Heimsmynd - 01.05.1990, Síða 76

Fyrst bjuggu þau niðri í bænum en árið 1896 festu þau kaup á
erfðafestulandi sunnan í Skólavörðuholtinu þar sem hét í Mó-
húsum. bau vildu hafa börn sín á grasi en ekki láta þau velkj-
ast á sóðalegum götum Kvosarinnar. Þau skírðu kotið upp og
kölluðu Laufás.
Séra Þórhallur var mikill bóndi í eðli sínu og bráðlega rak
hann eitt af blómlegustu búum landsins á býli sínu. Þar voru
tuttugu kýr í fjósi og heyjað á túnum í kring, meðal annars þar
sem núverandi Hljómskálagarður er. Jafnframt var hann lífið
og sálin í búnaðarframförum landsins, var til dæmis aðalstofn-
andi Búnaðarfélags Islands og lengi formaður þess. A hverju
kvöldi fór hann í fjósagallann og þegar hann gekk út á tún og
kallaði: „Strákar!" þá komu reiðhestarnir hlaupandi til að
sækja bitann sinn. Sú saga hefur farið víða, að dóttir biskups
hafi, nýtrúlofuð, komið það seint heim að hún þurfti að
kveðja dyra í Laufási, enda lykillaus. Þegar hún hafði barið
drykklanga stund án þess að ansað væri, greip hún til þess
ráðs að baula svo hátt sem hún gat. Var þá ekki að sökum að
spyrja; biskup vaknaði með andfælum og kom til dyra að
vörmu spori.
Þegar byggðin þettist í kringum Laufás voru allir krakkar í
nágrenninu velkomnir í heyskap á Laufástúninu. Guðrún,
dóttir Þórarins B. Þorlákssonar listmálara, sem ólst upp í ná-
lægu húsi, sagði eitt sinn í viðtali að krakkarnir hefðu borið
afar mikla virðingu fyrir biskupnum og jafnvel álitið að hann
væri sjálfur guðdómurinn. Nú eru öll tún horfin við Laufás en
íbúðarhús biskupsins stendur enn, virðulegt og fallegt, á horni
Laufásvegar og Bragagötu. Þar búa ennþá barnabörn hans.
GLÆSIMENNI OG FORSÆTISRÁÐHERRA
Biskupshjónin í Laufási eignuðust fjögur börn. Einn sonur
þeirra, Björn Þórhallsson (1891-1916) dó ungur en nú verða
hin talin upp og afkomendur þeirra:
Elstur var Tryggvi Þórhallsson (1889-1935). Hann ólst eins
og þau systkini upp við þjóðernislegan eldmóð og framfara-
hug. Þegar hann var 18 ára gamall var Ungmennafélag
Reykjavíkur stofnað og brátt var enginn maður með ungum
mönnum í Reykjavík nema hann væri félagi í því, það varð
öflugasta ungmennafélag landsins. Tryggvi var kappsamur og
hverjum manni vinsælli og tók því snemma forystuna og varð
formaður félagsins en nánustu samherjar hans voru ungir eld-
hugar sem síðar áttu eftir að mynda kjarnann í svokallaðri
Tímaklíku sem var hin eiginlega stjórn Framsóknarflokksins
um árabil. Má þar nefna Jónas frá Hriflu og Guðbrand Magn-
ússon. Tryggvi Þórhallsson lauk embættisprófi í guðfræði vor-
ið 1912 og ári síðar kvæntist hann Önnu Guðrúnu Klemens-
dóttur (1890-1987), dóttur Klemensar Jónssonar landritara,
síðar ráðherra. Hann varð prestur að Hesti í Borgarfirði 1913
til 1916, var um eins árs skeið settur dósent í guðfræði við Há-
skólann, en tók þá boði um að verða ritstjóri Tímans og
gegndi því starfi allt þar til hann varð forsætisráðherra árið
1927.
Eftir að Tryggvi tók við Tímanum sást fljótt að þar var nýr
foringi kominn á vettvangi íslenskra stjórnmála. Nánasti sam-
starfsmaður hans var Jónas frá Hriflu og voru þeir ákaflega
ólíkir en bættu hvor annan upp. Þeir voru dúett í íslenskum
stjórnmálum, líkt og Ólafur Thors og Bjarni Benediktsson síð-
ar. Tryggvi var glæsilegur á velli, drengilegur, mælskumaður
og áhugamikill að hverju sem hann gekk. Hann var kjörinn á
þing fyrir Strandasýslu 1923 og þegar Framsóknarflokkurinn
vann stórsigur í kosningunum 1927 vafðist ekki fyrir flokks-
mönnum hver ætti að vera forsætisráðherra. Tryggva Þórhalls-
syni var þegar falin stjórnarmyndun. Kosningasigurinn var
einkum talinn verk hans og Jónasar frá Hriflu.
ALÞINGISHÁTÍÐIN OG ÞINGROFIÐ
Tryggvi Þórhallsson var forsætisráðherra í fimm ár og há-
punkti náði ferill hans á alþingishátíðinni 1930 þegar hann
kom fram sem ótvíræður þjóðarleiðtogi íslendinga. Eftir það
fór að halla undan fæti enda kreppan skollin á. Umdeildasta
atvikið á stjórnmálaferli Tryggva var þingrofið 1931. Þá var yf-
irvofandi vantraustsyfirlýsing á stjórnina vegna breytinga á
kjördæmaskipan sem sjálfstæðismenn og alþýðuflokksmenn
Tryggvi Þórhallsson
forsætisráðherra á alþingishátíðinni
1930.
76 HEIMSMYND