Heimsmynd - 01.04.1990, Qupperneq 17

V
blað um skattfríðindi þeirra sem kaupa
hlutabréf og afrit af bréfi ríkisskattstjóra
frá 18. desember 1989 um veitingu heim-
ildar fyrir slíkum skattfríðindum til
handa kaupenda hlutabréfa í Fróða.
Blaðamaður spurði um rekstrarreikning
og var sagt að hann mundi liggja fyrir í
næstu viku. Raunar komst blaðamaður
að því annars staðar að þessum gögnum
hefði fylgt rekstrarreikningur fyrir árin
1987 og 1988, dagsettur 2. maí 1989 og
gerður af löggiltum endurskoðanda,
Ragnari J. Bogasyni, en óáritaður af
honum, og tekið fram að rekstrarreikn-
ingur ársins 1988 væri unninn upp úr árs-
reikningi félagsins, sem hann hefði end-
urskoðað, en ársins 1987 upp úr rekstrar-
reikningi sem ekki var endurskoðaður.
Þetta fannst starfsmanni verðbréfafyrir-
tækis, sem plaggið var borið undir, ekki
bera vott um fagmannleg vinnubrögð.
Þegar greinarhöfundur hringdi viku
síðar í Frjálst framtak, sagði til nafns og
bað um rekstrarreikninginn, var sagt að
þetta hefði verið á misskilningi byggt,
um væri að ræða rekstrarreikning Frjáls
framtaks og sá sem vildi kynna sér hann
yrði að eiga um það við Magnús Hregg-
viðsson, stjórnarformann beggja fyrir-
tækjanna. Skömmu síðar hringdi Magn-
ús Hreggviðsson og spurði blaðamann
hvort hann gerði sér grein fyrir því að
þau plögg sem hann hefði undir höndum
væru afhent sem algert trúnaðarmál og
að engar tölur í þeim væru heimilar til
birtingar, ef sú væri ætlunin. Blaðamað-
ur kvaðst mundu kanna það hvort þetta
væru ekki opinber plögg sem vera skyldu
öllum aðgengileg án tillits til hugsanlegra
fyrirætlana þess sem eftir þeim óskaði.
Eiríki Guðnasyni, talsmanni Verð-
bréfaþings hjá Seðlabankanum, kom
þetta sjónarmið mjög spánskt fyrir sjón-
ir. Aldeilis ekki gæti verið um að ræða
trúnaðargögn. Fyrirtækið Fróði hefði
fengið undanþágu til að annast sjálft út-
Meðal eigna, sem væntanlegir
hluthafar kaupa sér hlutdeild í, er
Mitsubishi Pajero jeppabifreið,
metin, á 2.270 þúsund, „sem
notuð er af stjórnarformanni“,
eins og segir í skýringu með
stofnefnahagsreikningi.
FROÐI - HVERNIG A
EKKIAÐ GERA
Það hlýtur að vera úrslitaatriði
fyrir trú manna á almenn-
ingshlutafélögum að staðið sé
að stofnun þeirra eða opnun
einkafyrirtækja með trúverð-
ugum hætti. Með réttu eða
röngu eru fyrstu viðbrögð
manna við fréttum um að
einkafyrirtæki ætli að opna
rekstur sinn fyrir þátttöku al-
mennings gjarnan þau, að nú
sé viðkomandi að fara á
hausinn og sé í raun að bjóða
almenningi hlutdeild í tapinu fremur en
væntanlegum hagnaði. Til að yfirvinna
þessa rótgrónu tortryggni þarf að vanda
vel til alls undirbúnings og þess gætt að í
auglýsingum og annarri kynningarstarf-
semi komi fram nákvæmar og réttar upp-
lýsingar. Sem dæmi um hvernig ekki ætti
að standa að þessum málum tóku menn
á verðbréfamarkaðnum, sem HEIMS-
MYND ræddi við, hvernig staðið hefði
verið að stofnun og markaðssetningu
hlutabréfa í Fróða, almenningshlutafé-
laginu sem tók við útgáfuhluta Frjáls
framtaks. Heimildir okkar segja að
stjórnarformaðurinn, Magnús Hregg-
viðsson, hafi leitað til tveggja verðbréfa-
fyrirtækja, Verðbréfamarkaðar Iðnaðar-
bankans og Fjárfestingarfélagsins, en
ekki náðst samkomulag um hvernig fyr-
irtækið skyldi virt til verðs og hvernig að
útboði skyldi staðið. Þegar þessi sér-
hæfðu og hlutlausu fyrirtæki höfðu hafn-
að því að eiga aðild að þessu fékk Fróði
undanþágu Verðbréfaþings til að annast
útboðið og söluna sjálft samkvæmt heim-
ild 15. greinar í lögum um verðbréfavið-
skipti og verðbréfasjóði, sem samþykkt
voru á Alþingi í fyrra. Verðbréfasölum
finnst hins vegar sem Fróði hafi í auglýs-
ingum nýtt sér það að hann þurfti þessa
sérstöku undanþágu, eins og um sérstak-
an gæðastimpil væri að ræða af hálfu
verðbréfaþingsins. Sjálfur telur Magnús
sig hins vegar mun færari en „sérhæfð,
hlutlaus verðbréfafyrirtæki“ til að leggja
mat á verðmæti fyrirtækisins, enda hafi
hann kynnt sér slíkt mat sérstaklega í
Bandaríkjunum. Þá gagnrýndu viðmæl-
endur blaðsins að útboðslýsingin (pro-
spektus) og þau gögn sem liggja þyrftu
frammi fyrir væntanlega kaupendur til
að mynda sér skoðun á hag fyrirtækisins
og arðsemi væru yfirleitt afhent væntan-
legum kaupendum sem trúnaðarmál, en
ættu að vera opinber plögg. HEIMS-
MYND gerði könnun á þessu með því
að fara á skrifstofur Frjáls framtaks og
biðja um útboðsgögn og fékk þar afhent
umyrðalaust stofnefnahagsreikning
(áætlun) 1/11990, litskrýddan auglýsinga-
bækling sem lýsir starfsemi fyrirtækisins
á nokkuð hástemmdan hátt, upplýsinga-

HEIMSMYND 17