Tímarit Máls og menningar - 01.04.2019, Qupperneq 61

v í k i n g U r i n n m e ð r ó ð U k r o S S i n n
61
Vikings on Film (2011) sem Harty ritstýrði fjallar hann ásamt fleiri fræði­
mönnum um þessa sérstöku kvikmyndagrein, en þar kemur fram að sögu
hennar megi rekja aftur til fyrstu áratuga tuttugustu aldar þegar framleiddar
voru fáeinar þöglar víkingamyndir sem nú hafa glatast. Upphaf hefðarinnar
er því oftast miðað við bandarísku kvikmyndina The Viking (1928) í leik­
stjórn Roy William Neill. Um var að ræða frjálslega aðlögun á nýlegri skáld­
sögu, The Thrall of Leif the Lucky (1902), eftir bandarísku skáldkonuna
Ottilie A. Liljencrantz sem sótt hafði innblástur í íslenskar fornsögur. Við­
fangsefni sögunnar er sigling Leifs heppna Eiríkssonar til Norður Ameríku.
Hann gengur þar á guðs vegum og er að flestu leyti andstæða klisjunnar um
villimannlega víkinginn sem Harty lýsir. Hér verður rakið með hvaða hætti
Leifur ferðast úr íslenskum miðaldaheimildum, eftir síðum skáldsögunnar
bandarísku og þaðan yfir á hvíta tjaldið og loks aftur til baka til Íslands árið
1932.
ii
Þótt The Viking sé ekki hátt skrifuð meðal bíóunnenda markaði hún merki leg
tímamót í kvikmyndasögunni. Þessi 90 mínútna þögla mynd var fram leidd
af Technicolor­fyrirtækinu sem stofnað var í Boston á öðrum áratugnum af
Herbert Kalmus, Daniel Frost Comstock og W. Burton Wescott. Á árunum
1916 til 1922 þróaði fyrirtækið tvær aðferðir til að kvikmynda í lit en þegar
leið að lokum þriðja áratugarins kynnti það til sögunnar þriðju aðferðina sem
átti meðal annars að gera filmurnar endingarbetri og litríkari.5 Til að stað­
festa þetta réðst Kalmus í framleiðslu The Viking. Hann réð Jack Cunning­
ham til að skrifa handritið en hann hafði áður samið handrit að vinsælasta
vestra þögla tímabilsins, The Covered Wagon (1923).6 The Viking reyndist vel
heppnuð auglýsing fyrir nýja tækni Technicolor­fyrirtækisins. Það stóð hins
vegar tvennt í vegi fyrir því að myndin slægi í gegn hjá áhorfendum, sagði
Kalmus síðar: Í fyrsta lagi lenti hún í samkeppni við fyrstu talmyndirnar
og í öðru lagi voru gerð þau mistök að hafa Leif heppna, sem Donald Crisp
lék, með „langt, snúið yfirskegg, á meðan bandarískir áhorfendur vilja hafa
hjarta knúsarana sína nýrakaða“.7
Í grunninn er The Viking sígild ástarsaga. Höfuðpersónurnar eru Helga,
norsk uppeldissystir Leifs heppna sem er leikin af Pauline Starke, og Alwin,
engilsaxneskur aðalsmaður sem víkingarnir hafa hneppt í þrældóm, en
hann var leikinn af hinum skegglausa LeRoy Mason. Þau sigla með Leifi og
mönnum hans til Grænlands og síðar Vínlands. Á leiðinni fella þau hugi
saman og tekst að sigrast á þeim margháttuðu hindrunum sem standa í vegi
fyrir hamingju þeirra. Leifur hefur sjálfur hugsað sér að giftast Helgu en
hann skiptir um skoðun eftir að Alwin bjargar lífi hans og Helga opinberar
ást sína til þrælsins. Þegar Leifur snýr aftur til Grænlands ílendast skötuhjúin
í nýja heiminum, ásamt hluta af áhöfninni, og stofna þar evrópska nýlendu.