Skírnir - 01.04.2005, Qupperneq 101

SKÍRNIR AUSTURVEGSÞJÓÐIR OG ÍSLENSK HEIMSMYND 99
litið á norræna konunga sem lénsmenn sína. Árið 1196 sendi
„Kirjalax Girkjakonungur“ (Alexios keisari) mann að nafni
Hreiðar til Sverris konungs „með bréfum og innsigli því er kallað
var Gullbulluskrá" en aðra með svipaðar orðsendingar til Knúts
Danakonungs og Svíakonungs og bað þá um að senda sér her-
menn.54 Þetta má skilja sem bón um áframhaldandi liðveislu, sem
norrænir höfðu iðulega veitt undangengna öld, og sýnir að tengsl
Norðurlandabúa við Miklagarð voru enn töluverð við lok 12. ald-
ar. Riddarar Absalons erkibiskups dvöldu við hirð Mikla-
garðskeisara árið 1184 og trúlega hefur lið frá Danmörku verið í
her keisarans.55 Það hefur e.t.v. verið hentugt fyrir norrænna kon-
unga að viðurkenna æðri sess stólkonunungsins enda ógnaði hann
ekki sjálfstæði norrænna konunga með sama hætti og Saxakóngur
(Þýskalandskeisari) í grannríkinu.
Ymsar vísbendingar má finna um að Miklagarðskeisari hafi
verið meira virtur en aðrir konungar, meira að segja keisari Hins
heilaga rómverska ríkis. Slíkum höfðingja fengu menn upphefð af
því að þjóna, eins og iðulega kemur fram í Islendingasögum.
Fornkappinn Barði Guðmundarson hlýtur uppreisn æru við að
verja ríki konungs og Kolskeggur Hámundarson gerist „guðs
riddari" og höfðingi fyrir væringjaliði.56 Þetta má einnig sjá í ridd-
arasögum. I Konráðs sögu keisarasonar, kemur fram að sonur
keisarans í Saxlandi „kveðst öngvan mundu heim sækja né neinum
þjóna öðrum en þeim er ríkastur er í öllum heiminum, „en það er
stólkonungurinn sjálfur og skulu vér til Miklagarðs““.57 I
rómönsum er algengt að ágætir höfðingjar séu taldir meðal fræg-
ustu manna „fyrir norðan Grikklands haf“ en ekki er reynt að
54 Sverris saga etter Cod. AM 327 4°, útg. Gustav Indrebo, Kristiania (Ósló) 1920,
bls. 133.
55 Krijne Ciggaar, „Denmark and Byzantium from 1184 to 1212. Queen Dag-
mar’s cross, a chrysobull of Alexius III and an ‘ultramarine’ connection",
Mediaeval Scandinavia, 13 (2000), 118-43.
56 Bjarni Guðnason telur að Barði hafi bætt einmitt fyrir brot sín og forneskju
„með því að verja kristni fyrir heiðnum þjóðum", sjá Túlkun Heiðarvígasögu
(Studia Islandica, 50), Reykjavík 1993, bls. 65.
57 Fomsögr Suðrlanda. Magus saga jarls, Konraðs saga, Bcerings saga, Flovents
saga, Bevers saga, útg. Gustaf Cederschiöld, Lundi 1884, bls. 48.