Skessuhorn - 20.12.2017, Page 67

MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 2017 67
hingað er rösk sex tíma hestaferð.
Við lögðum snemma af stað, upp úr
klukkan ellefu fyrir hádegi. Kristján
á Indriðastöðum leggur til hestana
ég fékk þann jarpa og svo var brúnn
hestur undir reiðing, á hann fór koff-
ortið mitt, stór taska með námsbók-
um og önnur sem öll landakortin eru
í og þetta er nú ljóti flutningurinn
skal ég segja þér. Veðrið var leiðin-
legt. Hauga slydda en logn að mestu.
Fyrst komum við að Stóru-Drageyri.
Þar býr föðurbróðir minn. Þar þurfti
ég að laga baggana á Brún og ekki var
við annað komandi en koma í bæinn.
Næst var komið við í Haga. Vilmund-
ur sagðist aldrei fara þar framhjá þeg-
ar hann hefði verið að flytja kennara
á milli. Þetta myndi nú verða í síð-
asta sinn er hann færi svona reisu,
því hvorutveggja væri að börnin hans
væru að verða af barnaskólaaldri og
heilsan væri nú hvað lökust og væri
hún þó oft búin að vera léleg.
Hjónin í Haga höfðu svo sannar-
lega búist við okkur, eftir þeim við-
tökum er við og hestarnir fengum
þar. Eftir að við héldum frá Haga
fór óðum að dimma enda sá árstími
er skammt nýtur birtu og þegar við
komum að Vatnshorni var komið
myrkur. Þótti nú Vilmundi ekki ann-
að ráð en fara þangað og biðjast gist-
ingar.
Bóndinn Höskuldur Einarsson
kom til dyra og var með lugt í hendi.
Vilmundur segir honum að hann sé
hér kominn til að biðjast gisting-
ar fyrir sig og kennarann. Var það
fúslega veitt, enda ekki talið ráð að
við værum að halda lengra í myrkri
og óvissu um hvernig áin Fitjá væri
því hún hefði verið mikil að undan-
förnu.
Þó mér þætti leitt að komast ekki
á leiðarenda á tilsettum tíma, verð
ég að játa að ég var fegin að fara úr
blautum fötum og fá mat og hvíld.
Það voru víst allir snemma á fót-
um næsta morgun, því ég þótt-
ist vakna snemma en þá voru all-
ir komnir á fætur. Yfir morgunkaffi
ræddu þau hjón Sólveig og Hösk-
uldur um það við mig að ég byrjaði
ekki kennslu fyrr en næsta dag. Ég
ætti að geta bætt börnunum þenn-
an dag með því að kenna ögn leng-
ur nokkra daga af þessum mánuði
sem framundan væri. Þau buðust til
að láta vita í Bakkakot. Við Vilmund-
ur drifum okkur nú af stað. Veður var
orðið gott. Nokkurt vatn var í ánni
en ekki til neinnar tafar. Við þurft-
um að koma við á Sarpi og láta vita
að skólinn byrjaði næsta morgun. Úr
því héldum við rakleitt áfram og vor-
um komin hér laust fyrir hádegi. Vil-
mundur gaf sér rétt tíma til að mat-
ast og dreif sig síðan heim. Hér er sex
manns í heimili. Hjónin Eyvör Eyj-
ólfsdóttir og Þorsteinn Vilhjálmsson,
synir þeirra tveir og tvö fósturbörn.
Börnin eru öll á skólaaldri, hér verða
10 nemendur. Það er bara einn sem
fer heim og heiman, en öll eru í há-
degismat og miðdegiskaffi.
Veðrið hefur verið gott síðan ég
kom hér, en nokkuð frost. Héð-
an sjást engir bæir og útsýni er lítið.
Húsið er hlýtt þó það sé víst nokkuð
við aldur. Járnklætt timbur, ein hæð á
hlöðnum kjallara. Hleðslan í kjallar-
anum er að vissu marki listaverk því
það hefur verið notað grjót úr holt-
um hér í grend og klesst í á milli
með múr. Krakkarnir eru öll dugleg
að læra svo ég má gæta mín, svo eru
þau líka heilmikið að vinna í hönd-
um; prjóna, sauma, flétta mottur úr
renningum og fleira. Í rökkrinu er
farið að fela hlut, raða gátur, kveðast
á. Nú síðustu daga hefur snjóað og
þá er farið út með sleða.
Hér kemur póstur tvisvar í mán-
uði. Maður sá er annast póstflutn-
ing hingað heitir Magnús Sigurðs-
son bóndi í Arnþórsholti í Lundar-
reykjadal. Fullorðinn maður, hesta-
maður, hress í anda. Hann gistir hér
alltaf þegar hann er í póstferð.
Myndarlegar húsfreyjur
og stór heimili
Þegar blaðamaður innir Vilborgu
eftir jólahefðum í farskólanum seg-
ir hún að það hafi ekkert verið gert
úr þeim. Hún kenndi börnunum ein-
göngu og engin kennsla var yfir há-
tíðarnar. Hins vegar hafi kvennfé-
lagskonur stundum séð um ein-
hverja jólaskemmtun. Þennan vetur
gerði mikið frost og í byrjun 1945
talar Vilborg um að frost hafi farið
niður í rúmlega -20°C. Um miðjan
janúar var Vilborg komin í Grafardal
þar sem mannmargt var í heimili og
hún dáðist að húsfreyjunum að taka á
móti og sjá fyrir þessum mannfjölda
sem fylgdi farskólanum.
