Heimsmynd - 01.04.1992, Síða 8

FRA RITSTJORA
Viðkvœm mál
nixon, fyrrum forseti Banda-
ríkjanna, sem þurfti að segja
af sér í kjölfar Watergate-
hneykslisins, er iðinn við að
láta í ljósi skoðanir sínar á al-
þjóðastjórnmálum. Hann gagnrýnir
Repúblíkanaflokkinn og forystusauðinn
Bush harðlega fyrir að hundsa utanríkismál-
in algerlega í kosningabaráttunni. Hann rifj-
ar upp þá gömlu góðu daga þegar Bandarík-
in gegndu forystuhlutverki á alþjóðavett-
vangi og sú forsenda var lögð til grundvallar
að hagsæld heima íyrir byggði á friði á al-
þjóðasviðinu sem bandarísk stjórnvöld
tryggðu. Nixon vísar í hugmyndafræði kalda
stríðsins þar sem innanríkismál og utanríkis-
mál voru eins óaðskiljanleg og síamstvíbur-
ar. Bandarísk stjórnvöld spyrntu gegn út-
þenslu kommúnismans í Evrópu eftirstríðs-
áranna með Marshallaðstoð og
hernaðarmætti og þau unnu gegn ítökum
Sovétríkjanna í Kóreu, á Filippseyjum, í Nikarakva, E1 Salvador,
Angóla, Áfghanistan og víðar. Og Nixon furðar sig á því að
bandarísk stjórnvöld skuli ekki láta til skarar skríða í Rússlandi
og hinum fyrrum ríkjum Sovétríkjanna á sömu forsendum nú.
Hann segir flokkana ekki þora gegn almenningsálitinu sem álíti
efnahagsvandann heima fyrir ærið viðfangsefni fyrir stjórnvöld.
Nixon spyr sjálfan sig hvers konar leiðtogar þetta séu sem ekki
geti mótað almenningsálitið og rutt óvinsælum hugmyndum
braut þjóni slíkt þjóðarhagsmunum.
Pað er einhver holur tónn í málflutningi gamla bragðarefsins.
Tímaritið Economist gerir grín að tilburðum hans og nýlegri
samkundu þar sem gamla klíkan frá kaldastríðsárunum var sam-
ankomin í Washington til að hlýða á Nixon. Blaðið vísar til
þeirra með fornöfnum. I’arna voru Henry (Kissinger) og aðrir
áhugamenn um stjórnmál sem list hins ómögulega að ógleymd-
um Bush forseta. Economist kallar karlana „hina miklu og mætu
d'un certain age„ sem vísbendingu um að þeir og þeirra hug-
myndafræði tilheyri liðinni tíð.
En hugmyndir Nixons um pólitíkina sem refskák og alþjóða-
sviðið sem spennandi taflborð fyrir stórmeistarana í valdastólum
lifa enn góðu lífi - en ekki endilega meðal almennings. Á slíkum
umbrotatímum sem nú eru á alþjóðavettvangi endurspeglast fá-
tækleg hugmyndafræði og úrræðaleysi vel í kosningabaráttunni
sem háð er beggja vegna Atlantsála.
Á síðasta áratug þegar frjálshyggjan var í mikilli uppsveiflu
gátu sálufélagarnir Reagan og Thatcher vitnað í Adam Smith og
Milton Friedman og fengu ágætis hljómgrunn. Þau gátu einnig
óhikað beitt auglýsingastofum til að hanna ímyndir sem féllu al-
menningi í geð. Fræg er sjónvarpsauglýsing Reagans þegar hann
bauð sig fram í annað sinn undir slagorðinu: Það dagar á ný í
Ameríku\ Nancy og Ron leiddust í skógi, andlitsmyndir af skær-
eygum börnum og dögg í grasi.
En þetta dugir ekki lengur. Það þýðir ekkert fyrir hina litlausu
arftaka Reagans og Thatchers, þá Bush og Major, að láta sig
dreyma um að vitna í gamla fijálshyggjumenn. Peir eiga fullt í
fangi með að útskýra af hverju þessi samdráttur kemur í kjölfar
hinnar miklu hægri sveiflu. En hvað verður þeim þá til tekna?
