Skessuhorn - 17.06.2015, Blaðsíða 32

MIÐVIKUDAGUR 17. JÚNÍ 201532
Sendum íslenskum konum baráttukveðjur í tilefni aldarafmælis kosningaréttar
Sigurborg Ágústa Jónsdóttir
fæddist á Gestsstöðum í
Kirkjubólshreppi á Ströndum
fyrir 85 árum. Við Steingríms-
fjörð ólst hún upp og bjó fram
á unglingsár. En æskan var
enginn dans á rósum. Hún var
einungis tveggja ára þegar
hún missir föður sinn í blóma
lífsins. Við það er heimilið
leyst upp eins og títt gerðist á
þeim tíma þegar fyrirvinnan
var ekki lengur til staðar. Litið
var á konur sem hvert annað
hjú sem ekki gætu framfleytt
sér og börnum sínum og voru
slík heimili því oft á tíðum
leyst upp. Vægðarleysið var
algjört. Móðir Sigurborgar
þurfti að upplifa að heimilinu
var tvístrað. Eigur fjölskyld-
unnar boðnar upp; bústofn
og innanstokksmunir seldir
hæstbjóðanda á uppboði og
hópnum tvístrað. Þetta var í
miðri kreppu 1932.
„Lífið er svo fullt af tilviljunum.
Sama dag og faðir minn dó í kjöl-
far skammvinnra veikinda, þá fæð-
ist drengur suður í Reykjavík sem
síðar átti eftir að verða maðurinn
minn. Hvítasunnan hefur líka ein-
hvern veginn einnig verið örlagatími
í mínu lífi. Þá dó maðurinn minn
langt um aldur fram og þá fædd-
ist ég sjálf,“ segir Sigurborg Ágústa
þegar sest er niður með henni fyrir
skömmu í stofunni heima á Báreks-
stöðum í Andakíl. Sigurborg Ágústa,
eða Bogga eins og hún er jafnan
kölluð af samferðarfólki sínu, fagn-
aði nýverið 85 ára afmæli sínu. Hún
er vel ern en segist nú vera að ná sér
eftir mistök við lyfjagjöf sem kost-
uðu hana nærri því lífið. „Það þarf
að bæta eftirlit með öllum þessum
lyfjum sem er verið að dæla í okkur
við hinu og þessu. Það munaði bara
hársbreidd hjá mér, en nú er þetta
allt að koma aftur og bráðum fer ég
aftur að komast á hestbak. Þar líð-
ur mér best, ríðandi viljugum hesti,“
segir Bogga.
Áfall reið yfir
En fyrst að uppvextinum norður á
Ströndum og því hvernig örlögin
léku Boggu grátt þannig að sjálf seg-
ist hún hafa verið hálfpartinn rænd
æskunni. „Við vorum fimm systkin-
in og ein fóstursystir. Ég var yngst
í hópnum. Mamma mín gat aldrei
neitt aumt séð og hafði tekið stúlk-
una að sér til fósturs auk okkar systk-
inanna.“ Haustið 1932 veiktist Jón
Níelsson faðir Boggu þegar hann
hafði verið við störf í sláturhúsinu á
Hólmavík. Fyrst kom hann heim en
var fluttur með Súðinni til Reykja-
víkur þar sem hann lést á Landakots-
spítalanum nokkru síðar. „Þá var svo
mikil fátækt að það voru áhöld um
hvort hægt væri að flytja kistuna aft-
ur heim í Steingrímsfjörð. Það fékkst
þó gert með góðri hjálp. Þá var börn-
um aldrei sagt neitt um svona vofeif-
lega hluti, minna var talað við þau en
gert er í dag. En við sáum kistuna en
máttum einskis spyrja. Mamma sagði
mér frá þessu öllu löngu síðar.“ Eins
og gefur að skilja varð fráfall heimil-
isföðursins mikið áfall fyrir fjölskyld-
una.
„Þarna stóð móðir mín Guðbjörg
Aðalsteinsdóttir, allt í einu uppi með
okkur fimm systkinin og fósturdótt-
ur að auki, elsta barnið sextán ára
og það yngsta tveggja ára. Hún var
auk þess með á framfæri sínu aldraða
móður sína og tendamóður sem var
blind og rúmliggjandi. Þær mæðg-
ur bjuggu á Heiðarbæ um veturinn.
