Skírnir - 01.04.2005, Page 99
SKÍRNIR AUSTURVEGSÞJÓÐIR OG ÍSLENSK HEIMSMYND 97
Konungurinn sem veitir hirðmönnum sínum virðingu þiggur
hana sjálfur hjá erlendum jafningjum og ríkari konungum í suðri.
Gjafir og gersemir eru til vitnis.
Fyrstu pílagrímsferðir norræna manna til Landsins helga sem
ítarlega er lýst eru ferðir Eiríks Danakonungs og Sigurðar Nor-
egskonungs í upphafi 12. aldar. Eiga þær lýsingar það sammerkt
að þar er dvalist við viðtökurnar sem þeir fengu í Miklagarði og
samskipti þeirra við Alexios keisara (1048-1118) en minna er sagt
frá trúarreynslu þeirra í Jórsalaborg. I Knýtlinga sögu eru gjafir
keisarans notaðar til að bera saman konungana:
Það er sagt að Alexis Girkjakonungur bauð Eiríki konungi hvort hann
vildi þiggja af honum hálfa lest gulls eða léti hann leika fyrir honum leik
þann er Girkir kalla paðreimsleik og konungur er vanur að láta leika á
Paðreimi, í þeim stað er svo heitir. Og sögðu allir að eigi kostaði konung-
inn minna leikinn en þetta gull er hann bauð Eiríki konungi. En því að Ei-
ríki konungi varð kostnaðarsamt er hann hélt fjölmenni mikið og eyddist
mjög lausafé hans en farvegur langur fyrir höndum þá kaus hann heldur
gullið. Þessi sami Alexis Girkjakonungur bauð síðan Sigurði Noregskon-
ungi Jórsalafara slíkan kost. En með því að Sigurður konungur fór þá
heimleiðis og hafði þá lokið hinum mesta fékostnaði í ferð sinni þá kaus
hann fyrir þá sök leikinn. Og greinast menn að því hvort höfðinglegar
þótti kosið vera.49
Þessi áhersla á höfðingskap konunganna er megineinkenni á frá-
sögnum um pílagrímsferðir þeirra og fellur allt annað í skugg-
ann. Ágrip af Noregskonunga spgum greinir frá því þegar Sig-
urður Jórsalafari baðst fyrir hjá krossinum helga. Er þó ekki
heldur dregið undan að hann sætti mikilli tign í Jórsölum „og þá
þar dýrlegar gjörsimar" né heldur að í Miklagarði hlaut hann
„mikla tign af viðurtöku keisarans og stórar gjafir“.50 I Morkin-
skinnu kemur fram að Sigurður fer utan til „að kaupa sér guðs
miskunn og góðan orðstír", enda er margt sagt frá bardögum
49 SQgur Danakonunga. 1. SQgubrot af fornkonungum. 2. Knytlinga saga (Sam-
fund til udgivelse af gammel nordisk litteratur, 46), útg. Carl af Petersens og
Emil Olson, Kaupmannahöfn 1919-1925, bls. 236-37.
50 Ágrip afNóregs konunga sQgum (Altnordische Saga-bibliothek, 18), útg. Finn-
ur Jónsson, Halle 1929, bls. 50-52.