Heimsmynd - 01.03.1986, Síða 127

>

sextíu ár síðan landbúnaður var í hvað
mestum blóma sem atvinnuvegur höfuð-
staðarins.
...Búskapurinn sem stundaður var í
Reykjavík setti sterkan svip á bæjarlífið
fram yfir fyrri heimsstyrjöld. Bærinn
fékk höfuðborgarsvip á árunum milli
stríða, en búskapur var snar þáttur í
bæjarlífinu fram að seinni heimsstyrjöld.
...Helgríman var leðurskýla sem spennt
var utan um höfuð skepnunnar, og í
henni var nibba sem dauðrotaði þegar
slegið var á með hamri. ísafold segir frá
því árið 1892 að Einar B. Guðmundsson
óðalsbóndi í Fljótum hafi fundið upp hel-
grímuna „í því skyni, að fá almenning til
að leggja niður hina afgömlu, hroðalegu
grimmdarmeðferð við slátrun á sauðfé."
Á skrifstofu fsafoldar var helgríma
höfð til sýnis. Haustið 1892 skoraði ísa-
fold á alla slátrara Reykjavíkur að nota
grímuna og þá voru þessi orð höfð um
skurðinn:
„Fje, sem kemur nú hingað til bæjar-
ins, er slátrað með sama tilfinninga-
leysinu og áður. Pað er dregið að blóðugu
troginu, og því sýndur hnífurinn; það er
keyrt niður og þvíhaldið niðri afalefli, og
svo, eptir töluverðan umhugsunartíma, er
hnífnum brugðið hægt og hægt á bark-
ann, og látið blœða sem lengst, jafnvel
áður en mænan erskorin sundur, — í stað
þess að svœfa kindina þegar áður en hún
er skorin á háls. Sje menning vor annað
en skurn eða froða, þá látum ekki þetta
haust líða svo, að þessu sje eigi hrundið í
betra horf. “
■.. Ofan í Lækinn rann skólp úr rennum
sem lágu meðfram götunum ofan úr hæð-
unum í Austurbænum, en skólp úr götun-
um vestan Lækjar safnaðist í rennuna í
Austurstræti og úr henni rann í Lækinn.
Rennurnar voru hreinsaðar á sumrin
þegar þurfa þótti. Þar sem rennur vant-
aði eða þar sem þær voru óupphlaðnar,
mynduðust forarvilpur sem ótal kvörtun-
arbréf til bæjarfógeta vitna um. Um alda-
mótin var engin renna í Þingholtsstræti,
en „stórir daunillir forarrennslispollar
voru á götunni." Guðmundur Björnsson
héraðslæknir benti bæjarstjórn á að sóða-
skapur af þessu tagi greiddi sjúkdómum
götu, og sagði að hvergi í austurbænum
væru veikindi, svo sem taugaveiki og
barnaveiki, jafn tíð og við Þingholts-
stræti. Þessi tilvitnun í blaðið Reykvíking
frá 1896 færir okkar óþægilega nærri
raunveruleikanum í aldamótabænum
Reykjavík:
Útsýn frá Hlemmi. Ásgrímur Jónsson
málaði þessa vatnslitamynd á árunum
1910—1920. Konurnar sem nýkomnar
eru með handvagn yfir hlemminn á
Rauðarárlæk, eru á leiðinni inn í
Laugar með óhreinan þvott. Húsið til
hægri er hús gasstöðvarstjóra, sem
strætisvagnastjórar hafa til umráða nú.
Fyrir miðri mynd er býlið Rauðará og
Esjan er í baksýn. Myndin er í eigu
Landsbanka íslands.
„Hjá engum siðuðum mönnum á
byggðum bólum mun annar eins sóða-
skapur eiga sjer stað eins og hjer sumstað-
ar í Reykjavík. Hver sem gengur (sem
margir eru) af Laugaveginum og upp svo-
nefnt Tugthússund yfir á Skólavörðuveg-
inn, hlýtur öldungis að falla í forundrun,
og þar að auki er það bráð mannhœtta í
myrkri að fara þann veg, því hyldýpis-gjá
af margra ára gömlu slafaskólpi er þar á
veginum meðfram hegningarhiíssgarðin-
um, sem breiðir sig ofan alla götuna, og
lyktar svo afskræmislega skaðlega, að
það hlýtur að stytta æfi hvers manns um
nokkur ár, sem þar um gengur, og þar að
auki má það til að vera hrein kvalarpest
fyrir þá sem búa þar í kring, að hafa
jafnan slíkan ódaun fyrir vitum sjer. “
HEIMSMYND 127