Skorradalsvatn er nú komið á
traustan ís og fórum við eftir því. Það
styttir mjög leiðina, svo fórum við
þvert yfir hálsinn milli Skorradals og
Grafardals skammt fyrir vestan bæ-
inn í Haga. Það er þó nokkuð mikill
snjór á þessari leið og frost er mikið
hér voru -24° er við komum og hafði
það verið um og yfir -20° undanfarna
daga.
Hér er tvíbýli. Hjónin heita Jónas-
ína Bjarnadóttir og Þorsteinn Böðv-
arsson. Salvör Brandsdóttir og Jón
Böðvarsson eru því bændur bræð-
ur. Börnin eru átta, svo það verður
margt hér þegar aðkomubörn bæt-
ast við. Þá verður hér um 20 manns.
Hér er ekki ósvipaðir staðarhættir og
í Efstabæ. Það sést enginn bær héð-
an. Húsfreyjur skipta þannig verkum
að þær annast eldhúsverk sinn mán-
uðinn hvor. Það er nú ekki neitt smá-
ræði sem þarf til að annast að taka
skólann og allt sem honum fylgir. En
allt gengur þetta eins og í sögu og
henni góðri. Þegar krakkarnir geta
ekki verið úti í fríum eða á kvöld-
in þegar inn er komið er setið með
handavinnu, lagðar fram gátur, kveð-
ist á og fleira. Sum hafa yndi af skák.
Hér er mjög sniðugt manntafl hag-
lega gert úr hornstiklum völum og
fleiru er til hefur fallið. Elsta dóttir-
in á bænum átti afmæli. Þá var veisla
með súkkulaði, rjóma og margskonar
meðlæti. Það var einn aðkomugest-
ur. Um kvöldið var svo sest í stærsta
herbergið í húsinu, sagðar sögur eða
lesnar og sungið mikið, þó enginn
væru hljóðfæri. Þetta var hressandi
tilbreyting í önn hversdagsins.
Strákapör á skólatíma
Það er nokkuð greinilegt af skrifum
Vilborgar að dagarnir hafi gengið
nokkuð venjulega fyrir sig. Þó voru
nokkrar undantekningar. Til dæmis
var henni stundum boðið í heimsókn
á næstu bæi, eða í veislur hjá kvenfé-
laginu. En börnin áttu líka sinn þátt
í að skapa dagamun fyrir farskóla-
kennarann.
Í morgun vaknaði ég við hressilega
flengingu, já með alvöru vendi eða
sóp. Drengirnir höfðu munað eftir
að það var Bolludagurinn og vakn-
að snemma. Í fyrstu varð ég alveg
þrumulostin af undrun og nær því
farin að kalla á hjálp en þá gátu þeir
ekki varist að tala saman svo ég áttaði
mig. Jafnframt lagði ilm úr eldhúsi er
gaf til kynna að bakstur væri hafinn.
Já það er langur vinnudagur hjá hús-
freyju á svona stórum heimilum.
Núna einn daginn báðu drengirn-
ir mig að gefa frímínútur eftir mat
í einni heild og kenna svo alla tíma
er eftir væru í einu. Mér hefur fall-
ið svo vel við þennan hóp að ekki var
hægt annað en verða við bón þeirra.
Ég bauðst til að koma með þeim út
ef þeir vildu hlaupa í skarðið eða fara
í stórfiskaleik. En ég hef stundum
gert það mér til skemmtunar. Nei,
þeir afþökkuðu það og sögðust ekki
vilja stelpurnar með. Eftir nokkra
stund heyri ég að prúðmennið hann
Guðmundur kemur inn með fjasi. Ég
heyri ekki orðaskil og tel að hans mál
skipti mig engu. Ég greini að hann
segir; „ég held bara að strákaskamm-
irnar séu að verða vitlausir“. Ég fer
því út, hrópa og flautaði. Í fyrstu
ansar enginn en brátt koma dreng-
irnir kafrjóðir og hálf niðurlútir. Af
þeim leggur megna hlandforarlykt.
Ég spyr hvar í ósköpunum þeir hafi
verið. Þeir segjast bara hafa verið í
Bruggaraleik, tekið fötuna úr fjósinu
sem höfð var til að ausa með flórinn
fyllt hana og svo hafi þeir sumir var-
ið fötuna en aðrir verið yfirvald og
reynt að ná henni. Það hafi bara ver-
ið smávegis slest á þá. Nú hófst mik-
ill handþvottur en allir urðu að fara í
eldhúsið til að þvo sér. Júlla blessunin
bara hló og sagði þeir væru nú meiri
uppfinningamennirnir.
Um vorið lauk svo farskólanum
með prófi og Vilborg snéri aftur
heim. Hún giftist síðar Einari Helga-
syni árið 1949 og átti með honum
einkabarnið Ásdísi. Þau fluttu að
Læk árið 1953 þar sem Vilborg hefur
búið síðan. klj
Mófellsstaðir og Mofelsstaðakot í Skorradal. Loftmynd: Mats Wibe Lund.
LANDBÚNAÐARHÁSKÓLI ÍSLANDS
sendir sínar bestu jóla- og nýársóskir