Ófeigur - 15.08.1951, Síða 20

20
ÓFEIGUR
ar Tímans vildi um þessar mundir koma á bandalagi
við kommúnista og bar ekki skyn á, að slíkt banda-
lag var óframkvæmanleg lokleysa. í öðru lagi báru
þeir alls ekki skyn á skaðsemi þeirra þjóðnýtingar-
banda, sem verið var að lauma yfir skapandi listir á
Islandi. I þriðja lagi trúðu sumir þeirra, að gagnrýni
á ríkisstjóra eða forseta í frjálsu landi væri óþekkt
og óleyfilegt fyrirbæri. Kom hér til greina vanmennt-
un Hermanns og Eysteins. Fyrst og fremst var hér
um að ræða ríkisstjóra, sem þingið kaus til bráðabirgða.
En jafnvel þó að um forseta væri að ræða, þá má
jafnvel hinn valdamikli forseti Bandaríkjanna stöðug-
lega gera_ grein fyrir athöfnum sínum í þágu alþjóðar.
Flestum Islendingum verður að líta til Danmerkur, ef
ræða skal um rétta aðbúð þegna við þjóðhöfðingja,
enda hér á landi mestur kunnugleiki á þjóðvenjum
þar í landi. Hafa Danir lengi talið sér leyfilegt að
hafa sjálfstæðar skoðanir á athöfnum sinna þjóðhöfð-
ingja. Friðrik VI, hinn rótgróni einvaldur, átti, eftir
að blaða og tímaritaútgáfa hófst í landinu, í útistöð-
um við blöð og ritstjóra. Eftirmaður hans, Kristján
VIII, hafði uppi málarekstur gegn þegnum sínum, sem
töldu sjálfsagt að ræða við konung um frammistöðu
hans í almennum málum. Sonur hans, Friðrik VII, sótti
svo að þegnum sínum, um leið og hann sté í hásætið,
að 15 þúsund Khafnarbúar komu heim að höll hans
og gerðu sig líklega til að setja hann af, ef hann legði
ekki einveldistign sína í hendur fólksins. Sá hann þann
kost vænstan, að verða algerlega við óskum þegna
sinna. Mörgum þegna hans líkaði ekki kvonfang kon-
ungs, og létu skoðanir sínar um þau efni svo greini-
lega í ljós, að konungshjónin voru af þeirri ástæðu að
jafnaði búsett uppi í sveit, en ekki í höfuðborginni.
Þegar Kristján IX setitst að völdum, 1863, tilkynnti
lögreglustjórinn í Kaupmannahöfn konungi, að ef hann
undirritaði ekki þegar í stað lög, sem þingið hafði þá
nýsamþykkt, mætti búast við uppreist og blóðsúthell-
ingum í borginni. Lét konungur sér segjast við þessa
ráðleggingu og gerði að bæn fólksins . Sonarsonur
Kristjáns IX, sem jafnframt var konungur Islendinga,
komst vorið 1920 í svo krappan dans við þegna sína,
að stærsti flokkur landsins gerði samþykkt um afnám
kommgsstjómar í landinu, auk þess sem við borð lá