Heimsmynd - 01.05.1990, Síða 91

ferðislega áreitni og ofsóknir á hendur
börnum. Breytingar á lögum um sönn-
unarskyldu leyfðu að börn bæru vitni.
Vel má vera að ásakanir í sumum þess-
um tilfellum hafi verið fáránlegar, en
kynferðislegur öfuguggaháttur birtist
líka í fáránlegum myndum.
Pað kemur glögglega fram við lestur
skýrslna um mörg þessara mála að marg-
ir hinna fullorðnu, sem lögðu fram kærur
eða stóðu að saksókn, blönduðu sér af
innlifun í þessi mál. I Buckey málaferl-
unum varð það meiriháttar mál, hvort
sumir helstu aðila þess hefðu sjálfir orðið
fyrir misnotkun sem börn.
En jafnljóst er hitt að margir urðu að
ósekju fyrir svívirðilegri rangleitni og
þarf ekki að fara í neinum smáatriðum
út í afdrif hinna ákærðu í Jordan því til
sönnunar. í mörgu var æsifréttum blað-
anna um að kenna og metorðagjarnir
saksóknarar lögðu sitt af mörkum til að
koma nafni sínu á framfæri.
avid Shaw, fastur greinahöf-
I ^ undur Los Angeles Times um
■ ■^fjölmiðlaumfjöllun, skrifaði
I .^Blangan greinaflokk dagana eft-
lir úrskurð kviðdómsins í
HBuckey málinu um meðferð
Bblaðanna á því máli. Þetta var
Bóvægin frásögn um hvernig
■ fjölmiðlarnir létu dæla í sig
I frásögnum eftir að fyrstu ásak-
■ anirnar komu upp á yfirborðið
Wt og hann leiddi glögg rök að
WLJr því að flestir fjölmiðlarnir
hefðu komið sér í það hlutverk að vera
bara rás fyrir málflutning saksóknara.
Þetta samrennsli hagsmuna - saksókn-
ari fús til að leka smáatriðum sakamáls
til sjálfsfrömunar í pólitík og
skriffinnskukerfi, blaðamaður í leit að
stórfyrirsögnum - er vel þekkt fyrirbæri í
ameríska dómskerfinu, en í misnotkun-
armálaferlum þessa áratugar hafði það
óvenju djúp og illkynja áhrif.
í þessu móðursýkiandrúmslofti fannst
saksóknurunum að þeir gætu komist upp
með hvað sem var og blaðamenn löptu
upp ákærur þeirra hráar. í gagnrýni sinni
á umfjöllun eigin blaðs nefnir Shaw sem
dæmi hvernig einn hinna opinberu ákær-
enda, Lael Rubin, lét orð falla utan rétt-
arsala á þá leið að amma Buckeys hefði
skrifað hjá sér í dagbók, að Ray hefði
fengið ráðgjöf um „kynferðisvandamál,
sem snertu smábörn“. Asökunin komst
til skila inn í upphaf fréttar í Los Angeles
Times daginn eftir. Fréttamaðurinn
hafði ekki samband við ráðgjafann, kaþ-
ólskan prest, sem sagði að ekki væri
minnsti fótur fyrir ásökuninni.
En ef frækornið að öllu þessu var víð-
tækari félagsleg meðvitund um raun-
veruleika og tíðni kynferðisafbrota gagn-
vart börnum og fúsleiki til að taka vitnis-
burð barna of alvarlega vegna þess að
áður hafði hann ekki verið tekinn nógu
alvarlega, þá féll það í frjóan jarðveg
fyrstu valdaára Reagans.
Sú er að minnsta kosti helsta skýring
breska blaðamannsins Alexanders Cock-
burns í nýlegri grein um þessi mál, sem
hér hefur verið stuðst við. Reagan hafði
hafist í pólitík á öldufaldi móðursýki
Mccarthyismans og raunar leikið lykil-
hlutverk í ofsóknum þeirra ára gegn leik-
urum og rithöfundum Hollywood. Ýmsir
ofstækisfyllstu áhangendur hans gerðu
vanburðugar tilraunir til að endurvekja
nornaveiðar þeirra ára með árásum á
vinstri sinnaða útsendara Satans. Sú til-
raunin sem beinlínis beindist að því að
endurvekja yfirheyrslur í McCarty stíl -
rannsókn öldungadeildarþingmannsins
Jeremy Bentons á „hryðjuverkastarf-
semi“ og bolsevískum undirróðri - rann
út í sandinn eins og ærslakenndur gam-
anleikur.
En jarðvegurinn í þjóðfélaginu virðist
samt hafa verið orðinn vel undirbúinn
fyrir nornaveiðar af einhverju tagi og
undir niðri voru samansafnaðir kraftar
tilbúnir að veita sér útrás í baráttu
dyggðarinnar gegn syndinni. Betri og
réttlátari málstað er vart unnt að hugsa
sér en að verja saklausan barnslíkamann
gegn ágengni og saurgun.
Svo að þjóðin hellti sér út í baráttuna
gegn Satan og leitin að útsendurum hans
tileinkaði sér fljótlega hið alþýðlega haf-
urtask slíkra herferða - prestar að fremja
svartar messur í dimmum kjöllurum,
svelgjandi ungbamablóð og iðkandi
hvers konar önnur viðurstyggileg töfra-
brögð rangtrúaðra. Smábarnakennarar
fóru að gæta þess að vera aldrei einir
með bömunum. Myndbandaupptökuvél-
ar skimuðu leikherbergin. kennurum til
verndar. í þessu hreinsunaræði voru
mörg mannslíf lögð í rúst, en um leið
verður líka að viðurkenna að mörg böm
fengu sjálfstraust og uppburði til þess að
segja frá því, sem gerst hafði í laumi,
þótt móðursýkin drægi svo aftur úr trú-
verðugleika vitnisburða smábarna með
fjörugt ímyndunarafl.
Heldur verður þessi skýringartilraun
Cockburns að teljast einfeldningsleg.
Ekki var neinn Reagan uppi í Salem
1692 þegar þar fóru fram sögulegar
nornaveiðar, sem leiddu til þess að nít-
ján „nornir“ voru brenndar á báli. Or-
sakir slíkra móðursýkisfaraldra eru
flóknar og margslungnar og engan veg-
inn einskorðaðar við bandarískt þjóðlíf.
Gæti þetta gerst hér á landi? Varla.
Öllum ber saman um að tími sé til kom-
inn að lyfta leyndinni og pukrinu af um-
ræðum um þessi mál og ræða þau hisp-
urslaust fyrir opnum tjöldum. En dæmin
frá Bandaríkjunum sýna, að sú umræða
getur snúist upp í ranghverfu sína, hitt
fyrir saklaust fólk og eyðilagt eðlilegar
umgengnisvenjur, tilfinningatengsl og
líkamleg atlot fullorðinna og barna.
Seinni villan getur orðið jafnslæm hinni
fyrri.D
HEIMSMYND 91