Skessuhorn - 17.06.2015, Blaðsíða 22

MIÐVIKUDAGUR 17. JÚNÍ 201522
Sendum íslenskum konum baráttukveðjur
í tilefni aldarafmælis kosningaréttar
Frá því að hún man eftir sér
vildi hún verða prestur. Alin
upp í kringum fólkið á Amt-
mannsstígnum, í KFUM og K,
síuðust inn áhrif sem mótuðu
unga snót. Hún vildi boða
fagnaðarerindið og ætlaði að
verða prédikari. Viðmæland-
inn er sr. Auður Eir Vilhjálms-
dóttir sem sótti um prestaköll
í gríð og erg, vígðist til Suður-
eyrar í Súgandafirði, fyrst
kvenna árið 1974. Síðar sótti
hún aftur um prestaköll í gríð
og erg. Baráttan um „brauð-
in“ var mikil en hún efldist við
hverja raun.
„Nei, pabbi var ekki prestur, en
móðurbróðir minn og ömmu-
bræður og svo var séra Frið-
rik fjölskylduvinur í föðurfjöl-
skyldu minni. Ég fékk gott upp-
eldi í guðfræði í sunnudagaskólan-
um í KFUM og K á Amtmanns-
stíg og svo í starfinu sem fylgdi,”
segir séra Auður Eir Vilhjálms-
dóttir í byrjun spjalls. „Ég vissi
bara að ég ætlaði að vera prédik-
ari, vera innan um fólk, breiða út
fagnaðarerindið, þannig að það var
aldrei annað á borðinu en að verða
prestur. Ég man einu sinni, eftir að
ég varð prestur sjálf, þegar menn
á þingi í útlöndum voru að guma
af prestsstarfi sínu. Ég fann hvað
ég öfundaði þá, alveg þangað til
ég mundi að ég var sjálf prestur og
gat alveg eins öfundað sjálfa mig.”
Og nú skellihlær Auður. „Nei, ég
hugsaði aldrei um að konur væru
ekki prestar, mig grunaði aldrei að
þetta yrði það stórmál sem raun-
in varð. Þegar Dalla dóttir mín tal-
aði á hátíðafundi sem vígðar kon-
ur og fleiri héldu á 40 ára vígslu-
afmæli mínu sagði hún að eigin-
lega hafi verið ómögulegt hérna
að konur yrðu prestar. Hún sagði
að ein kona hafi þó haldið að það
væri mögulegt og hafi svo gert það
mögulegt. Mér fannst vænt um
þessi orð og um allt sem stelpurn-
ar sem komu á eftir mér hafa sagt
um sameiginlega baráttu okkar.
Við stofnuðum samstarfshóp um
kvennaguðfræði þegar þær voru
enn í guðfræðideildinni og það var
ógleymanlegt starf. Kvennakirkj-
an tók svo kvennaguðfræðina að
sér og hefur gert mikla hluti. Ég
hef mikla trú á öllum þessum kon-
um, safnaðarkonunum og hinum
prestvígðu konum. Kvennaguð-
fræðin gaf okkur nýjar hugmyndir
og heldur því áfram en fyrsti tím-
inn kemur auðvitað ekki aftur. En
kvennaguðfræðin er sílifandi og
gefur okkur hugmyndir sem við
notum núna.”
Baráttan um brauðið
“Mér fannst alltaf að kirkjan væri
aðallega menn í jakkafötum. En
þeir tóku mér vel þegar ég vildi
koma í hópinn. Flestir, ekki al-
veg allir samt. Ég féll umhugsun-
arlaust í hópinn í guðfræðideild-
inni og prestastéttinni. Ég held að
það hafi verið konurnar í rósóttu
kjólunum, konurnar í söfnuðunum
sem vildu ekki fá mig. Margar, en
ekki allar. Margar studdu mig með
ráð og dáð en kusu mig ekki. Mér
þótti það afar slæmt að þær kusu
mig ekki en ég skildi það samt eins
og ég held við margar höfum gert
sem fórum nýjar brautir. Þeim
fannst við ógnun, en við vorum það
ekki. Er talið berst að fyrsta prests-
starfinu segir Auður. „Ég sótti aft-
ur og aftur og aftur um embætti
sem ég fékk ekki. Við urðum að
fá kosningu í söfnuðunum til að
vígjast og fá embætti. Flest okkar
heimsóttu fólk og gáfum út bækl-
inga, hvoru tveggja til að reyna að
sannfæra fólkið um að við værum
best. Þetta var skelfilegt og hneisa
fyrir kirkjuna. Þessi vinnubrögð
gerðu okkur að keppinautum en
við áttum að standa saman í þétt-
um hópi til að boða fagnaðarerind-
ið. En í kosningum var allt í húfi,
framtíð okkar og fjölskyldunnar.
