Heimsmynd - 01.04.1990, Blaðsíða 22

um í Skipholti 50 og víðar. í framhaldi af
því fór það svo út í verkefnið í Smára-
hvammi í Kópavogi, sem að tillögu ís-
lenskrar málnefndar hefur verið kallað
„landvinnsla". Þar tekur fyrirtækið að
sér að skipuleggja land frá grunni, gatna-
gerð, byggingar, sölu lóða og fasteigna.
Framkvæmdakostaður þessa verkefnis er
áætlaður sex miljarðar króna. Skipulagn-
ing og þróun verkefnisins er í höndum
Frjáls Framtaks hf. Síðan taka verktakar
og fyrirtæki við og framkvæma að mestu
fyrir eigin reikning. Þess vegna þótti mér
eðlilegt að skipta fyrirtækinu upp og
breyta starfseminni í almenningshlutafé-
lag. Eg taldi vænlegt til árangurs að
þekkt fyrirtæki með vel þekkta og af-
markaða starfsemi og rekstur byði upp á
eignaraðild í formi hlutabréfasölu á
markaði. Eftir verður þá Frjálst Fram-
tak, sem verður í fasteignastarfsemi og
landvinnslu, en mun áfram eiga 20 til 25
prósent í Fróða.
Fróði verður með alla útgáfustarf-
semina og ég geri ráð fyrir að dreifing á
hlutum verði mikil. Ég held að nauðsyn-
legt sé í almenningshlutafélögum að
nokkrir aðilar myndi kjarnahóp sem gefi
starfseminni og rekstri festu og tryggi
góða stjórnun, en síðan dreifist 30 til 40
prósent hlutafjárins meðal almennings
sem vill fjárfesta í fyrirtækinu til að fá
arð af sínu fé. Auk þess tel ég eðlilegt,
að jafnstórt fjölmiðlafyrirtæki og Fróði
hf. sé í höndum fjölda manna, en ekki
fárra aðila, til að koma í veg fyrir óeðli-
leg áhrif manna. Ég hef ekki gefið mig
út fyrir að hafa mikið vit á fjölmiðlun og
hef látið ágætu samstarfsfólki mínu þann
þátt eftir, en einbeitt mér sjálfur að
rekstrinum.
Nú er það gjarnan það fyrsta sem ís-
lendingum dettur í hug við stofnun al-
menningshlutafélags, að eigandinn sé í
erfiðleikum og því fús að gefa öðrum
hlutdeild í fyrirtæki sítiu.
„Það er kannski ekkert óeðlilegt við
það eins og þessum málum hefur verið
háttað hér á landi. Ýmsir hafa haft uppi
vangaveltur um gang mála í Smára-
hvammi, þegar fasteignamarkaður dett-
ur niður í eitt og hálft ár eins og verið
hefur undanfarið. En það eru engin
tengsl milli þessara tveggja þátta. Ég er
að vinna í Kópavoginum eftir átta ára
plani. Skammtímasveiflur í markaðsað-
stæðum breyta ekki öllu til eða frá. Ég
hef unnið með sérfróðum mönnum að
undirbúningi að stofnun Fróða í tvö ár.
Akvörðun um stofnun félagsins var tekin
í febrúar í fyrra - fyrir ári. Þetta er því
engin skyndiákvörðun, tekin vegna
stundarerfiðleika. Það er of seint að
koma slíku fyrirtæki á laggirnar, þegar
komið er í kröggur. Það þarf að geta
sýnt fram á arðsemi í upphafi. Það tel ég
okkur hafa gert.“
En hefði ekki verið eðlilegra og meira
traustvekjandi að fá utanaðkomandi,
óhlutdræga, aðila til að meta fyrirtækið
til verðs?