Um vorið voru svo allar eigur okk-
ar bornar út á hlað og boðnar upp
ásamt kindunum, kúnni og hrossun-
um. Þarna voru eigur mömmu seld-
ar; strokkur og ker, pottar og önnur
eldhúsáhöld, kistur og innanstokks-
munir, allt nema föt og rúmfatnaður
og örfáir persónulegir munir. Allt var
boðið upp og slegið hæstbjóðanda.
Raunar er alveg ótrúlegt til þess að
vita að svona lagað skyldi gert. En
því miður þá þekkist enn í dag þetta
harðræði þegar fólk missir fótana
peningalega. Stundum skortir okk-
ur sem þjóð þann hlýhug sem þarf til
að gera samfélagið manneskjulegra.“
Bogga getur þess að móðir henn-
ar hafi vitað hvert stefndi með upp-
boðið. Áður en til þess kom, þegar
uppboðshaldararnir voru væntanleg-
ir á bæinn, þá brenndi hún söðul sem
faðir hennar hafði gefið henni. „Hún
gat ekki hugsað sér að söðullinn yrði
seldur. Þetta var hennar persónu-
lega eign og enginn annar skyldi fá
hann.“
Varð „gamalt“ barn
En þar með var ekki öllum raunum
fjölskyldunnar lokið. Ekkjan mátti
sjá af börnum sínum í sitthvora átt-
ina. Sjálf fór Guðbjörg til Karls
bróður síns að Smáhömrum með
soninn Halldór. Ólöf fór að Tindi,
Aðalbjörg að Gestsstöðum, Sólrún
að Kirkjubóli en Sigurborg Ágústa
og Stefán bróðir hennar fóru með
ömmu sinni Ágústínu að Heydalsá
þar sem Aðalsteinn sonar hennar bjó.
Hún lítur á Aðalstein sem fóstra sinn,
hann reyndist henni vel. „Í raun var
fjölskyldan leyst upp. Flest fórum við
frá mömmu okkar og ég held ég geti
sagt að ég hafi við þetta orðið „gam-
alt“ barn. Æskunni var einhvern veg-
inn stolið frá manni. Mér finnst að
vantað hafi þessa samkennd í samfé-
lagið okkar þarna norðurfrá og þann
hlýhug sem manni finnst eftirá eðli-
legt að fólki hafi átt að sýna við að-
stæður sem þessar. Þetta tók á okkur
börnin og auðvitað mömmu okkar
líka. En þessar raunir kenndu manni
að berjast fyrir rétti sínum, það þurfti
og þarf vissulega enn,“ segir Bogga.
Hleypti heimdraganum
Bogga ólst upp á nokkrum bæjum við
Steingrímsfjörð og byrjaði ung að
umgangast hrossin á bæjunum. Fékk
að beisla klárana í haganum og fara á
bak. Hrossin batt hún traust sitt við
og þau áttu eftir að fylgja henni síðar
á lífsleiðinni og verða hennar áhuga-
mál og lífselexír, ef svo má segja. Þau
urðu vinir. Á barnsárunum fór Bogga
meðal annars í vist í Tröllatungu þar
sem hún átta ára gömul fékk að eigna
sér hest. „Þá kynntist ég vel hvernig
Litið við hjá Boggu á Báreksstöðum:
Raunir fjölskyldunnar í æsku kenndu
henni að berjast fyrir rétti sínum
Sigurborg Ágústa Jónsdóttir, Bogga á Báreksstöðum. Hún stendur við samsetta ljósmynd sem börnin gáfu henni þegar hún
varð sjötug. Þar er hún flengríðandi á viljugum gæðingi með borgfirsku fjöllin í bakgrunni.
Ólafur og Bogga með börnin sín. Í aldursröð eru þau Ragnhildur Hrönn, Jón, Guð-
björg, Guðmundur og Sigríður Ólöf.
Vélaverkstæði Hillarí
Nesvegi 9
340 Stykkishólmi
Sigurður: 894 6023
Rúnar: 694 9323 HRAUN
Restaurant - Café