aldrei 100% ákært og 100% sakfellt
í kynferðisbrotum. Við getum hins
vegar bætt vinnuferlana hjá okkur,
bætt rannsóknirnar okkar svo við
getum betur fengið fram hið sanna
og rétta.“
Við skýrslutöku lögreglu hefur
brotaþolum fundist eins að að
þeim sé ráðist þegar spurt er um
áfengisdrykkju, klæðaburð og
álíka. Kolbrún segir að þessar
spurningar séu hluti af verklagi
lögreglu og geti skipt miklu máli
til dæmis varðandi það hvort
meintur gerandi hafi notfært sér
ölvunarástand, hvort að í fatnaði
finnist einhver lífsýni eða til að
aðstoða lögreglu við að greina
brotaþola á upptökum úr eftirlits-
myndavélum. Lögreglumaðurinn
fer eftir ákveðnu verklagi og þarf
að fá ákveðin atriði fram til fá sem
mest af upplýsingum úr skýrslu-
tökunni.
Vilja bæta upplifun brotaþola
Í dag hafa lögregla og ákæruvaldið
sett það sér markmið að bæta
reynslu og upplifun einstaklinga
af kerfinu. Vilja þau að brotaþol-
ar geti litið til baka og sagt: „Ég er
samt ánægður með samskipti mín
við þetta kerfi, það var komið vel
fram við mig, mér fannst ég njóta
virðingar, fannst ég fá upplýsingar
og ég er sátt/ur við málsmeð-
ferðina, jafnvel þótt niðurstaðan
hafi ekki verið sú sem ég vonaðist
eftir.“
Hjá lögreglustjóranum á
Norður landi eystra er í gangi til-
raunaverkefni þar sem þolendum
kynferðisbrota er ekki tilkynnt um
niðurfellingu máls þeirra bréfleið-
is líkt og hefur tíðkast. Þess í stað
er viðkomandi boðaður á fund
til lögreglu með réttargæslu-
manni þar sem niðurstaðan er
kynnt og brotaþola gefinn kostur
á að fá svör við spurningum sín-
um. „Meðal annars stendur til að
meta upplifun brotaþola af þessu
nýja fyrirkomulagi í samstarfi við
Háskólann á Akureyri. Það verð-
ur fróðlegt að sjá hvað kemur út úr
því og hvert framhalds verkefnis-
ins verður.“
Kolbrún fagnar allri umræðu
um kynferðisbrotin en þó hætti
henni til að verða mjög svarthvít.
„Mér finnst öll umræða um kyn-
ferðisbrot vera góð, svo lengi sem
hún er málefnaleg, fagleg og byggð
á staðreyndum.“
Blaðamaður þakkar Kolbrúnu
fyrir gífurlega upplýsandi sam-
ræður og minnir á að sakfell-
ingahlutfall nauðgunarmála er,
þrátt fyrir að vera lægra en í öðr-
um brotaflokkum, samt um 70%.
Hins vegar, af tæplega tæplega sjö
hundruð skjólstæðingum Stíga-
móta í fyrra kærðu aðeins um ríf-
lega tíu prósent þeirra. Samkvæmt
Stígamótum er hlutfall þeirra sem
kæra að aukast en ljóst er að það
er gífurlega mikilvægt fyrir brota-
þola að leita til lögreglu um leið
og þeir treysta sér til. Jafnvel þó að
mál sé fellt niður eða því ljúki með
sýknu þá geta kærur aukið vitund
almennings um það samfélags-
lega vandamál sem kynferðisbrot
eru og mynda þrýsting á kerfið til
að bæta málsmeðferð. Þar að auki
geta brotaþolar lýst því yfir með
kæru að þeir beri ekki ábyrgð á
nauðguninni. Með kæru geta þeir
skilað skömminni. n
„Þar sem sönnunarfærslan
í þessum málum kjarnast
um framburði þá skiptir höfuð-
máli að við fáum góðan fram-
burð strax í upphafi. Á það höf-
um við lagt áherslu.