“Það verð sem meðal annars liggur í
fjölmiðlafyrirtækjum af þessu tagi er út-
gáfurétturinn og stofnkostnaður. Ég hef
meðal annars dvalið við bandarískan há-
skóla og þá lagt mig eftir að kynna mér
mat á fyrirtækjum, sem þar er sérgrein
og mörg fyrirtæki sem sérhæfa sig á
þessu sviði. Það sem skiptir mestu máli
við slíka verðlagningu er arðsemin. Ég
tel góðar líkur á því að hluthafar í Fróða
fái 10 til 14 prósent arðsemi af sínu hluta-
fé, sem er allmiklu betra en býðst á þess-
um markaði - íslenski verðbréfamarkað-
urinn gefur 7 til 8 prósent - og til viðbót-
ar þessu koma skattaleg fríðindi þeirra,
sem kaupa hlutabréf. Ég er búinn að
kaupa fimm fyrirtæki í greininni, þar af
fjögur nærri gjaldþrota. Úr þessu er orð-
ið stórt, vel rekið og arðbært fyrirtæki. í
matinu er gert ráð fyrir að sama verð fá-
ist og greitt var fyrir þessi fyrirtæki. Sá
sem kaupir hlut vill fá arð af sínum pen-
ingum. Þetta mat sameinar bæði sjónar-
miðin. Ég held einfaldlega að með
menntun mína, starf og reynslu og þekk-
ingu á mati fyrirtækja erlendis, sé ég bet-
ur fallinn til að meta þetta rétt en margir
aðrir. Síðan kemur í ljós gegnum gengi
hlutabréfanna í Fróða, hvort þetta mat
er rétt, eða of hátt eða lágt. Ég vil ekki
gera lítið úr hæfni manna í hlutlausum
fyrirtækjum, en ég fullyrði að til að búa
til þann gagnagrunn, sem hér er inni,
þyrfti að minnsta kosti 200 til 250 millj-
ónir. En hann er hins vegar aðeins met-
inn á 122 milljónir króna.“
Pú margítrekar það í kynningum á fyr-
irtækinu, að Fróði hafi 70 prósent af
markaðnum. Á hverju byggist þetta mat?
„Það er mín tilfinning, að þannig sé
þetta. Ég veit að á skrá Landsbókasafns-
ins er að finna milli 400 og 500 tímarit.
Mín skoðun, sem ekki er fagleg heldur
byggð á tilfinningu, er að það séu raun-
verulega um það bil 25 tímarit sem
keppa á markaðnum og að Fróði hafi 70
prósent hlutdeild þar af.“
Nú er HEIMSMYND kunnugt um að
þú leitaðir til tveggja viðskiptavaka um
að annast útboð og sölu hlutabréfanna,
en af því varð ekki. Hvers vegna?
„Það er rétt að við ræddum við við-
skiptavaka í fyrra haust um að þeir tækju
þetta að sér með beinni sölu og fylgdu
eftir með öflugu kynningarstarfi. Niður-
staðan varð sú að við önnuðumst þetta
sjálfir. A tveimur mánuðum, í nóvember
og desember, seldum við fyrir tæpar 30
milljónir og höfum selt nú fyrir 35. I des-
ember varð hins vegar ljóst að afkoman
yrði mjög góð, betri en búist var við og
ákváðum við þá að bíða með söluátak,
þangað til reikningar lægju fyrir. í öllu
umrótinu sem varð á fjölmiðlamarkaði
vegna umbrota á Stöð 2 töldum við ekki
heppilegt að vera með beinar aðgerðir á
sama tíma. Núna munum við hins vegar
setja hlutabréfin í umboðssölu hjá verð-
bréfafyrirtæki. Fimmtíu starfsmenn af
sextíu og fimm hafa keypt hlut í fyrirtæk-
inu og að því er bæði móralskur og fjár-
hagslegur stuðningur. Við gerum ráð
fyrir að selja á almennum markaði 25 til
35 prósent á þessu ári og fram yfir næstu
áramót. Síðan gerum við ráð fyrir að
selja 30 til 40 prósent til ýmissa stærri að-
ila, og þegar hafa nokkrir sýnt áhuga.
Almenningshlutafélög þurfa þrennt:
hæfa stjórnendur; samstæðan forystuhóp
stærri aðila með þekkingu á rekstrinum
og hagsmuni í húfi, og síðan dreifingu
eins og hægt er utan um þetta. Þetta er í
fyrsta sinn hér á landi, að fyrirtæki í eigu
eins manns er opnað almenningi. Það er
hins vegar mjög algengt í Bandaríkjun-
um og víðar, að þeir sem byggja upp fyr-
irtækin, opni þau þegar árangri hefur
verið náð. Ein ástæðan fyrir því að við
opnum ekki upp fyrirtækin held ég að sé
sú, að Bjartur í Sumarhúsum er sterkur í
okkur öllum. Það veldur sálrænni
kreppu að deila ákvörðunum með öðr-
um. Þegar ég er spurður að þessu svara
ég því til að ég líti á þetta sem breytta
vinnuaðstöðu. Ég hef alltaf unnið náið
með mínum samstarfsmönnum og hugsa
gott til þess að vinna á sama hátt með
sameignaraðilum. En ég held að það
þurfi alltaf að vera einn skipstjóri á skút-
unni. I þessu tilfelli þarf það ekki endi-
lega að vera Magnús Flreggviðsson. Ef
hluthafar vilja einhvern annan þá verð
ég að vera undir það búinn.“D
22 HEIMSMYND