Ófeigur - 15.08.1951, Page 19

ÓFEIGUR
19
stöðum, brátt í heiftarfullum eldi mannlegrar sam-
keppni. Gunnar Gunnarsson var svikinn í griðum af
bolsivikum. Skáldafélagið klofnaði með miklum brest-
um. Síðar gengu flestir helztu myndlistarmenn úr sinni
deild og skildu hugsjón félagsins eftir í höndum klessu-
gerðarmanna. Jón Leifs og Jón Þórarinsson komu þeim
böndum á tónlistarstarfsemina í landinu, að hún má
kallast dvelja í fangabúðum, og fyrir tilverknað þess-
ara kumpána streyma hundruð þúsunda frá útvarpinu
og öðrum, sem hafa söngmennt með höndum, til ein-
hverrar óþekktrar yfirstjórnar, sem lítt gerir skil, og
til erlendra manna. Sú aðstaða, sem myndaðist við
valdatöku bolsivika í málefnum listamanna og var af
misskilinni góðsemi studd frá Bessastöðum, hefir orð-
ið þjóðarólán og þjóðarminnkun. Síðan íslenzk list
var þjóðnýtt og gerð verkfallshæf, hefur verið tekið
fyrir kverkar skapandi þróunar í landinu, nema að
því er snertir meistarana, sem stóðu á gömlum merg
og auk þess algerlega utan við loddaraskap Jóns Leifs
og hans stallbræðra.
*
Vigfús Guðmundsson má ekki halda, að það athæfi
að skipuleggja skáldskap og listir undir þrældómsaga
byltingarmanna, hafi verið sérstakt þjóðhappaverk. Eg
skildi hættuna, af því ég skildi eðli og starfshætti bolsi-
vismans. Úr því að ég sá hættuna, bar mér að vara
við henni. Ég gerði það á þessu sviði sem öðrum. Her-'
mann og Eysteinn skildu þetta mál ekki fremur en
svo mörg önnur, en voru óðfúsir að þóknast í öllu sín-
um tilvonandi bandamönnum, enda höfðu samningar
um sameiginlega flatsæng Framsóknar og kommún-
ista þá staðið í marga mánuði og voru í fullum blóma
þegar bolsivikar voru að innlima bókmenntir og listir
í veldi sitt. Hermann og Eysteinn sáu, að hér var gott
tækifæri til að nota sér ókunnugleika manna eins og
Skúla, Guðbrandar og Vigfúsar, um viðhorf þegna til
þjóðhöfðingja í frjálsum löndum. Þeir töldu þessum
„nytsömu sakleysingjum“ trú um, að þar sem þjóð-
höfðingi væri hafinn yfir aðra menn í landinu, mætti
ekki gagnrýna opinberlega framkomu hans í almenn-
um þjóðmálum.
Hér komu til greina mörg rök. Meirihluti blaðstjórn-