Skessuhorn - 17.06.2015, Blaðsíða 36

MIÐVIKUDAGUR 17. JÚNÍ 201536
Skessuhorn birtir hér minningarbrot um sex konur af
Vesturlandi sem voru upp á sitt besta fyrir 100 árum, þeg-
ar konur fengu fyrst kosningarétt og kjörgengi til Alþing-
is. Þetta voru allt konur sem settu svip sinn á mannlíf-
ið, hver á sinn hátt, hvort sem var á heimili þeirra eða í
byggðarlaginu. Samantekt efnis var í höndum Guðrúnar
Jónsdóttur hjá Safnahúsi Borgfirðinga en kveikjan að þess-
um minningarbrotum hér var opnun sýningar um 15 kon-
ur í Safnahúsinu á sumardaginn fyrsta síðastliðinn. Þriggja
þessara kvenna er getið á sýningunni í Safnahúsinu en einn-
ig er hér leitað út fyrir starfssvæði safnsins og kvenna af
Akranesi, Snæfellsnesi og úr Dölum minnst. Ýmsar konur
skráðu þessar upplýsingar. Skessuhorn þakkar þeim öllum
framlag sitt.
mm
Þær settu svip á samtíð sína
Björg amma mín var fædd í Svefn-
eyjum á Breiðafirði 20. nóvem-
ber 1890. Átta ára gömul flutti
hún með foreldrum sínum, Krist-
björgu Sveinsdóttur og Hermanni
Hermannssyni, eldri hálfsystur og
bræðrunum Hermanni og Hirti, að
Kvíabryggju í Eyrarsveit. Ekki höfðu
þau verið þar lengi þegar Kristbjörg
þurfti að yfirgefa börnin sín og eig-
inmann og halda til dvalar á Laug-
arnesspítala. Hún lést 49 ára göm-
ul úr holdsveiki, sem þá var ólækn-
andi sjúkdómur. Björg var tæpra 13
ára og Margrét hálfsystir hennar, 22
ára, tók við heimilinu. Björg eignað-
ist níu systkini, þó ekki hafi öll kom-
ist á legg. Lífið var ekki létt og fá-
tæktin mikil.
Átján ára réðst Björg sem vinnu-
kona á prestssetrið að Setbergi.
Hún eignaðist tvö börn án frekara
sambands við barnsfeðurna. Fátæk
vinnukona í byrjun tuttugustu aldar
átti fáa aðra kosti en að fela ráðsettu
fólki börnin sín til fósturs, þau Jens-
ínu Maríu og Ágúst Líndal, sem lést
síðar úr barnaveiki, tveggja ára. Það
hlýtur að hafa verið stúlku um tví-
tugt þung raun.
Björg kynntist ungum og mynd-
arlegum sjómanni, Sigurjóni Hall-
dórssyni, f. 1898 í Miklholti í Mikla-
holtshreppi. Þau hófu búskap í Lár-
koti og þar fæddust synirnir Pétur
Breiðfjörð 1918 og Hermann Krist-
berg 1922. Vorið 1923 festu þau
kaup á Norður-Bár og þar fædd-
ust synirnir Ágúst 1925 og Halldór
1926.
Björg sá um búskapinn í Bár, hún
var í raun bóndinn enda átti sjórinn
hug Sigurjóns allan. Hann var dug-
mikill skipstjóri, rak í áratugi Far-
sælsútgerð sína, síðari árin með son-
unum. Sigurjón var oft langdvöl-
um á sjónum, fjarri heimilinu. Björg
naut þá aðstoðar vetrarmanna og
síðar sonanna. Hún var góð búkona,
dugleg og sterk og af henni stafaði
myndugleiki. Hún var mikill dýra-
vinur og barngóð með afbrigðum.
Hún kunni ógrynni kvæða sem hún
söng við vinnu sína. En eins og bú-
mennska og barnauppeldi væri ekki
nóg, þá dvöldu gjarnan í Bár ein-
stæðingar og gamalamenni. Dvalar-
heimili voru óþekkt hugtak og um-
önnun þessa fólks kom í hlut hús-
móðurinnar.
Árið 1948 hættu þau hefðbundn-
um búskap í Bár og keyptu Odds-
hús, Nesveg 3, í Grafarnesi, nú
Grundarfjörður. Fyrstu árin hélt
Björg skepnur eins og tíðkaðist í
vaxandi þorpinu. Á sumrin undi hún
í sveitinni sinni og flutti þá málleys-
ingjana, vini sína, með sér.
Björg var bóngóð, sanngjörn og
hreinskilin. Hún var þó dul og flík-
aði ekki tilfinningum; um hið liðna
þýddi ekki að fást. Hún ku hafa átt
stórt skap, en ekki var hún langræk-
in. Hún var gestrisin og rausnarleg
og margir nutu góðs af að komast í
eldhúsið til hennar.
