Ársrit um starfsendurhæfingu - 2014, Qupperneq 48

48 www.virk.is
UPPLÝSINGAR
G
R
E
IN
Heilsuefling á
vinnustöðum
Jónína Waagfjörð deildarstjóri forvarna hjá VIRK
Skilningur okkar á hugtakinu vinnuvernd
(e. occupational health) hefur þróast frá
því að tengjast nánast eingöngu vinnu-
umhverfinu sjálfu yfir í að taldir séu með
þættir sem tilheyra sálfélagslegum og
persónulegum heilsuháttum. Nú er vinnu-
staðurinn í auknum mæli notaður til bæði
heilsueflingar og forvarna og þá ekki ein-
ungis til að koma í veg fyrir vinnuslys,
heldur einnig til að meta og efla almenna
heilsu fólks.
Árið 2007 samþykkti Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunin (World Health Organization
eða WHO) alhliða aðgerðaáætlun þar sem
aðildarríkin voru hvött til að vernda heilsu
vinnandi fólks (WHO 2007). Á þeim tíma
var ekki til alhliða áætlun sem byggði á
góðum starfsháttum varðandi uppbygg-
ingu heilbrigðra vinnustaða. Árið 2010
gaf WHO síðan út bækling á grundvelli
þessarar alhliða aðgerðaáætlunar frá
2007, þar sem fram koma hugmyndir að
skipulagi sem nota má til að byggja upp
heilsusamlegan vinnustað með aðferðum
sem aðlaga má að menningu hinna
ýmsu landa, sérstökum aðstæðum og
vinnustöðum (WHO 2010).
Áhrif þessarar vinnu WHO koma greinilega
í ljós þegar skoðuð er skilgreining þeirra á
heilbrigðum vinnustað:
Heilbrigður vinnustaður er staður þar
sem starfsmenn og stjórnendur vinna
stöðugt saman að því markmiði að bæta
aðferðir sem vernda og efla heilsu, auka
öryggi og velferð allra starfsmanna auk
sjálfbærni vinnustaðarins, með því að
íhuga eftirfarandi eftir því sem við á:
Atriði sem varða heilsu og öryggi í •
vinnuumhverfinu sjálfu
Atriði sem varða heilsu, öryggi og •
velferð í sálfélagslegu vinnuum-
hverfi, þar með talið skipulag vinn-
unnar og menning vinnustaðarins
Aðgengi einstaklinga að •
heilsuúrræðum á vinnustaðnum
Leiðir til þátttöku í samfélaginu•
sem bæta heilsu starfsmanna,
fjölskyldna þeirra og annarra
meðlima samfélagsins
Í líkani WHO eru skilgreind fjögur lykilsvæði
sem hægt er að virkja eða hafa áhrif á til
að auðvelda uppbyggingu heilbrigðra
vinnustaða (mynd 1).

Vinnuumhverfið vísar til uppbyggingar
vinnuumhverfisins, það er: andrúmslofts,
véla, húsgagna, vara, efna, áhalda og
allra framleiðsluferla á vinnustaðnum.
Vinnuumhverfið getur haft áhrif á líkamlegt
öryggi og heilsu starfsmanna sem og
andlega heilsu og vellíðan.
Sálfélagslegt vinnuumhverfi vísar til
þeirrar fyrirtækjamenningar sem er til
staðar á vinnustöðum, auk þeirra viðhorfa,
gilda, grundvallarreglna og daglegra
starfshátta fyrirtækja sem geta haft áhrif á
andlega og líkamlega líðan starfsmanna.
Aðgengi einstaklinga að heilsuúrræðum
á vinnustaðnum vísar til þeirra upplýs-
inga, úrræða, tækifæra, sveigjanleika,
heilbrigðisþjónustu og alls annars sem
fyrirtæki veitir starfsmönnum sínum til
stuðnings eða hvatningar til að bæta eða
viðhalda heilbrigðum lífsstíl.