Og þetta kostaði mikla peninga og
mikinn tíma.“ Auður bjó með fjöl-
skyldu sinni í Frakklandi. En þegar
þau komu heim í frí var hún stað-
ráðin í að fá vígslu. Og það varð.
Nokkur brauð voru á lausu og hún
valdi Súgandafjörð. Þar voru þrír
menn í sóknarnefnd, tveir rosknir
og einn á miðjum aldri, þeir réðu
hana á stundinni og Sigurbjörn
Einarsson biskup vígði hana þetta
haust, árið 1974.
Sest að í Þykkvabæ
Auður fór aftur til Frakklands en
kom aftur og aftur heim til að sækja
um brauð sem voru laus, eftir árið
í Súgandafirði. Þegar fjölskyldan
flutti heim 1978 var laust presta-
kall í Rangárvallasýslu, í Þykkva-
bæ, Árbæ og Kálfholti. “Ég var
eini umsækjandinn og fékk lög-
mæta kosningu. Ég þjónaði þessu
frábæra fólki í tuttugu ár og mun
alltaf elska það eins og fólkið i
Súgandafirði. Í Þykkvabænum tók
ég upp nýjan sið. Í miðri viku vann
ég kirkjustörf í Reykjavík, aðallega
sálgæslu og biblíulestra og annað
starf með kvennahópum. Mörg-
um utan minna safnaða fannst það
fráleitt svo ég fór á milli safnað-
arfólks míns til að útskýra sjón-
armið mitt. Ég sagðist halda að
þetta yrði framtíðin í kirkjunni, að
prestar utan þéttbýlisins byggju
í söfnuðum sínum, ynnu fyrst og
fremst þar og þekktu allt sitt fólk.
En ynnu líka með öðrum prest-
um í þéttbýlinu og kæmu stundum
með presta þaðan í sína söfnuði
til margs konar kirkjustarfs. Nú
er verið að fækka prestum í dreif-
býlinu en hin aðferðin væri miklu
betri.“
Fólk vill halda í völd
„Ég held að það sé vaxandi streita
milli vígðra og óvígðra í kirkjunni.
Það er ekki skemmtiefni að segja
það en ég held það sé nauðsynlegt
að rannsaka það. Ég held að sumt
safnaðarfólk, alls ekki allt samt,
telji að kirkjan sé prestakirkja og
vilji taka að sér að ráða yfir prest-
unum. Þau sem hafa völd vilja yfir-
leitt ekki sleppa þeim. En prestur-
inn þarf að vera frjáls frá söfnuð-
inum til að geta þjónað honum og
safnaðarfólkið er jafn frjálst til að
boða fagnaðarerindið. Við þurfum
öll að vinna saman. Og við þurf-
um þess núna þegar margs konar
vandi steðjar að kirkjunni. Við höf-
um margs konar hugmyndir sem á
að ræða. Ég hef þær hugmyndir
að það eigi að ráða presta til allrar
kirkjunnar en ekki einstakra safn-
aða og láta prestana flytjast eftir
einhvern árafjölda. Þá fær söfnuð-
urinn nýja presta svo allt safnaðar-
fólkið fær fyrr eða síðar prestinn
sem þau vildu helst hafa. Og prest-
arnir brýnast í nýjum störfum.
Það tekur tíma að finna hvernig á
að gera þetta og við höfum tím-
ann til þess.“ Auður telur að allir
prestar eigi að húsvitja, það sé ein-
stakt og stórkostlegt og svo mik-
ið tækifæri fyrir kirkjuna sem felist
í því. „Hver einasti prestur getur
gert þetta. Stéttin er flott með frá-
bæru fólki, það þarf bara að finna
taktinn í göngulaginu. Við erum
ólík og íslenska þjóðkirkjan leyfir
okkur að vera það. Ef okkur auðn-
ast að vinna saman, þessum gömlu
og þessum nýju þá kemur eitthvað
gott út úr því. Þessir yngri hafa
fengið okkar vinnu í arf en sam-
an höfum við allt að vinna,“ segir
Auður Eir Vilhjálmsdóttir að lok-
um.
bgk
Menn í jakkafötum og konur í rósóttum kjólum
Rætt við séra Auði Eir Vilhjálmsdóttur fyrsta kvenprestinn á Íslandi
Sr. Auður Eir Vilhjálmsdóttir, fyrsta konan sem fékk prestvígslu á Íslandi.