Björg Ágústsdóttir skráði.
Efni að hluta byggt á Guðríðarætt,
Niðjatali Guðríðar Hannesdóttur.
Björg Hermannsdóttir
1890 – 1977
Svefneyjar, Eyrarsveit
Myndatexti og myndir koma í sérsendingu frá Björg Ágústsdóttur.
Myndatexti og myndir koma í
sérsendingu frá Björg Ágústsdóttur.
Steinunn var fædd í Knarrarhöfn í
Hvammssveit í Dalasýslu. Foreldr-
ar hennar voru Þorgils Friðriksson
bóndi og kennari og Halldóra Sig-
mundsdóttir kona hans. Þau eign-
uðust 14 börn og var elstur Friðjón,
en hann dó 6 ára. Næstelst var svo
Steinunn. Halldóra lést frá stórum
barnahópi þegar Steinunn var 17 ára
og tók hún þá við heimilinu og upp-
eldi yngri systkinanna ásamt föður
sínum og með aðstoð Helgu systur
sinnar.
Þorgils var áhugamaður um
menntun barna sinna og hlutu þau
öll framhaldsmenntun. Steinunn
fór til Reykjavíkur og var einn vetur
við nám í Kvennaskólanum. Eftir að
hún kom heim aftur giftist hún árið
1918, Þórði Kristjánssyni bónda
og hreppstjóra á Breiðabólsstað á
Fellsströnd og þar bjó hún æ síðan.
Steinunn var gáfuð kona og skáld-
mælt. Hún var kennari í sveitinni í
mörg ár og bjuggu nemendur oft á
Breiðabólsstað. Steinunn var einn-
ig farkennari. Hún var mikil félags-
málakona og var ein af stofnendum
kvenfélagsins Hvatar á Fellsströnd,
og ungmennafélagsins Auðar djúp-
úðgu. Steinunn sat í stjórn Sam-
bands breiðfirskra kvenna í mörg
ár. Hún sat í skólaráði Húsmæðra-
skólans á Staðarfelli frá stofnun hans
og var prófdómari þar frá upphafi.
Steinunn var víðlesin og fylgdist vel
með þjóðmálum. Á hennar tíð var
ungmennafélagsandinn ríkjandi hjá
ungu fólki og kjörorðið var „Íslandi
allt“. Átti það vel við Steinunni, hún
vildi styðja öll góð málefni og það
sem til framfara horfði.
Heimilið á Breiðabólsstað var
alltaf mannmargt og gestrisni í há-
vegum höfð. Fjölskyldan öll var
mjög tónelsk og öll börn Steinunn-
ar lærðu á hljóðfæri. Alltaf var mikið
sungið og oftast tekið lagið er gest-
ir komu. Afkomendur hennar eru
mjög músikalskir og margt góðra
tónlistarmanna. Öll barnabörn
Steinunnar dvöldu á Breiðabólsstað
lengri og skemmri tíma, auk fleiri
barna skyldra og óskyldra. Steinunn
var sæmd fálkaorðunni fyrir störf sín
að félags- og kennslumálum í Dala-
sýslu. Þau hjón Steinunn og Þórður
nutu virðingar og vináttu allra sveit-
unga sinna og allra er þeim kynnt-
ust.
Steinunn og Helga systir hennar
gáfu út ljóðabók með ljóðum sínum.
Hún heitir „Úr handraðanum.“
Þrúður Kristjánsdóttir skráði
Þá sumarið kemur er sorgunum létt
og sigurbros leikur um vanga,
Því allt sem í harðindahlekki var sett
fær hvíld eftir veturinn langa.
Það birtir og hlýnar um höf og um láð
og hugina lífsgleði fyllir
og vonirnar glæðast, með vaxandi dáð
þá vorsólin hnúkana gyllir.
_ _ _ _ _ _ _ _
En við megum samt ekki efast um eitt,
þeir allir í sál sinni geyma
þann gimstein, sem fegursta
gullið fær skreytt,
þó gleymist hann falinn þar heima.
Við skulum því upplyfta huganum hátt
og heiminn í sólskini líta
og efla og styrkja, hvern örlítinn mátt,
sem áfram því góða vill flýta.
Steinunn Þorgilsdóttir.
Steinunn Þorgilsdóttir
1892-1984
Knarrarhöfn, Breiðabólsstaður
Sumarkoma 1917 (Steinunn Þorgilsdóttir)
Fremst: Þórður Kristjánsson, Steinunn Þorgilsdóttir. Standandi frá vinstri: Sigurbjörg, Friðjón, Halldór, Sturla og Guðbjörg.