Heimsmynd - 01.04.1992, Page 34

LÍFSSTÍLL
BARNIÐ í FORSJÁ BEGGJA
Sameiginleg forsjá er valkostur sem foreldrum hefur staðið til boða við
skilnað eða sambúðarslit í ýmsum nágrannalöndum okkar. Það hefur
vafist fyrir mörgum hvað felst í raun í þessu fyrirkomulagi. Er börnum
ætlað að búa til skiptis hjá foreldrum ? Hvað með hagsmuni barnsins, eru
þeir nœgilega tryggðir?
timamot
Skilnaðir og sambúðarslit hafa færst mjög í
aukana á síðastliðnum árum og áratugum.
Upplausn heimilis er öllum og ekki síst börn-
um erfið reynsla. Þegar að því kemur að
ákveða hvort foreldri fær forsjá barna er oft
eins og upp úr sjóði. Hvorugt vill gefa hinu eftir for-
sjána og fyrr en varir hefur blossað upp slíkt bál milli
þess fólks sem áður var helsta kjölfestan í lífi barnsins
að erfitt er við nokkuð að ráða. Þótt vissulega megi
áfellast foreldra sem leggja slíkar raunir á börn sín þá
er hegðan þeirra ekki með öllu óskiljanleg. Við skilnað
þurfa foreldrarnir að laga sig að nýjum veruleika þar
sem þeir reka sig stöðugt á veggi og glíma við tilfinn-
ingar höfnunar og tómarúms. Þá eru það börnin sem
eru eina haldreipið, þau voru hornsteinar heimilisins,
ekki tölvan, sjónvarpið eða sófasettið. Afbrýðisemi og
reiði eru oftar en ekki með
í spilum þegar að skilnaði
kemur og þrátt fyrir ást
foreldra í garð barna geta
bældar tilfinningar blossað
upp þegar að því kemur að ákveða hvort fái barnið.
Barnið er gert að bitbeini og oft fer svo að það foreldr-
ið sem tapar málinu telur sig einnig hafa tapað barninu
og finnst það ekki lengur hafa sama rétt til þess. Afleið-
ingin kann því að verða sú að það fjarlægist barn sitt og
bæði það og foreldrið standa uppi
snauðari en fyrr.
Til þessa hefur deilan snúist um
hvort foreldranna skuli fara með for-
sjá barns, hafa með höndum allar
ákvarðanir er varða framtíð þess og
uppeldi en hitt foreldrið orðið að
sætta sig við að hafa aðeins rétt til að
rækja umgengnisskyldu við barnið.
Eftir að skilnuðum fjölgaði jókst og
umræða um þessi mál varð opnari
hafa ýmsir bent á að fyrir hendi ætti
að vera sá valkostur að foreldrar geti
samið um sameiginlega forsjá barna.
Nú liggur fyrir Alþingi frumvarp til
laga þar sem meðal annars er að
finna ákvæði sem heimilar foreldrum
að gera slíkt samkomulag. Akvæðið á
sér hliðstæður á flestum Norðurland-
anna og hefur að sögn reynst ágæt-
lega. í fyrstu mun þó eitthvað hafa
borið á þeim misskilningi í Dan-
mörku að barninu væri ætlað að búa
hjá báðum foreldrum, til dæmis eina
viku hjá föður og aðra hjá móður.
Það er full ástæða til að leggja
áherslu á að þetta er alls ekki það
sem við er átt með sameiginlegri for-
sjá. Sameiginleg forsjá byggir á sam-
komulagi foreldra sem í sameiningu
fara með allar meiriháttar ákvarðanir
ANNA OLAFSD O TTIR
BJÖRNSSON,
þingmaöur Kvennalista
e
g hef efasemdir um sameiginlega forsjá en það
má benda á að hún býður foreldrum þar sem
samkomulag er gott upp á þann möguleika að
deila ábyrgð á uppeldi barns með formlegum
hætti. Ég held að þetta geti líka auðveldað for-
eldri að taka ákvörðun um að berjast ekki fyrir
forsjá barns síns. Það er hins vegar galli að þá miklu ráðgjöf
sem gert er ráð fyrir að foreldrar í þessari aðstöðu þurfi er
hvergi að hafa og sömuleiðis að ekki skuli tekin af öll tvímæli í
lagatexta um að barn skuli eiga lögheimili hjá öðru hvoru for-
eldri. í frumvarpinu er skýrt kveðið á um að foreldrar geti
hvort um sig krafist þess að samningur um sameiginlega forsjá
verði felldur úr gildi og ákvörðun tekin um hvort þeirra fari
með forsjá barns. Jafn nauðsynlegt og þetta ákvæði er óttast
ég að það kunni að stuðla að rótleysi barnsins, því það er alls
ekki ólíklegt að aðstæður sem þessar komi upp þegar frá líð-
ur.“B
sem varða hagi barnsins, það er að bæði bera ábyrgð á
uppeldi barnsins. Barninu er hins vegar ætlað að dvelj-
ast aðallega hjá öðru foreldri en hjá
hinu á tilteknum tímabilum. í greina-
gerð með frumvarpinu er sérstaklega
tekið fram að foreldrum sé skylt að
taka ákvörðun um það hjá hvoru
barn skuli eiga lögheimili og þar með
að jafnaði að hafa búsetu. Fulltrúar
Kvennalistans hafa bent á að jafn
mikilvægt atriði og þetta ætti heima í
sjálfum lagatextanum, þannig að ekki
fari milli mála. Börnum sem öðrum
sé nauðsynlegt að eiga traustan sama-
stað og heimili. Samkomulag er for-
senda þess að hægt sé að koma mál-
um fyrir með þessum hætti og ef að-
stæður breytast má rifta því og þá
verður að taka ákvörðun um hvort
foreldranna fær forsjá barnsins. Það
er því ljóst að fyrirkomulag sem þetta
getur mjög auðveldlega breyst, það
þarf ekki meira að koma til en að
annað lýsi því yfir að það hafi skipt
um skoðun. Hvað vinnst með slíku
fyrirkomulagi? Er hér fyrst og fremst
um tímabundna lausn að ræða, er ef
til vill hætta á að foreldrar dragi
Það stríösástand sem skapast þegar
deilur um forsjá barna taka að harðna
koma verr niður á börnum en flestir gera
sér grein fyrir.
34 HEIMSMYND
* *‘ •'—-