Heimsmynd - 01.04.1990, Side 28

hans. Skilnaður er orðinn viðurkennd útgönguleið úr leiðind-
um hversdagsins. Allt á að verða betra ef aðeins er skipt um
skrokk í hjónarúminu og þess vegna stökkva margir til og
skilja ef eitthvað kemur uppá, án þess að gera nokkra alvar-
lega tilraun til að vinna úr vandamálunum. í sumum tilfellum
er skilnaður of flókinn vegna sameiginlegra hagsmuna hjón-
anna og þá er lífið kryddað með hliðarhoppum úti í bæ eða þá
að fólk kemur sér upp föstu viðhaldi. Slík sambönd geta varað
árum saman og þess eru dæmi að menn hafi eignast tvö til
þrjú börn með viðhaldinu án þess að skilja við konuna.
Um það bil helmingur þeirra sem náð
hafa fertugsaldri hefur átt í
ástarsamböndum utan hjónabands um
lengri eða skemmri tíma.
En þótt framhjáhöld séu að sumu leyti viðurkennd sem
eðlilegur hlutur, gætir mikillar skinhelgi í umræðum um þessi
mál. Stjórnmálamenn og aðrir áberandi menn í þjóðlífinu eru
bitbein kjaftasagna mánuðum saman ef einhver hefur nasa-
sjón af því að þeir haldi framhjá en opinber umræða um þessi
mál er ennþá tabú. Erlendis eru slík mál forsíðuefni blaða og
almenningur fylgist spenntur með yfirlýsingum aðila um „bara
vinskap'1 eða „örlitla hrösun“. Skemmst er að minnast útreið-
arinnar sem Gary Hart fékk þegar upp komst um samband
hans við fyrirsætuna Donnu Rice og nýlega voru skilnaðar- og
framhjáhaldsmál viðskiptajöfursins Donalds Trump á forsíð-
um blaða um allan heim. Hann skildi við konu sína Ivönu
vegna ástarsambands við fyrirsætuna Mörlu Maples, og
skreyta myndir af henni hálfnakinni gjarnan þessar umfjallan-
ir. Virt tímarit eins og Newsweek og Time birtu greinar um
málið þar sem hafðar eru eftir yfirlýsingar aðila um „besta
kynlíf sem ég hef upplifað1' og „Hún er bara vinkona“ á víxl.
Time birtir vikulega dálk sem nefnist Milestones eða áfangar
þar sem tíundað er hverjir hafi gift sig, dáið, eða sótt um
skilnað. Á íslandi er slíkt flokkað undir skerðingu á friðhelgi
einkalífsins og þeir örfáu sem gengið hafa fram fyrir skjöldu
og talað hreinskilnislega um ástamál sín í viðtölum við fjöl-
miðla hafa orðið fyrir aðkasti sem sýnifíklar. Þetta kemur
engum við, segir fólk, en er svo á fullu í því að breiða út slíkar
sögur og reyna að gera þær eins krassandi og mögulegt er.
Nýlega var einn af mest áberandi stjórnmálamönnum þjóðar-
innar mikið milli tannanna á fólki vegna skilnaðar og sögu-
sagna um framhjáhald. Allir þóttust vita allt um málið og upp-
undir tíu útgáfur af sögunni voru í gangi. Sannleikurinn skiptir
oft sáralitlu máli í þeim söguburði og fjöðrin verður gjarnan
að heilu hænsnabúi. Margir hafa farið illa út úr þessum kjafta-
gangi og sumir jafnvel flúið úr landi. Aðrir hafa hrökklast úr
stöðum sínum, eða orðið að láta sér nægja lægri sess á vegum
stjórnmálaflokkanna en þeir áður höfðu. En auðvitað er
stranglega bannað að tengja slíkan álitshnekki framhjáhaldi
eða skilnaði opinberlega.
Níundi áratugurinn var áratugur neyslu og efnislegra gæða
og svo virðist sem neysluæðið hafi einnig færst yfir á neyslu á
fólki. Að vera ungur, ríkur og fallegur, lifa hátt og berast mik-
ið á voru boðorðin. Stöðutákn eins og hús og bíll af réttri teg-
und urðu mikilvægari en nokkru sinni fyrr og ung og glæsileg
kona varð fyrir suma sams konar stöðutákn. Kjörorðið var
„meira, meira“ og það náði ekki aðeins til efnislegra hluta
heldur krafðist fólk meira af öllu: Meiri spennu, meiri losta,
meiri fjölbreytni, meira „líf“. Afþreyingariðnaðurinn og aug-
lýsingar ýta undir þessa þörf. Þar eru allir ungir, fallegir og
ríkir. Konur eru kynæsandi, ungar og spennandi. Karlar harð-
ir af sér og ósvífnir. Tilfinningatengsl og gagnkvæm virðing
fyrirfinnast varla í slíkum iðnvarningi, nema þá hjá einhverj-
um hallærispörum sem enginn vill líkjast eins og Ray og
Donnu í Dallas. Hversdagsleiki, kyrrstaða og rólegheit eru
Ást, rómantík og gott kynlíf
hafa verið hafin í æðra veldi.
Sjö goðsagnir um framhjáhald
- og réttu svörin
1 • goðsögn: Það halda allir framhjá.
Rétt svar: Framhjáhald er ekki eðlileg hegðun heldur
merki um að eitthvað sé að.
2 • goðsögn: Framhjáhald hressir upp á hjónabandið.
Rétt svar: Framhjáhald er hættulegur leikur og getur
auðveldlega, án þess að það sé ætlunin, eyðilagt
hjónabandið.
3 • goðsögn: Framhjáhald sýnir bara að ástin er ekki
lengur til staðar í hjónabandinu.
Rétt svar: Framhjáhald getur hent í hjónaböndum
sem voru áður í mjög góðu lagi.
4 • goðsögn: Hin konan eða karlmaðurinn er meira
kynæsandi en makinn.
Rétt svar: Það er kynlíf meðfylgjandi framhjáhaldi,
en oftast er það ekki megintilgangurinn með því.
5 • goðsögn: Framhjáhaldið er makanum að kenna.
Rétt svar: Það getur enginn fengið annan til að
halda framhjá.
6 • goðsögn: Það er öryggi í því að vita ekki af fram-
hjáhaldi makans.
Rétt svar: Leyndin heldur lífinu í framhjáhaldinu og
uppljóstrun setur það í hættu.
7 • goðsögn: Eftir að framhjáhald kemst upp er skilnað-
ur óumflýjanlegur
Rétt svar: Með miklu átaki geta hjónabönd lifað
framhjáhald af, ef makinn játar hreinskilnislega að
hafa haldið framhjá.
(Ur bókinni Private Lies: Infidelity and the Betrayal of Int-
imacy, eftir sálfræðinginn Frank Pittman)
28 HEIMSMYND