Jú, að það er tæpt á muninum á fylgi þeirra og andstæðinganna
og andstæðingarnir eru ekki mjög athyglisverðir. Neil Kinnock,
leiðtogi breska Verkamannaflokksins er ekki frjórri en svo að
hann hefur reynt að stæla gömlu auglýsingabrellurnar hans
Reagans, þar sem hann og Glennys kona hans leiðast í enskri
fjöru með kletta í bakgrunni.
Beggja megin Atlantsála gera menn sér
grein fyrir því að sjónvarpið er mikilvægasti
vettvangurinn til að ná athygli kjósenda.
Breska sjónvarpið bannar að vísu auglýsingar
stjórnmálaflokka en sjónvarpsstöðvar þar sem
annars staðar eru álíka ginnkeyptar fyrir ódýr-
um brellum af hálfu flokkanna og búa til frétt-
ir úr ómerkilegustu hlutum svo sem nýjum
auglýsingaskiltum svo ekki sé nú minnst á
breyskleika frambjóðenda.
Það er vatn á myllu Bush forseta að líkleg-
ur mótframbjóðandi hans, Bill Clinton, eyðir
mun meiri tíma í að útskýra kvennamál sín en
umbótastefnu. Blöðin skýra frá því að Clinton
sé kominn í tveggja milljón dollara skuld og
hafi bætt á sig tíu kflóum undanfarnar vikur.
Clinton er haldinn Elvis-áráttunni svokallaðri
(líkt og Ted Kennedy) að þrútna við hveija
raun. En bandarískir fjölmiðlar sjá ekkert
fyndið við það. Þeim finnst Jerry Brown mun
hlægilegri fyrir að hafa eytt tíma með fátæk-
um í Kalkútta og börnum í Mexíkó. Svo ekki sé nú minnst á fjá-
röflunarleiðir Browns. Hann takmarkar allan stuðning við
hundrað dollara en fólk getur styrkt hann með því að hringja í
ókeypis símalínu. Brown hefur gagnrýnt harðlega tengsl auð-
magns og stjórnmála.
Sé rödd Jerry Browns hrópandans í eyðimörkinni fær mál-
staður hans samt óvæntan stuðning frá hinu virta og íhaldsama
tímariti Economist nýverið. Blaðið skýrir frá því að John Major
og íhaldsflokkurinn hafi lagt hart að viðskiptajöfrum í Hong
Kong að leggja fram stórar upphæðir í kosningabaráttu þeirra.
Enn fremur segir á sama stað að forkólfar íhaldsflokksins sem
verkamannaflokksins séu iðnir við að halda auðugum kaupsýsl-
umönnum stórveislur í von um fjárstuðning.
Þetta eru viðkvæm mál. En hefur heimurinn ekki staðið á
öndinni af hneykslan yfir stjórnmálum Suður-Afríku og krafist
þess að þar eigi samkvæmt lýðræðinu einn maður að búa að baki
einu atkvæði. Auðvitað er skiljanlegt að kaupsýslumenn vilji
stjórnvöld sér hliðholl líkt og verkalýðsfélög ausa úr sínum sjóð-
um í sama tilgangi. En er ekki æskilegra að þau séu kosin en
keypt?
I ljósi þess hvernig nú er umhorfs í forystumálum vestrænna
ríkja er hægt að taka undir eitt með Nixon gamla. Hann vísar í
skrif Churchills um breska forsætisráðherrann Lord Rosebery á
síðustu öld og segir ógæfu hans fólgna í því að hafa lifað tíma
mikilla stórmenna en lítilla atburða. Við lifum hins vegar stór-
brotna tíma og mikla atburði með litlum leiðtogum.
Bonni, hinn listræni ljósmyndari HEIMSMYNDAR, leggst
iðulega undir feld og íhugar vel hvernig hann túlkar myndefn-
ið sitt. Siggu Beinteins sá hann fyrir sér svona, eins og hún
birtist á forsíðunni, kraftmikla á skinni villidýrs. „Sigga geislar
af orku. Eg sé hana ekki fyrir mér sem smápíu að dilla sér á
sviðinu. Hún er skella en það býr meir að baki en virðist í
fyrstu.“
Kristín Stéfansdóttir farðaði Siggu en Linda hjá Jóa og fé-
lögum sá um hárgreiðslu. Fatnaður söngkonunnar er frá
Sautján og Ég og þú.
8 HEIMSMYND