Skírnir - 01.04.2005, Blaðsíða 115

SKÍRNIR
SINN EIGINN SMIÐUR
113
við: Það er stutt milli atburða og frásagnar og stundum ógjörning-
ur að sjá muninn. Hvaða rök notaði Sverrir sjálfur og hvaða rök
hefur Karl ábóti eða sagnaritarinn sem tók við af honum slípað og
fágað? Sverris saga verður til í deiglu aðalpersónu og sagnaritara
og þar er gengið svo vel frá að ógjörningur er að komast á bak við
hina listrænu blekkingu.
I átökum Sverris sögu er rétturinn til ríkis í Noregi höfuð-
atriði. Sagan snýst um að Sverrir sé sannur konungur og til þess
þarf hann að uppfylla ýmis skilyrði. I sögunni er sýnt hversu vel
hann er fær um að gegna hlutverki konungsins. Meginrökin fyrir
því eru þessi: 1) Sverrir er sonur konungs, 2) Sverrir hefur erfiðað
fyrir ríkinu, 3) Sverrir hefur sérstaka hæfileika til að stjórna, og 4)
Sverrir er beint og óbeint studdur af guði. I sögunni eru rökin ekki
sett fram eins og í þjóðmálaræðu. Ef Sverrir héldi of margar lang-
ar ræður um rétt sinn til ríkis væri hann að klappa steininn of
ákaft. Þess í stað fylgir hann dæmi sagnamannsins Krists sem hann
er bæði fulltrúi og tákngervingur fyrir.13 Sagnalistin er notuð og
ævintýrið um Sverri gerir rökin nánast óþörf því að ævintýrið hef-
ur eigin innri rökvísi sem stenst flest áhlaup.
Þúfuskítur
Þegar Magnús Erlingsson hafnar boði Sverris um að skipta ríki
sínu í tvennt segist hann ekki vilja miðla ríki „þeim manni er ek
hygg at enga ætt eigi til þess at vera konungr, hvártki hér né í
pðrum stpðum" (60. kap.). Hér grípur Magnús á kýlinu: Jafn
mikilvæg og önnur rök fyrir ríki Sverris eru, þá grundvallast
kröfugerð hans á faðerninu. Sagan hlýtur öll að snúast um faðerni
Sverris.
I upphafi Sverris sögu er Noregi lýst sem samfélagi þar sem
ætterni ræður miklu um vinsældir. Magnús konungur er sagður
vinsæll vegna afa síns: „Naut at því mest hans foreldris at allt
landsfólk elskaði hann ok vildi þjóna afkvæmi Sigurðar Jórsalafara
13 Um Krist sem sagnamann og konung, sjá Ármann Jakobsson, „Royal
Biography", 388.