Morgunblaðið - 05.10.2019, Blaðsíða 1

L A U G A R D A G U R 5. O K T Ó B E R 2 0 1 9
Stofnað 1913  234. tölublað  107. árgangur 
GOTT AÐ
HLÆJA AÐ ÞEIM
SEM Á ÞAÐ SKILIÐ
KÓMÍSK
SÝN Á FRAM-
HJÁHALD
PABBAHELGAR 50SEX Í SVEIT 52
Guðrún Hálfdánardóttir
guna@mbl.is
Sjö milljónir Sýrlendinga hafa flúið
land og álíka fjöldi er á hrakhólum í
eigin landi. Gayed Sened er ein
þeirra sem komust yfir til Tyrklands
eftir að hafa verið á flótta undan
ógnarstjórn Ríkis íslams um árabil.
Þegar skera átti tunguna úr litlum
syni hennar fyrir að mæla á ólög-
mætri tungu, ensku, að mati víga-
samtakanna, var ekkert annað í boði
en að flýja land ef þau vildu halda
lífi.
Í kvennamiðstöðinni SADA í
tyrknesku borginni Gaziantep hefur
Gayed öðlast nýtt líf en miðstöðin
var meðal annars stofnuð með
stuðningi Íslendinga og UN Women.
Íris Björk Kristjánsdóttir hefur
starfað í rúm tvö ár hjá UN Women í
Tyrklandi og eitt af hennar fyrstu
verkefnum var að stofna SADA-
miðstöðina sem hefði það að aðal-
markmiði að bæta stöðu kvenna og
stúlkna á flótta í Tyrklandi.
„Konum og stúlkum er mun frek-
ar haldið inni á heimilinu, þær
ganga síður í skóla, eru frekar seld-
ar í hjónabönd og mun líklegri til að
verða fyrir kynferðislegu ofbeldi.
Þær eru einfaldlega líklegri til að
verða fyrir skaða, vegna þessara
aðstæðna sem þær eru settar í, en
karlar og strákar. Á sama tíma
beinist fjármagnið og allur viðbún-
aður að þörfum karla frekar en
kvenna og nýtist þeim betur,“ segir
hún.
Fyrsta greinin í greinaflokknum
Á leið til lífs birtist í Sunnudags-
mogganum í dag.
„Einfaldlega líklegri til að verða fyrir skaða“
 Íris Björk Kristjánsdóttir starfar
að málefnum flóttafólks í Tyrklandi
Morgunblaðið/Gúna
Friðarósk Sýrlensk börn móta friðardúfu úr mósaík í Al Farah-miðstöðinni.
Margt er á huldu um lífshætti þeirra
þriggja uglutegunda sem finnast hér á
landi. Talið er að varppör branduglu séu
400-500, síðustu tvö ár voru þekkt 10-15
óðul eyruglu, en óðul snæuglu gætu verið
teljandi á fingrum annarrar handar og er
hún á mörkunum að geta talist varpfugl
hér á landi. Rannsóknir hafa nú staðið yf-
ir á branduglu og eyruglu í um tvö ár.
orðnir fleygir og voru á ferð og flugi í
mýrinni í friðlandinu.
Alex Máni Guðríðarson ljósmyndari seg-
ist hafa fylgst með fuglunum um nokkurt
skeið áður en hann náði mynd af fullorð-
inni branduglu að mata unga sinn. Hann
segist hafa gætt þess að halda góðri fjar-
lægð og á endanum hafi uglan verið farin
að treysta honum. aij@mbl.is » 16
Í Friðlandinu í Flóa hefur branduglupar
orpið síðustu sumur og í ár kom parið upp
sex ungum. Það var því nóg að gera hjá
foreldrunum við að afla matar og á mynd-
inni má sjá branduglu koma með unga
þúfutittlings í gogginum, en stálpaður
ungi hennar reisti sig og kallaði ákaft á
mat.
Þegar myndin var tekin voru ungarnir
Ljósmynd/Alex Máni Guðríðarson
Branduglan var farin að treysta ljósmyndaranum í Friðlandinu í Flóa
Nóg að gera við að mata sex unga
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Gunnar Baldvinsson, framkvæmdastjóri Al-
menna lífeyrissjóðsins, segir íslensku lífeyris-
sjóðina í sérstöku umhverfi. Vextir séu sögu-
lega lágir hér á landi og á flestum vestrænum
fjármálamörkuðum, jafnvel neikvæðir.
„Það er ljóst að það er áskorun fyrir lífeyris-
sjóðina að ná 3,5% ávöxtun. Það verður hins
vegar að hafa í huga að ávöxtunin, 3,5%, er
vegin ávöxtun eignaflokka sem lífeyrissjóð-
irnir fjárfesta í. Þótt ávöxtun skuldabréfa sé
lítil geta sjóðirnir náð 3,5% ávöxtun ef ávöxtun
hlutabréfa er góð,“ segir Gunnar og vísar til
viðmiðs um ávöxtun íslensku sjóðanna.
Sýni gætni í lántökum
Gunnar bendir á að vaxtalækkanirnar geti
ýtt undir eignaverð á Íslandi. „Það er jákvætt
fyrir þá sem taka lán að vextir lækka en samt
ber að fara varlega. Lækkun vaxta getur leitt
til aukinnar eftirspurnar eftir húsnæði og
hærra húsnæðisverðs,“ segir Gunnar. »6
Áskorun
að ávaxta
lífeyrinn
 Lægri vextir gætu aukið
áhættu í fjármálakerfinu
Gunnar Guðmundsson lungnalæknir vill að al-
mennri flugeldanotkun verði hætt hér á landi
vegna áhrifa svifryksmengunarinnar á lungna-
heilsu. „Ég tel að við getum ekki boðið lungna-
sjúklingum upp á það að verða fyrir öllum
þessum óþægindum,“ segir Gunnar sem hefur
veitt starfshópi umhverfisráðherra, sem er að
meta hvort takmarka eigi flugeldanotkun, ráð
og upplýsingar.
Gunnar segir að mengunargildin fari langt
yfir heilsuverndarmörk um áramót og eigi Ís-
lendingar Evrópumet í skammtímamengun.
„Og það veit enginn hver áhrifin eru til dæmis
á börn því mengunin gæti haft áhrif á lungna-
þroska þeirra seinna meir,“ segir hann. Börnin
andi jafnvel ennþá meiri mengun að sér við
jörðu en hinir fullorðnu. »24
Vill takmarka
flugeldanotkun